Soạn bài Ông lão đánh cá và con cá vàng – Ngữ văn lớp 6

1. Chuẩn bị bài Ông lão đánh cá và con cá vàng – Ngữ văn lớp 6:

1.1. Các sự việc chính và diễn biến nội dung câu chuyện được kể:

a. Tóm tắt nội dung câu chuyện: 

Câu chuyện xoay quanh cuộc đời của một ông lão đánh cá hiền lành và cuộc gặp gỡ đặc biệt với con cá vàng biết nói. Diễn biến chính gồm: 

– Sự kiện mở đầu: Ông lão bắt được cá vàng nhưng thả đi, không đòi hỏi gì. 

– Lần thứ nhất: Ông lão nghe lời vợ, xin cá vàng một chiếc máng lợn mới. 

– Lần thứ hai: Bà lão tiếp tục đòi hỏi, ông lão cầu xin cá vàng ban cho một ngôi nhà đẹp. 

– Lần thứ ba: Bà lão muốn làm nhất phẩm phu nhân, ông lão lại cầu xin cá vàng. 

– Lần thứ tư: Bà lão chưa hài lòng, đòi làm nữ hoàng. 

– Lần thứ năm: Đỉnh điểm của lòng tham, bà lão muốn làm Long Vương và bắt cá vàng phục vụ mình. 

– Kết thúc: Cá vàng nổi giận, lấy lại mọi thứ. Ông bà lão trở về cảnh nghèo khó ban đầu. 

b. Các nhân vật chính: 

– Ông lão đánh cá: 

+ Đặc điểm tính cách: Hiền lành, thật thà, giàu lòng nhân hậu, nhưng nhu nhược và sợ vợ. Ông thả cá vàng mà không đòi trả ơn, nhưng lại luôn làm theo yêu cầu của bà lão một cách thụ động. 

– Bà lão đánh cá: 

+ Đặc điểm tính cách: Tham lam vô độ, ích kỷ, bội bạc và thô lỗ. Bà không biết trân trọng những gì mình đang có, liên tục đưa ra những đòi hỏi quá đáng. 

– Con cá vàng: 

+ Hình tượng mang tính kỳ ảo. Cá vàng là hiện thân của lòng nhân từ, sẵn sàng giúp đỡ người khác, nhưng cũng biết trừng phạt sự tham lam và vong ân. 

c. Chi tiết kỳ ảo: 

– Con cá vàng biết nói, có phép thuật để đáp ứng mọi yêu cầu của bà lão. 

– Các hiện vật kỳ ảo được tạo ra như máng lợn mới, ngôi nhà đẹp, quyền lực hoàng gia, và cả danh xưng Long Vương. 

– Tác dụng: Những chi tiết này làm câu chuyện thêm hấp dẫn, thú vị và giàu tính nhân văn, nhấn mạnh sự đối lập giữa lòng tốt và lòng tham. 

d. Ý nghĩa và thông điệp: 

– Truyện mang thông điệp về lòng biết ơn và sự trừng phạt đối với những kẻ tham lam, ích kỷ, vong ân bội nghĩa. 

– Kêu gọi con người biết hài lòng với những gì mình có và sống nhân hậu. 

1.2. Tác giả A-lếch-xan-đrơ Xéc-ghê-ê-vích Pu-skin:

– A-lếch-xan-đrơ Xéc-ghê-ê-vích Pu-skin (1799–1837): 

+ Sinh ra tại Mát-xcơ-va, xuất thân từ gia đình quý tộc lâu đời. 

+ Là đại thi hào Nga, biểu tượng của văn học lãng mạn thế kỷ XIX. 

+ Di sản văn học phong phú của ông bao gồm thơ, kịch, tiểu thuyết, và sử thi. 

+ Ông sáng tác trong bối cảnh nước Nga bị áp bức bởi chế độ nông nô, thể hiện tinh thần yêu tự do và công lý trong các tác phẩm của mình. 

