Phân tích hình ảnh nắm lá ngón trong Vợ chồng A Phủ

1. Tóm tắt tác phẩm Vợ chồng A Phủ:

“Vợ chồng A Phủ” là câu chuyện kể về cuộc đời của đôi vợ chồng A Phủ. Mị là một cô gái trẻ xinh đẹp, sống ở Hồng Ngài trong cảnh nghèo khó. Cô bị bắt cóc về làm vợ cho A Sử, con dâu của nhà thống trị Lí Pá Tra, để trả nợ cho gia đình. Trong nhà, Mị phải làm việc vất vả, nhưng không được tôn trọng. Khi mùa xuân đến, cô cũng không được phép đi chơi và bị trói đứng trong phòng. Mọi chuyện thay đổi khi A Sử bị đánh và Mị được giải thoát để chăm sóc chồng.

A Phủ là một chàng trai nghèo khó, mồ côi cha mẹ, nhưng có tinh thần gan dạ, giỏi lao động và khỏe mạnh. Anh bị bắt và phải chịu đựng nhiều áp bức, đánh đập và phạt vì đánh A Sử. Anh cũng bị bỏ đói và trói đứng trong một thời gian dài. Một ngày, Mị đã cảm thông với tình cảnh của A Phủ và giúp anh trốn khỏi nhà thống trị. Họ bỏ trốn đến Phiềng Sa và cuối cùng trở thành vợ chồng.

A Phủ được giác ngộ và trở thành tiểu đội trưởng du kích dưới sự hướng dẫn của cán bộ cách mạng A Châu. Hai người cùng nhau bảo vệ bản làng và góp phần xây dựng cuộc sống mới. Câu chuyện này đề cao tình yêu thương, đồng cảm và tinh thần chiến đấu của con người, đồng thời phản ánh sự tàn bạo của nhà thống trị và khát vọng tự do của nhân dân lao động.

2. Dàn bài phân tích hình ảnh nắm lá ngón:

2.1. Mở bài:

– Giới thiệu đôi nét về tác giả, tác phẩm và chi tiết “nắm lá ngón”

– Chi tiết “nắm lá ngón” trở thành một trong những chi tiết nghệ thuật đắt giá và để lại ấn tượng sâu sắc trong tâm tưởng độc giả.

2.2. Thân bài:

Hình ảnh “nắm lá ngón” xuất hiện ba lần trong tác phẩm và chỉ gắn liền với nhân vật Mị – người con gái miền cao xinh đẹp, nết na, hiếu thuận nhưng cuộc đời nhiều bất hạnh.

Lần thứ nhất:

– “Lá ngón” xuất hiện lần đầu tiên như một lối thoát đen, một con đường cụt cho số phận nhân vật. Đây là lối thoát ngắn và duy nhất để thoát khỏi cuộc sống nô lệ trong nhà thống lí Pá Tra. Tiếc rằng đây là lối thoát để chấm dứt hiện tại nghiệt ngã chứ không phải lối thoát để bước sang trang mới của cuộc đời Mị, bởi vậy, chi tiết “lá ngón” gián tiếp cho thấy sự độc ác của giai cấp thống trị cũng như nỗi thống khổ của người dân lao động miền núi.

+ Đối với nhân vật Mị, cô thà chết đi hơn sống nhục, nhưng rồi lại thà sống nhục còn hơn bất hiếu. Chính chữ hiếu là bản lĩnh cao đẹp nơi người con gái trẻ.

Lần thứ 2:

– Lá ngón xuất hiện lần thứ 2 khi tác giả nhận xét về cuộc sống của Mị sau khi cô cam chịu làm con dâu gạt nợ nhà giàu:

+ “Lần lần mấy năm qua, mấy năm sau, bố Mị chết. Nhưng Mị cũng không còn tưởng đến Mị có thể ăn lá ngón tự tử nữa. Ở lâu trong cái khổ Mị quen khổ rồi”

+ Mị buông xuôi, cam chịu, không còn ý thức đấu tranh, đây là điều đáng lo ngại cho đời sống tinh thần của Mị, dường như, cũng chính là tội ác của giai cấp thống trị khi dùng cường quyền, thần quyền cột chặt người lao động vào kiếp đời nô lệ, áp chế họ về tinh thần.

Lần thứ 3: 

Lá ngón xuất hiện trong ý thức của nhân vật Mị vào đêm tình mùa xuân

+ Khi đêm tình mùa xuân một lần nữa lại đến, nhân vật Mị nhớ về quá khứ ngọt ngào, tự do, hạnh phúc, do vậy trong tiềm thức nhân vật mong muốn được đi chơi.

+ Mị đau đớn nhận ra thực tại, Mị bị trói lại. “Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay, chứ không buồn nhớ lại nữa. Nhớ lại chỉ thấy ứa nước mắt ra”.

2.3. Kết bài:

– Khẳng định lại một lần nữa giá trị đắt giá của chi tiết “nắm lá ngón” trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ

– Thông qua hình ảnh nắm lá ngón, người đọc cảm nhận được những vẻ đẹp tâm hồn của người con gái vùng cao, đó là sức sống và sức phản kháng mãnh liệt của nhân vật trước thực tại nghiệt ngã. 

3. Bài văn mẫu phân tích hình ảnh chi tiết nắm lá ngón hay nhất:

Tô Hoài là một nhà văn ưu tú của văn đàn Việt Nam, sở hữu kiến thức sâu rộng, sự tinh tế trong quan sát và thể hiện độc đáo, đã được đông đảo bạn đọc yêu mến qua các thế hệ. Truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” được viết vào năm 1953 là một tác phẩm đặc sắc của ông, được rất nhiều người quan tâm và đánh giá cao. Chi tiết nắm lá ngón trong truyện được xem như một tác phẩm nghệ thuật ấn tượng, khẳng định giá trị của tác phẩm và vị thế của nhà văn.

