Phân tích khổ 4, 5 bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải

1. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của tác phẩm:

Giá trị nội dung:

– Là tiếng lòng tha thiết mặc dù đang bệnh nhưng vẫn không ngừng muốn cống hiến cho cuộc đời.

– Ước nguyện được trở thành một mùa xuân nho nhỏ để góp sức làm nên một mùa xuân đại thắng cho dân tộc.

Giá trị nghệ thuật

– Thể thơ năm tiếng.

– Nhạc điệu trong sáng, tha thiết, gần gũi với dân ca.

– Nhiều hình ảnh đẹp, giản dị, gợi cảm.

– Phép so sánh và ẩn dụ sáng tạo.

2. Dàn ý phân tích khổ 4, 5 trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải hay: 

2.1. Mở bài: 

– Giới thiệu vài nét về tác giả Thanh Hải và bài thơ Mùa xuân nho nhỏ.

– Hoàn cảnh bài thơ ra đời 

– Khái quát lại vị trí khổ 4,5 cần phân tích.

2.2. Thân bài:

Nên có một đoạn văn nhỏ để dẫn dắt, khái quát nội dung bài thơ ở những khổ thơ trước đó, sau đó dẫn dắt vào khổ 4, 5:

 Phân tích khổ 4

Nội dung của khổ 4 chính là tiếng lòng của tác giả muốn được hòa nhập với cộng đồng. Đồng thời, ông cũng khao khát được mang lại niềm vui cho cuộc đời này:

Ta làm con chim hót,

Ta làm một nhành hoa.

Ta nhập vào hoà ca.

Một nốt trầm xao xuyến.

Khổ thơ 4 được nhà thơ sử dụng nghệ thuật điệp từ “ta làm” kết hợp với nhịp thơ nhanh, bồi hồi. Điều này thể hiện khát khao mãnh liệt của tác giả muốn được cống hiến cho đời: 

– Ước mơ trở thành con chim cất tiếng hót trong trẻo tặng cho đời cùng niềm hân hoan vĩnh cửu.

– Ước mơ trở thành một nhành hoa đem tới hương thơm, sắc thắm và tạo nên vẻ đẹp cho đời. Rõ ràng, đang là người bệnh, nhưng ông vẫn không ngừng hy vọng về một cuộc sống tốt đẹp

– Khao khát trở thành nốt trầm trong bản nhạc không ồn ào, không cao điệu nhưng đầy lắng đọng. Tác giả muốn cống hiến một cách lặng thầm để hòa vào khúc ca mừng xuân về của dân tộc.

=> Những ước mơ tưởng chừng như nhỏ bé, giản dị ấy nhưng đều mang những ý nghĩa cao đẹp góp phần tô thắm thêm cuộc đời tươi đẹp. Bên cạnh đó, việc sử dụng đại từ ” ta” lặp lại thể hiện rằng khát khao đó không chỉ là của riêng ông mà là của toàn thể mọi người dân Việt Nam.

Kết luận: Khổ thơ 4 làm nổi bật lên khát khao sống mãnh liệt của nhà thơ muốn dâng trọn cuộc đời cho nghệ thuật, của một người chiến sĩ cách mạng muốn cống hiến cho đất nước.

Phân tích khổ 5

Nội dung khổ thơ thứ 5 thể hiện ước nguyện được cống hiến chân thành của nhà thơ. Niềm khát khao ấy không bị giới hạn bởi bất kỳ thời gian hay không gian nào: 

Một mùa xuân nho nhỏ

Lặng lẽ dâng cho đời

Dù là tuổi hai mươi

Dù là khi tóc bạc.

Hình ảnh mùa xuân nho nhỏ được nhắc tới ở đây chính là ẩn dụ cho cuộc đời mỗi con người. Mỗi chúng ta có thể âm thầm, lặng lẽ chọn những cách sống, cách cống hiến khác nhau nhưng đều không ồn ào, hướng về mục tiêu mùa xuân đại thắng của toàn dân tộc.

Nhà thơ đã dùng hai từ láy “lặng lẽ” và “nho nhỏ” để diễn tả một cách rất khiêm tốn và chân thành về nhân cách sống.

Từ những điều trên,  ta thấy được nhà thơ có một lối sống, cách sống vô cùng cao đẹp. Không ồn ào, đao to búa lớn mà ông chỉ ao ước một cách lặng lẽ, âm thầm trở thành một mùa xuân nho nhỏ, góp chút sức lực dù là nhỏ nhất để dâng hiến cho cuộc đời.

Trong khổ thơ nhà thơ đã liên tục sử dụng điệp ngữ “dù là” nhằm thể hiện thái độ chân thành, tự nguyện. Dù cho ở bất cứ hoàn cảnh nào, ông vẫn không nản lòng và bỏ cuộc.

Sự cống hiến không phân biệt độ tuổi nào như khi ta còn trẻ đang tuổi đôi mươi hay lúc tóc đã bạc. Chỉ cần còn sống nhà thơ vẫn muốn đóng góp cho sự nghiệp chung của toàn dân tộc.

Đặc sắc nghệ thuật

Phân tích khổ 4, 5 bài mùa xuân nho nhỏ ta thấy được đặc sắc nghệ thuật của bài thơ:

– Sử dụng điệp ngữ.

– Vận dụng từ láy linh hoạt.

– Hình ảnh tươi sáng, giàu tính nhân văn.

– Nhịp thơ nhanh.

2.3. Kết bài:

Tóm tắt lại giá trị nội dung và nghệ thuật của khổ thơ 4,5:

– Thể hiện ước nguyện được cống hiến của tác giả.

– Thể thơ năm chữ, hình ảnh trong sáng, sinh động.

Nêu suy nghĩ của bản thân về khổ 4, 5. 

