Hội đồng Giám mục là gì? Về Hội đồng Giám mục Việt Nam?

1. Giám mục là gì? 

Trước hết hãy tìm hiểu giám mục là gì?

Mỗi giám mục phụ trách việc điều hành và mục vụ của một khu vực giám mục dựa trên chỉ đạo từ Đại hội Tổng và bối cảnh của từng địa phương. Các giám mục là những người cao niên được bầu bởi các thành viên của một hội nghị quyền lực hoặc hội nghị trung ương. Ở các hội nghị quyền lực tại Hoa Kỳ, giám mục được bầu suốt đời. Trong các hội nghị trung ương tại châu Phi, châu Á và châu Âu, nhiệm kỳ của họ có thể thay đổi và có thể được bầu lại. Các giám mục là những lãnh đạo tinh thần cho giáo hội toàn cầu cũng như cho khu vực giám mục của một hoặc nhiều hội nghị thường niên mà họ được chỉ định.

Mỗi giám mục đảm nhận nhận vai trò trong khu vực giám mục của mình trong nhiệm kỳ bốn năm. Trong khu vực của họ, các giám mục chủ trì các phiên họp của hội nghị thường niên và bổ nhiệm các linh mục và các chức sắc đã được thánh chức vào các nhà thờ địa phương, các nơi phục vụ khác, bao gồm cả việc làm giám sát viên khu vực. Theo quy định, các giám mục có thể phục vụ hai nhiệm kỳ tại một khu vực giám mục và có thể được chỉ định thêm một nhiệm kỳ thứ ba vì mục đích truyền giáo. Sau đó, các giám mục sẽ được chỉ định đến khu vực giám mục khác bởi hội nghị quyền lực hoặc hội nghị trung ương. Các giám mục đã nghỉ hưu không còn phục vụ khu vực giám mục nữa nhưng vẫn tiếp tục là thành viên của hội đồng.

2. Hội đồng Giám mục là gì? 

Hội đồng cùng nhau cung cấp những hướng dẫn trong việc thực hiện sứ mệnh của giáo hội trên thế giới cũng như tham gia vào việc giảng dạy, trang bị và thúc đẩy công lý, sự đoàn kết. Thêm vào đó, hội đồng nỗ lực xây dựng mối quan hệ với các giáo hội của các truyền thống Methodist và các truyền thống khác thông qua các quan hệ liên tôn. Hội đồng Giám mục cũng chỉ định các giám mục vào các ban quản trị của các cơ quan tổng và các cơ quan mục vụ khác. Hội đồng được điều hành bởi một ủy ban bao gồm một chủ tịch và các quan chức khác. Mỗi bốn năm, hội đồng chọn một giám mục để trình bày bài phát biểu giám mục tại Đại hội Tổng.

Tóm lại, Hội đồng Giám mục cung cấp sự lãnh đạo tinh thần và thế tục cho toàn bộ giáo hội. Bằng cách này, Hội đồng Giám mục tìm cách củng cố giáo hội để thực hiện sứ mệnh của mình trong việc làm môn đồ của Chúa Giêsu Kitô nhằm chuyển đổi thế giới.

3. Thượng Hội đồng Giám mục là gì?

Thượng Hội đồng Giám mục (THĐGM) là một cơ cấu định kỳ được Đức Giáo hoàng Phaolô VI sáng lập qua Tự sắc Apostolica Sollicitudo vào ngày 15 tháng 9 năm 1965. Cơ cấu này được thành lập nhằm đáp ứng mong muốn của các nghị phụ Công đồng Vatican II với mục đích duy trì tinh thần tích cực mà Công đồng đã mang lại. Giáo luật đã quy định về THĐGM trong các điều khoản 342 đến 348.

Từ “Synod” (Thượng Hội đồng) xuất phát từ hai từ Hy Lạp ‘Syn’ (cùng nhau) và ‘hodos’ (con đường), có nghĩa là đi chung trên con đường, tiến lên cùng nhau. Do đó, THĐGM là một hội nghị bao gồm các giám mục được chọn từ nhiều vùng khác nhau trên toàn thế giới. Các giám mục này tập hợp theo định kỳ để thúc đẩy mối liên kết chặt chẽ giữa Giáo hoàng và các giám mục, đồng thời góp ý cho Giáo hoàng trong việc quản lý Giáo Hội hoàn vũ, bảo tồn và phát triển đức tin và luân lý, nhằm duy trì, củng cố kỷ luật trong Giáo Hội.

Thượng Hội đồng Giám mục có thể tổ chức các hội nghị chung định kỳ hoặc đặc biệt, liên quan đến lợi ích của Giáo Hội toàn cầu hoặc bàn về những vấn đề cụ thể của một hoặc nhiều vùng nhất định.