Đại thi hào Nga Maxim Gorki từng có phát biểu nổi tiếng “Chi tiết nhỏ làm nên nhà văn lớn”, nhấn mạnh tầm quan trọng của chi tiết nghệ thuật trong văn học. Việc tạo dựng vị thế của một nhà văn, nhà thơ chân chính đòi hỏi phải xây dựng thành công những chi tiết văn học ấn tượng và ý nghĩa. Khái niệm “chi tiết” không xa lạ với văn học đời sống, trong Từ điển Tiếng Việt, nó được định nghĩa là “phần rất nhỏ, điểm nhỏ trong nội dung sự việc hoặc hiện tượng”. Trong văn học, nhà phê bình Trần Đình Sử định nghĩa chi tiết là “các tiểu tiết của tác phẩm mang sức chứa lớn về cảm xúc và tư tưởng. Tùy vào cách thể hiện cụ thể, chi tiết nghệ thuật có khả năng thể hiện, giải thích, làm minh xác cấu tứ nghệ thuật của nhà văn, trở thành tiêu điểm, điểm hội tụ tư tưởng của tác giả trong tác phẩm…” Trong truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” của nhà văn Tô Hoài, chi tiết nắm lá ngón được coi là dấu ấn nghệ thuật thể hiện tài năng bút lực và tư tưởng sâu sắc của tác giả.

Khi lần thứ ba suy nghĩ về việc ăn lá ngón xuất hiện trong tâm trí Mị, là vào đêm tình mùa xuân, tiếng sáo “thiết tha bổi hồi”, “bay lơ lửng ngoài kia” đã vang lên. Mị cảm nhận được rằng mình vẫn còn trẻ, vẫn muốn được đi chơi và cảm nhận sự sống của mùa xuân rực rỡ khắp mọi nơi. Tuy nhiên, thực tế khắc nghiệt đã không cho phép Mị được tự do ra ngoài và trải nghiệm cuộc sống đầy màu sắc.

Lần này, chi tiết lá ngón đã trở nên đậm nét hơn, bộc lộ rõ hơn sự đau đớn và khổ đau của cuộc đời Mị. Đồng thời, nó cũng là minh chứng cho sự phản kháng mãnh liệt của ý thức trong Mị, khao khát được tự do, hạnh phúc và quyền sống của chính mình. Mặc dù đã chấp nhận sống trong đau khổ và nhục nhã, song niềm hy vọng và niềm khát khao đó vẫn còn sống động trong trái tim Mị, đang chờ đợi cơ hội để phát triển và thực hiện.

Mị bỗng cảm thấy trong lòng xao xuyến, nghĩ về cuộc đời của mình, về những điều mình chưa được trải nghiệm và hy vọng. Mị lại một lần nữa cảm thấy muốn ăn lá ngón, đó là cách duy nhất để giải thoát khỏi cơn đau đớn và sự ràng buộc của cuộc sống hiện tại. Một lần nữa, chi tiết lá ngón lại trở thành biểu tượng cho niềm khát khao tự do và hy vọng trong cuộc đời Mị.

Đến lần thứ ba, suy nghĩ của Mị về việc ăn nắm lá ngón đã trở lại trong tâm trí của Mị vào đêm tình mùa xuân. Nghe tiếng sáo “thiết tha bổi hồi”, “bay lơ lửng ngoài kia”, Mị nhẩm thầm lời bài hát một cách mơ hồ, trong tiềm thức của Mị nhận ra mình con trẻ và còn nhiều hoài bão về một cuộc sống tốt đẹp, Mị vẫn muốn đi chơi, tận hưởng thú vui của tuổi trẻ nhưng cái thực tàn khốc đã kéo Mị trở về với hiện tại và chẳng cho Mị có cơ hội được đi chơi, được ra ngoài kia cảm nhận sức sống của xuân mơn mởn khắp đất trời cảnh vật tây bắc, hòa mình vào không khí xuân vui tươi, rộn ràng âm thanh của hội người. Nghĩ vậy, Mị lại một lần nữa muốn ăn lá ngón. Chi tiết lá ngón lúc này đã tô đậm bi kịch khổ đau cuộc đời Mị. Đồng thời chi tiết cũng ngầm khẳng định rằng ý thức về thân phận, về quyền sống, quyền tự do hạnh phúc vẫn chưa thực sự lụi tắt. Sức sống, niềm khát khao ấy vẫn đang âm ỉ trong trái tim, tâm hồn Mị mà chưa có cơ hội bùng lên giúp Mị vượt thoát thực tại.

Chi tiết nắm lá ngón mà nhà văn Tô Hoài xây dựng đã khắc họa một cách chân thực và sâu sắc hiện thực cuộc sống đầy tối tăm, cực khổ của nhân vật Mị, đại diện cho những người dân nghèo. Cùng với sự cảm thông, chia sẻ với nhân vật, người đọc dường như cũng căm phẫn hơn trước sự tàn bạo của bọn chúa đất, cường quyền. Và hình ảnh lá ngón đã thể hiện một đời sống nội tâm vô cùng phong phú, phức tạp và khát vọng sống, khát vọng tự do, hạnh phúc tiềm tàng, mạnh mẽ của nhân vật. Hơn nữa, dưới góc độ chi tiết nghệ thuật khác trong tác phẩm, chi tiết nắm lá ngón đã góp phần thể hiện tài năng sáng tạo và sự tinh tế, sâu sắc của nhà văn Tô Hoài.