Câu chuyện Ông lão đánh cá và con cá vàng không chỉ là một tác phẩm dành cho thiếu nhi mà còn là bài học sâu sắc về đạo đức, nhân văn, và giá trị cuộc sống.

2. Đọc hiểu bài Ông lão đánh cá và con cá vàng – Ngữ văn lớp 6:

Câu 1: Các chi tiết nào hoàn biết hoàn cảnh sống của ông lão và cách ông lão cư xử với cá vàng? 

Trong cuộc sống khó khăn và nghèo khổ, ông lão và vợ sống trong một túp lều tồi tàn bên bờ biển. Ông làm nghề đánh cá, trong khi vợ làm nghề kéo sợi. Cuộc sống của họ đầy khó khăn và không ổn định, nhưng ông lão luôn thể hiện sự hiền lành và nhân từ. Khi con cá vàng xuất hiện và van xin được tha về biển, ông đã thả con cá đó xuống biển mà không đòi hỏi bất cứ điều gì. Ông thể hiện sự nhân từ và tôn trọng đối với sự sống của con cá vàng.

Câu 2: Lần thứ nhất, bà vợ đã yêu cầu ông lão điều gì? Lúc này, cảnh biển thế nào? 

Lần thứ nhất, bà vợ yêu cầu ông lão xin con cá vàng một cái máng cho lợn ăn mới. Trong thời điểm này, cảnh biển được mô tả là gợn sóng êm ả. Tuy bà vợ đã đòi hỏi điều gì đó, nhưng cảnh biển vẫn trong trạng thái bình yên, tạo ra một hình ảnh yên tĩnh.

Câu 3: Đòi hỏi và thái độ của vợ ông lão ở lần thứ hai có gì khác với lần thứ nhất? Hãy tiếp tục chú ý chi tiết tả cảnh biển trong phần này

Lần thứ hai, bà vợ đòi hỏi một tòa nhà đẹp hơn. Thái độ của bà trở nên quát tháo hơn so với lần đầu. Trong phần này, cảnh biển được mô tả là biển xanh đã nổi sóng, có vẻ như biển đang phản ánh tâm trạng và sự biến đổi của bà vợ. Cảnh biển nổi sóng cũng có thể tượng trưng cho sự xáo trộn và bất ổn trong cuộc sống gia đình và tâm trạng của bà vợ.

Câu 4: Câu nào cho biết đòi hỏi mới và thái độ của vợ ông lão? Cảnh biển có thay đổi gì so với lần trước?

Trong câu này, vợ ông lão đòi hỏi một cái nhà đẹp hơn. Thái độ của bà ta trở nên cay độc hơn, mắng ông lão là “Đồ ngu! Ngốc sao ngốc thế!” và bắt ông lão phải đi tìm con cá vàng và đưa ra yêu cầu của mình. Cảnh biển trong phần này đã thay đổi, biển nổi sóng dữ dội, tượng trưng cho sự xao lục và căng thẳng trong mối quan hệ gia đình.

Câu 5:  Phần 5, lần này, người vợ lại có đòi hỏi gì? Cách cư xử của bà ta với ông lão như thế nào?

Lần này, người vợ đòi hỏi muốn trở thành nữ hoàng. Cách cư xử của bà ta với ông lão trở nên thô bạo hơn khi bắt đầu xưng “tao” và gọi ông lão là “mày.” Bà mắng cho ông lão một thời một hồi và ép ông xuống quét dọn chuồng ngựa, tạo nên sự bạo lực trong mối quan hệ của họ.

Câu 6: Phần 6, vợ ông lão muốn cá vàng làm điều gì? Tác giả đã tả cảnh biển trong phần này thế nào?

Trong phần này, vợ ông lão muốn cá vàng làm Long Vương ngự trị trên mặt biển để bắt con cá phải hầu hạ và làm theo ý bà. Cảnh biển tiếp tục thay đổi, nổi sóng ầm ầm, thể hiện sự căng thẳng và xung đột ngày càng tăng giữa họ.