4. Lịch sử của Thượng Hội đồng Giám mục:

Dưới đây là danh sách các THĐGM đã được tổ chức từ năm 1967 đến 2005:

– Hội nghị Chung Thường lệ I từ ngày 29-9 đến 29-10-1967 với chủ đề: “Sự bảo tồn và tăng trưởng đức tin Công giáo, sự toàn vẹn, sức mạnh và phát triển, sự liên kết có tính lịch sử và đạo lý của đức tin này”.

– Hội nghị Chung Ngoại lệ I từ ngày 11 đến 28-10-1969 với chủ đề: “Sự hợp tác giữa Toà Thánh và các Hội đồng Giám mục”.

– Hội nghị Chung Thường lệ II từ ngày 30-9 đến 6-11-1971 với chủ đề: “Chức linh mục thừa tác và công bình trong thế giới”.

– Hội nghị Chung Thường lệ III từ ngày 27-9 đến 26-10-1974 với chủ đề: “Loan báo Tin Mừng trong thế giới hiện đại”.

– Hội nghị Chung Thường lệ IV từ ngày 30-9 đến 29-10-1977 với chủ đề: “Giáo lý trong thời đại chúng ta”.

– Hội nghị Đặc biệt dành cho Hà Lan từ ngày 14 đến 31-12-1979 với chủ đề: “Tình trạng mục vụ của Hà Lan”.

– Hội nghị Chung Thường lệ V từ ngày 26-9 đến 25-10-1980 với chủ đề: “Gia đình Kitô giáo”.

– Hội nghị Chung Thường lệ VI từ ngày 29-9 đến 29-10-1983 với chủ đề: “Thống hối và hoà giải trong sứ vụ linh mục”.

– Hội nghị Chung Ngoại lệ thứ II từ ngày 24-11 đến 8-12-1985 với chủ đề: “Kỷ niệm 20 năm bế mạc Công đồng Chung Vatican II”.

– Hội nghị Chung Thường lệ VII từ ngày 1-10 đến 8-12-1987 với chủ đề: “Ơn gọi và sứ vụ của người giáo dân trong Giáo Hội và trong thế giới”.

– Hội nghị Chung Thường lệ VIII từ 30-9 đến 28-10-1990 với chủ đề: “Đào tạo các linh mục trong hoàn cảnh hiện tại”.

– Hội nghị Đặc biệt dành cho châu Âu từ ngày 28-11 đến 14-12-1991 với chủ đề: “Để chúng ta có thể làm chứng nhân cho Chúa Kitô, Đấng giải phóng chúng ta”.

– Hội nghị Đặc biệt dành cho châu Phi từ ngày 10-4 đến 8-5-1994 với chủ đề: “Giáo Hội ở châu Phi và sứ vụ loan báo Tin Mừng tiến đến năm 2000: Các con sẽ là chứng nhân của Thầy” (Cv 1,8).

– Hội nghị Chung Thường lệ IX từ ngày 2 đến 29-10-1994 với chủ đề: “Đời sống Thánh hiến và vai trò của nó trong Giáo Hội và trong thế giới”.

– Hội nghị Đặc biệt dành cho Liban từ ngày 26-11 đến 14-12-1995 với chủ đề: “Chúa Kitô là niềm hy vọng của chúng ta: được Chúa Thánh Thần canh tân, chúng ta làm chứng cho tình yêu của Người trong sự đoàn kết”.

– Hội nghị Đặc biệt dành cho châu Mỹ từ ngày 16-11 đến 12-12-1997 với chủ đề: “Gặp gỡ Đức Kitô hằng sống: Con đường dẫn tới hoán cải, hiệp thông và đoàn kết tại châu Mỹ”.

– Hội nghị Đặc biệt dành cho châu Á từ ngày 19-4 đến 14-5-1998 với chủ đề: “Đức Giêsu Kitô, Đấng Cứu Độ, sứ vụ tình yêu và phục vụ của Người ở châu Á: Ta đến để chúng được sống và được sống dồi dào” (Ga 10,10).

– Hội nghị Đặc biệt dành cho châu Đại Dương từ ngày 12-11 đến 12-12-1998 với chủ đề: “Đức Giêsu Kitô và các dân tộc ở châu Đại Dương: bước đi con đường của Người, loan báo chân lý Người và sống sự sống của Người”. Số người tham dự: 117.

– Hội nghị Đặc biệt II dành cho châu Âu từ ngày 1-10 đến 23-10-1999 với chủ đề: “Chúa Giêsu Kitô, sống động trong Giáo Hội của Người, nguồn hy vọng cho châu Âu”. Số người tham dự: 165.