3. Bài văn mẫu phân tích khổ 4, 5 bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải hay, chọn lọc: 

Nhà thơ Tố Hữu đã từng bộc bạch: 

“Nếu là con chim, chiếc lá

Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh

Lẽ nào vay mà không có trả

Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình”

Đúng vậy, cuộc đời mỗi con người sẽ trở nên thật ý nghĩa khi chúng ta biết sống cho đi, sống cống hiến với những gì mình có. Đó cũng là những lý tưởng, khát khao của Thanh Hải gửi gắm qua bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”. Bài thơ đã cất lên tiếng nói lòng về khao khát một cuộc đời được sống trọn vẹn cống hiến cho đất nước dù là những điều nhỏ bé nhất. Ước muốn này càng được thể hiện một cách mãnh liệt hơn thông qua hai khổ thơ 4, 5 của bài thơ.

Trong sức xuân mạnh mẽ của đất trời, trong khí thế bừng bừng sức sống của đất nước vào xuân, tác giả đã cảm nhận được mùa xuân trỗi dậy tự đáy tâm hồn mình. Đó là mùa xuân của lòng người, mùa xuân của sức sống tươi trẻ, mùa xuân của cống hiến và hi sinh.

Tác giả không mơ giấc mơ vĩ đại, chẳng tưởng một viễn cảnh lạ kì, mà tâm hồn tác giả nguyện những ước mơ đơn sơ, bình dị:

Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến.

Mặc dù đang nằm trên giường bệnh, nhà thơ vẫn không ngừng thôi thúc bản thân muốn được sống một cách có ý nghĩa, sống hy sinh và dâng hiến cho cuộc đời. Ước muốn trở thành một con chim đem lại tiếng hót trong trẻo, tạo nên những âm thanh diệu kỳ của thiên nhiên, góp một phần vẻ đẹp cho đất nước. Ước muốn làm một cành hoa tỏa sắc hương thơm, đem đến những tinh túy cho cuộc đời. Không chỉ vậy, nhà thơ chẳng hề ước mơ cao sang mà chỉ muốn trở thành một ” nốt trầm” xao xuyến trong bản nhạc hòa ca, không cao điệu. Bởi con người ấy chỉ muốn được cống hiến một cách lặng thầm, được trở thành một phần nho nhỏ trong những bức tranh tươi đẹp ấy. 

Như vậy, những ước mơ tưởng chừng như nhỏ bé, giản dị ấy nhưng đều mang những ý nghĩa cao đẹp góp phần tô thắm thêm cuộc đời tươi đẹp. Bên cạnh đó, việc sử dụng đại từ ” ta” lặp lại thể hiện rằng khát khao đó không chỉ là của riêng ông mà là của toàn thể mọi người dân Việt Nam.

Tâm hồn của tác giả hòa vào mùa xuân đất nước, thôi thúc từng hồi, mạnh mẽ nhưng âm thầm, lặng lẽ:

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc

Đến đây, chắc hẳn chúng ta cũng đã hiểu được ý nghĩa sâu xa mà nhan đề gợi tới. Mùa xuân nho nhỏ trong mùa xuân lớn lao của đất nước. Với tư cách là một nhà nghệ sĩ, tác giả muốn làm nên những vần thơ hay, đi khắp nơi để viết về phong cảnh thiên nhiên, đất nước, làm nên những bài thơ có giá trị. Với tư cách là một người chiến sĩ cách mạng, giác ngộ tư tưởng của Bác Hồ, người muốn trở thành một chiến sĩ dũng cảm, sẵn sàng hy sinh cống hiến những khả năng của mình để làm nên mùa xuân đại thắng cho toàn dân tộc. Tác giả không hề muốn ồn ào mà chỉ giản dị, đơn thuần cống hiến một cách lặng lẽ. Đó là một nhân cách sống vô cùng cao đẹp. Một con người giàu tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước.

Con người ấy lặng lẽ dâng cho đời tất cả những gì mình có mà không hề đòi hỏi cho bản thân mình. Dù cả khi ở trong bất kỳ hoàn cảnh nào, không giới hạn về không gian và thời gian:

Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc

Tuổi trẻ cống hiến hi sinh, tuổi già cũng ầm thầm cống hiến. Rõ ràng, mỗi thời khắc được sống trên cuộc đời, tác giả đều tận dụng những gì mình có để sống một cách trọn vẹn, không để lãng phí một phút giây nào. Ngay cả khi trên giường bệnh, ông vẫn làm nên một tác phẩm thơ vô cùng hay và ý nghĩa để thôi thúc mỗi chúng ta hãy sống và cống hiến bản thân, sống đẹp và ý nghĩa. 

Ý thức về trách nhiệm với quê hương, đất nước, khát vọng được sống, được cống hiến trở thành một ý thức bất diệt trong tâm hồn tác giả. Chỉ cần là còn hơi thở, tác giả cũng sẽ vẫn sống và cống hiến cho đời. Điệp từ ” dù ” được nhắc lại hai lần như là một lời hứa của tác giả gửi gắm đến tất cả mọi người rằng sống một cách trọn vẹn đúng với lương tâm mãi mãi dù cho tuổi hai mươi hừng hực hay khi về già tóc đã bạc phơ.

Thấm nhuần tâm tư, ước nguyện của tác giả, được sống trong một xã hội hòa bình thống nhất, ta phải làm sao để với lương tâm ta, ta không hổ thẹn là người đã chối bỏ trách nhiệm với đất nước, với quê hương. Thế hệ lớp trẻ chúng ta cần học hỏi và ý thức được lối sống và nhân cách cao đẹp đó để cũng giống như nhà thơ, góp ” mùa xuân nho nhỏ” của mình vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tôi đã từng nghe: ” Sống trên đời chỉ sống có một lần/ Phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận”.