Bức tranh và nét mặt của họ thể hiện rõ sự chán nản và tức giận của vợ, trong khi ông lão thể hiện sự ngạc nhiên và không thể tin vào những yêu cầu không ngừng tăng của vợ mình. Sự biểu đạt qua tranh và nét mặt giúp tạo nên hình ảnh và cảm xúc trong câu chuyện.

3. Trả lời câu hỏi bài Ông lão đánh cá và con cá vàng – Ngữ văn lớp 6:

Câu 1. Hãy liệt kê ra vở những chỉ tiết thể hiện sự đòi hỏi, thái độ, hành động của vợ ông lão đánh cá; phản ứng của ông lão đánh cá và trạng thái của biển trong các phần 2, 3, 4, 5, 6 theo gợi ý sau:

Phần	Vợ ông lão đánh cá	Ông lão đánh cá	Biển
2	Mụ vợ bắt ông lão quay lại biển xin con cá vàng một cái máng cho lợn ăn	N ghe lời mục vợ đi thế ra biển xin.	Biển gợn sóng êm ả.
3	Mụ đòi một tòa nhà đẹp.	N ghe lời mục vợ đi thế ra biển xin.	Biển xanh đã gợn sóng.
4	Mụ không muốn làm nông dân mà muốn làm một bà nhất phẩm phu nhân	N ghe lời mục vợ đi thế ra biển xin.	Biển nổi sóng dữ dội.
5	Mụ muốn trở thành nữ hoàng.	Nói với vợ rằng: “Mụ nói gì vậy? Mụ có lẫn không?… Thiên hạ họ biết, họ sẽ cười cho”, nhưng sau đó vẫn lủi thủi ra biển xin.	Biển nổi sóng mù mịt.
6	Mụ muốn làm Long Vương ngự trị trên mặt biển để bắt cá vàng hầu hạ và làm theo ý mụ.	Cung kính với vợ, không dám trái lời mụ.	Biển nổi sóng ầm ầm.

Câu 2. Từ bảng thống kê trên, em có nhận xét gì về tính cách của vợ ông lão đánh cá và ông lão đánh cá?

Tính cách của vợ ông lão được mô tả là tham lam, độc ác và vô ơn. Trong khi đó, ông lão được miêu tả là hiền lành, tốt bụng nhưng nhu nhược.

Câu 3. Cảnh biển trong mỗi lần ông lão ra gọi cá vàng thay đổi theo chiều hướng như thế nào? Theo em, sự thay đổi đó có ý nghĩa gì?

Cảnh biển trong mỗi lần ông lão ra gọi cá vàng thay đổi từ biển êm ả đến biển nổi sóng dữ dội. Sự thay đổi này có ý nghĩa thể hiện sự xao lục và căng thẳng trong mối quan hệ gia đình, cũng như sự phản đối của biển cả đối với lòng tham và bội bạc của người vợ.

Câu 4. Bài học em rút ra được từ câu chuyện này là gì?

Bài học rút ra từ câu chuyện này là mọi người nên sống nhân hậu và biết ơn, đồng thời tránh xa lối sống tham lam, ích kỷ và vô ơn.

Câu 5. Hãy nêu một điểm giống và một điểm khác nhau nổi bật của truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng (Pu-skin) và truyện cổ tích dân gian

Giống nhau giữa truyện “Ông lão đánh cá và con cá vàng” của Pu-skin và truyện cổ tích dân gian là cả hai có yếu tố hoang đường và kì ảo. Cả hai cũng sử dụng mô-típ nhân vật theo kiểu “ở hiền gặp lành, ác giả ác báo.”

Tuy nhiên, điểm khác nhau nổi bật là trong truyện dân gian, các nhân vật thường không có hành động và lời nói cụ thể, trong khi truyện của Pu-skin lại khắc họa các nhân vật có tính cách rõ ràng, hành động và lời nói cụ thể.