– Hội nghị Chung Thường lệ X được tổ chức tại Roma từ ngày 30-9 đến 27-10-2001, với chủ đề: “Giám mục: Thừa tác viên của Tin Mừng Đức Giêsu Kitô, phục vụ niềm hy vọng thế giới”.

– Hội nghị Chung Thường lệ XI được tổ chức tại Rôma từ ngày 2-23/10/2005, với chủ đề “Thánh Thể: Suối nguồn và Đỉnh điểm của Đời sống và Sứ mạng của Giáo Hội”.

5. Hội đồng Giám mục Việt Nam:

Hội đồng Giám mục Việt Nam là tổ chức bao gồm các giám mục của Việt Nam. Mục tiêu chính của hội đồng này là để các giám mục Công giáo hợp tác trong việc thực hiện nhiệm vụ mục tử trong Giáo hội Công giáo, đặc biệt là đề xuất các hình thức và phương pháp tông đồ thích hợp với bối cảnh hiện tại (GM III, 38).

Biểu tượng của Hội đồng Giám mục Việt Nam trước tháng 7/2024.

Tất cả các giám mục người Việt cư trú tại Việt Nam, kể cả những vị đã nghỉ hưu, đều là thành viên của Hội đồng. Hiện tại, Tổng giám mục Giuse Nguyễn Năng của Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh đang giữ chức Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam (từ năm 2022). Phó Chủ tịch Hội đồng là Tổng giám mục Giuse Vũ Văn Thiên của Tổng giáo phận Hà Nội.

Lịch sử hình thành

Vào ngày 24 tháng 11 năm 1960, thông qua Sắc chỉ “Chư huynh đáng kính” (Venerabilium Nostrorum), Giáo hoàng Gioan XXIII đã thành lập Hàng Giáo phẩm Công giáo Việt Nam, bao gồm ba giáo tỉnh: Hà Nội, Huế, và Sài Gòn. Sắc chỉ này được công bố vào ngày 8 tháng 12 năm 1960. Tại thời điểm đó, Giám mục Phêrô Máctinô Ngô Đình Thục, trước đây là Niên trưởng Giám mục đoàn Việt Nam, được bổ nhiệm làm Chủ tịch Hội đồng Giám mục.

Mười bảy Giám mục người Việt đã tham dự Công đồng Vatican II tại Rôma và họ đã nhận thấy cần thiết phải thành lập một Hội đồng Giám mục. Hội đồng Giám mục Việt Nam chính thức được thành lập vào năm 1964 với chủ tịch là Tổng giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình, hai thư ký là Giám mục Seitz Kim và Micae Nguyễn Khắc Ngữ. Chức vụ điều hành thường trực được trao cho linh mục Phêrô Nguyễn Huy Mai. Bản nội quy của Hội đồng đã được Giáo hoàng Phaolô VI phê chuẩn vào năm 1967. Tòa Thánh chỉ thành lập một Hội đồng Giám mục Việt Nam duy nhất, nên hội đồng này có quyền cử đại diện và đưa ra các quyết định chung cho Giáo hội Việt Nam.

Từ năm 1968, Hội đồng Giám mục Việt Nam đã phân chia thành các Ủy ban trực thuộc với nhiệm kỳ kéo dài bốn năm, từ 1968 đến 1971.

Tuy nhiên, do tình hình chính trị và chiến tranh ở cả hai miền Nam và Bắc, cho đến năm 1975, hoạt động của Hội đồng Giám mục Việt Nam chủ yếu diễn ra ở miền Nam, trong vùng do chính quyền Việt Nam Cộng hòa kiểm soát.

Đại hội lần thứ nhất của các Giám mục Việt Nam đã diễn ra tại Hà Nội từ ngày 24 tháng 4 đến ngày 1 tháng 5 năm 1980 với sự tham gia của 33 Giám mục. Tại đại hội này, Hồng y Giuse Maria Trịnh Văn Căn được bầu làm Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam. Các Giám mục Việt Nam cũng đã ra thư chung đầu tiên, xác định đường hướng mục vụ của Giáo hội Việt Nam với hai điểm quan trọng: Hội Thánh vì loài người và Hội Thánh trong lòng dân tộc.

Từ năm 2001, Hội đồng Giám mục mở rộng cơ cấu với một vị trí Phó Chủ tịch và Phó Tổng Thư ký, đồng thời nâng số lượng Ủy ban lên 9. Đến năm 2007, số Ủy ban tăng lên 15, với hai Ủy ban mới nhất là Ủy ban Giáo dục (thành lập năm 2009) và Ủy ban Công lý Hòa bình (thành lập năm 2010). Từ năm 2019, Hội đồng còn có thêm một vị đảm trách Đối thoại Liên tôn.