Sâu bướm ăn lá cây nhưng không có enzim tiêu hóa xenlulôzơ nên tiêu hóa và hấp thụ thức ăn có hiệu quả thấp, vì vậy sâu phải ăn rất nhiều lá cây mới đáp ứng được nhu cầu chất dinh dưỡng cho cơ thể. Vì vậy nên sâu bướm phá hoại cây trồng nghiêm trong hơn bướm trưởng thành. Cùng bài viết này tìm hiểu rõ hơn nhé:
Mục lục bài viết
1. Tại sao sâu bướm phá hoại cây trồng nghiêm trọng hơn bướm trưởng thành?
Sâu bướm phá hoại cây trông vì sâu bướm là giai đoạn ấu trùng, chúng cần rất nhiều năng lượng để chuẩn bị cho quá trình sinh trưởng và phát triển qua nhiều lần lột xác để trở thành bướm trưởng thành. Sâu bướm có đầy đủ các loại enzim nhưng vì không có enzim tiêu hóa (men tiêu hóa) các chất xenlulôzơ nên quá trình tiêu hóa và hấp thụ thức ăn kém hiệu quả. Vì vậy sâu bướm phải ăn rất nhiều lá cây để đáp ứng được nhu cầu chất dinh dưỡng cho sự phát triển cơ thể. Sâu bướm chủ yếu ăn rau do con người trồng nên nó là kẻ phá hoại mùa màng nghiêm trọng, thậm chí khiến cho cây không thể thu hoạch được.
Trong khi đó hầu hết các loài bướm trưởng thành có men tiêu hóa đường sucrose và cần ít năng lượng nên chỉ ăn mật hoa, không cần ăn nhiều lá cây nên không gây hại đến cây trồng mà thay vào đó còn là yếu tố giúp cây trồng thụ phấn tốt hơn.
Tuy nhiên để đảm bảo và hạn chế việc sâu bướm gây hại cho cây trông hại, con người thường sử dụng biện pháp ngăn chặn chúng sinh sôi nảy nở từ khi là bướm trưởng thành.
2. Tại sao bướm không phá hoại mùa màng nhưng người ta vẫn tiêu diệt bướm?
Như đã nói ở phần trước, sâu bướm phá hoại mùa màng nghiêm tọng hơn bướm trưởng thành và bướm trưởng thành hầu như không gây hại cho mùa màng, nhưng để hạn chế việc cây trông bị sâu bướm phá hoại, người ta vẫn tiêu diệt những con bướm vì những lý do sau đây:
– Bướm không phá hoại mùa màng nhưng bướm chính là nguồn sản xuất ra (đẻ ra) những con sâu bướm gây hại cho mùa màng.
– Những con sâu non do bướm đẻ ra có tốc độ tàn phá lớn vì chúng cần tích lũy năng lượng cho bước tiếp theo
– Mỗi một con bướm trưởng thành có thể sinh ra nhiều con sâu bướm gây ra số lượng sâu lớn hơn nhiều.
– Vì vậy, tiêu diệu những con bướm trưởng thành để giảm số lượng sâu bướm nở ra trong lần sau.
3. Vòng đời phát triển của bướm:
Để trở thành một con bướm trưởng thành xinh đẹp nhiều màu sắc, bướm cần phải trải qua quá trình biến đổi về hình thái, cấu tạo và sinh lí sau khi sinh ra hoặc được nở ra từ trứng, gọi là biến thái. Sự phát triển của động vật được chia làm 2 loại: phát triển không thông qua biến thái và phát triển thông qua biến thái (biến thái hoàn toàn và biến thái không hoàn toàn).
Bướm là một trong những loài phát triển thông qua biến thái hoàn toàn gồm 4 giai đoạn: trứng, ấu trùng, nhộng và trưởng thành. Tuy nhiên, vòng đời phát triển của loài bướm thường là 30 ngày hoặc nhanh hay chậm tùy thuộc vào môi trường, nhiệt độ và nguồn thức ăn.
Như vậy, vòng đời của bướm gồm 4 giai đoạn:
– Trứng:
Vòng đời của một con bướm được bắt đầu trong một quả trứng. Những quả trứng này được hình thành sau khi bướm cái giao phối với bướm đực. Bướm cái sẽ chọn những lá cây mà ấu trùng bướm (sau là sâu bướm) có thể ăn và đẻ trứng trên lá hoặc cành non đó. Trong trứng đã thụ tinh, hợp tử phân chia nhiều lần hình thành phôi (giai đoạn phôi). Các tế bào phôi phân hóa và tạo thành các cơ quan của sâu bướm. Sau đó sâu non sẽ chui ra từ trứng.
– Ấu trùng:
Trứng do bướm mẹ đẻ ra sẽ nở thành ấu trùng (sâu bướm) sau 3 đến 6 ngày tùy thuộc vào điều kiện nhiệt độ của môi trường. Hầu hết các ấu trùng (sâu bướm) nở ra sẽ ăn vỏ trứng trước vì nó có chứa nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của sâu non, sau đó chúng sẽ ăn lá và hoa, chúng ăn gần như liên tục để đáp ứng được nhu cầu chất dinh dưỡng cho sự phát triển cơ thể.
Trong quá trình phát triển, ấu trùng (sâu bướm) phải trải qua nhiều lần lột xác để phát triển cơ thể cho đến khi sẵn sàng hóa nhộng/cắt. Sâu bướm dần lớn lên sau mỗi lần lột xác.
Sau khoảng hai tuần, sâu bướm sẽ dệt nên một cái kén (mở đầu giai đoạn hậu phôi) và gắn nó vào mặt dưới của lá hoặc thân cây, nơi nó sẽ treo mình và lột xác lần cuối để hóa nhộng (sâu bướm biến thái thành nhộng).
Giai đoạn nhộng là giai đoạn quá trình chuyển hóa bên trong diễn ra mạnh mẽ nhất, mặc dù giai đoạn này nhộng không thể di chuyển và ăn uống. Nó tập trung vào việc xây dựng lại cơ thể thông qua các quá trình sinh hóa biến sâu bướm thành bướm.
– Tạo kén:
Sau khi quá trình biến đổi cơ thể hoàn tất ở giai đoạn nhộng, con bướm bước vào giai đoạn kén kéo dài khoảng 10 ngày. Giai đoạn này tạo cảm giác chúng đang nghỉ ngơi trong một cái kén, nhưng thực ra bên trong cơ thể đang có sự biến đổi rất mạnh mẽ.
– Trưởng thành:
Khi đến thời điểm, bướm trưởng thành sẽ tự chui ra khỏi kén với đôi cánh rộng đầy màu sắc (sâu bướm lúc này đã biến thái thành nhộng rồi thành bướm). Bướm vừa ra khởi kén không thể bay ngay lập tức, trong vài giờ đầu tiên, chúng phải bơm máu quá các tĩnh mạch cánh để có thể mở rộng chúng, sau khi “lau khô” cơ thể, đôi cánh của chúng có thể mở rộng hoàn toàn, bắt đầu hành trình của mình.
Sâu bướm trưởng thành có hình thái, cấu tạo và sinh lý khác với sâu bướm qua những lần lột xác trước đó, các mô và các cơ quan mới đã thay thế các mô, cơ quan cũ khi nhộng phát triển trong kén.
Khi trở thành bướm trưởng thành, con cái và con đực có thể giao phối nhiều lần trong suốt cuộc đời của chúng. Khi giao phối xong, trứng được thụ tinh, con cái đẻ lại trứng lên những lá cây và một vòng đời mới bắt đầu để cho ra đời những thế hệ bướm tiếp theo…
4. Một số câu hỏi trắc nghiệm liên quan:
Câu 1: Tại sao sâu bướm phá hại cây trồng nghiêm trọng hơn bướm trưởng thành?
Vì sâu bướm có cấu tạo kiểu miệng nghiền nên có thể sử dụng hầu hết các bộ phận của cây
Vì sâu bướm chưa có cánh, không di chuyển đi xa nên thức ăn chủ yếu phải lá cây
Vì ống tiêu hóa của sâu bướm thiếu enzim xenlulaza nên hiệu quả tiêu hóa thấp, đòi hỏi phải ăn nhiều lá cây để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng
Vì ống tiêu hóa của sâu bướm có đầy đủ các loại enzim nên khả năng sử dụng các bộ phận của cây rất lớn.
Đáp án:
Câu 2: Động vật nào sau đây phát triển không qua biến thái?
A. Cánh cam
B. Bướm
C. Bọ rùa
D. Cá chép
Đáp án: D
Câu 3: Dựa vào đặc điểm của cơ quan tiêu hoá, em hãy cho biết động vật nào dưới đây không cùng nhóm với những động vật còn lại?
A. Sán dây
B. Thuỷ tức
C. Trùng roi xanh
D. Hải quỳ
Đáp án: C
Câu 4: Bào quan nào đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong tiêu hoá ở động vật chưa có cơ quan tiêu hoá ?
A. Lizôxôm
B. Ribôxôm
C. Perôxixôm
D. Lục lạp
Đáp án: A
Câu 5: Mề là tên gọi khác của bộ phận nào trong ống tiêu hoá của chim ?
A. Ruột
B. Diều
C. Dạ dày tuyến
D. Dạ dày cơ
Đáp án: D
Câu 6: Ruột của loài nào dưới đây ngắn hơn so với ruột của những loài còn lại ?
A. Lạc đà một bướu
B. Chó sói lửa
C. Linh dương đầu bò
D. Ngựa vằn
Đáp án: B
Câu 7: Động vật nào dưới đây có túi tiêu hóa ?
A. Ếch giun
B. Trùng biến hình
C. Hải quỳ
D. Đỉa
Đáp án: C
Câu 8: Ở động vật nhai lại, ngăn nào được xem là dạ dày chính thức của chúng ?
A. Dạ tổ ong
B. Dạ cỏ
C. Dạ lá sách
D. Dạ múi khế
Đáp án: D
Câu 9: Hàm trên của trâu không có loại răng nào dưới đây ?
A. Tất cả các phương án còn lại
B. Răng trước hàm
C. Răng cửa
D. Răng hàm
Đáp án: C
Câu 10: Động vật nào dưới đây có dạ dày đơn ?
A. Cừu
B. Lừa
C. Lạc đà
D. Nai
Đáp án: B
Câu 11: Diều là một bộ phận trong ống tiêu hóa của động vật nào dưới đây ?
A. Tất cả các phương án còn lại
B. Chim sẻ
C. Giun đất
D. Cào cào
Đáp án: A
Câu 12: Trong dạ dày của động vật nhai lại, vi sinh vật tiết ra enzim tiêu hoá xenlulôzơ cộng sinh chủ yếu ở đâu ?
A. Dạ lá sách
B. Dạ tổ ong
C. Dạ cỏ
D. Dạ múi khế
Đáp án: C
