Soạn bài Lời má năm xưa (Chân trời sáng tạo Ngữ văn 10)

1. Nội dung chính văn bản Lời má năm xưa:

Bài học nhấn mạnh tầm quan trọng của việc dạy con trẻ về lòng yêu thương và sự quan tâm đến động vật. Nhân vật người mẹ trong câu chuyện đóng vai trò quan trọng trong việc truyền đạt những giá trị này cho nhân vật “tôi”. Bằng cách làm như vậy, nhân vật người mẹ đang giúp con người hiểu rằng mọi loài vật đều xứng đáng được yêu thương và tôn trọng.

Vì vậy, văn bản không chỉ đơn giản là một câu chuyện nhỏ về yêu thương đối với loài vật, mà còn là một lời nhắc nhở về trách nhiệm của chúng ta và một thông điệp quan trọng về giáo dục và nuôi dạy con cái.

2. Soạn bài Lời má năm xưa – Chân trời sáng tạo Ngữ văn 10:

2.1. Câu 1 (trang 71 SGK | Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Tìm ra những câu văn, từ ngữ thể hiện trực tiếp được cảm xúc, tình cảm của nhân vật chính “tôi” thời điểm kể lại “câu chuyện cũ” và hãy cho biết nội dung bao quát của toàn văn bản.

Trả lời:

Những câu văn và từ ngữ mà thể hiện trực tiếp được cảm xúc, tình cảm của nhân vật tôi:

”Tôi bối rối và hối hận”.

”Tôi tần ngần ngắm nhìn bầu trời xanh..”.

”Tôi không thể nào quên đi câu nói của má”.

Từ tận đáy lòng, tôi không thể nào dứt ra được sự bối rối và hối hận”.

Nội dung bao quát của câu chuyện này là sự nhấn mạnh về tình yêu thương của con người đối với các loài vật. Qua câu chuyện, chúng ta được học được bài học quan trọng mà người mẹ muốn truyền đạt cho nhân vật chính. Bài học này nhắc nhở chúng ta về sự quan tâm, sự chăm sóc và tình yêu thương mà chúng ta nên dành cho các sinh vật sống khác trên hành tinh này. Điều này nhấn mạnh vai trò của chúng ta trong việc bảo vệ và tôn trọng môi trường sống chung của chúng ta và khuyến khích chúng ta hành động với lòng nhân ái và lòng yêu thương với mọi loài vật.

2.2. Câu 2 (trang 71 SGK | Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Theo bạn, ở trong câu chuyện trên, ai là người đã thực sự cứu sống được chim thằng chài? Dựa vào đâu để khẳng định như vậy?

Trả lời:

Người mà thực sự cứu chú chim thằng chài là người má (mẹ), dựa trên câu văn ”Tôi đã bị má đánh đòn khi đang bắn thằng chài đang rời khỏi bến sông….Má bảo tôi rằng tôi ra bến vớt nó lên”.

2.3. Câu 3 (trang 71 SGK | Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Việc nhắc lại câu hỏi của người má (mẹ): “Sao con lại cướp đi sự sống của nó? Vậy rồi, ai cướp đi sự sống của con?” có ý nghĩa như thế nào?

Trả lời:

Câu hỏi đó mang ý nghĩa sâu sắc hơn là chỉ là một lời răn dạy, nó là một lời nhắc nhở tình yêu thương từ mẹ đối với con của mình. Câu hỏi như vậy nhấn mạnh rằng chúng ta cần biết sống yêu thương và tôn trọng tất cả mọi sinh vật, cũng như duy trì tình đồng loại giữa con người. Để hiểu rõ hơn, chúng ta nên đặt mình vào vị trí của người khác.

Cuộc sống thực sự cần sự thấu hiểu và lòng thương cảm để xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn.

2.4. Câu 4 (trang 71 SGK | Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Từ “câu chuyện cũ” của nhân vật chính “tôi”, bạn có những suy nghĩ, cảm nhận gì về mối quan hệ giữa loài vật, thiên nhiên với con người?

Trả lời:

Giữa loài vật, thiên nhiên và con người, có một mối quan hệ đặc biệt và tình cảm mà không thể phủ nhận. Trong văn bản này, chúng ta nhận thấy rằng yếu tố cảm xúc đóng vai trò quan trọng trong việc xác định cách chúng ta nhìn nhận và tương tác với thế giới xung quanh.

Cảm xúc của con người có thể ảnh hưởng gián tiếp đến cách chúng ta đối xử với loài vật và thiên nhiên. Khi chúng ta cảm thấy yêu quý, đồng cảm và kính trọng đối với tự nhiên, chúng ta thường có xu hướng bảo vệ và chăm sóc môi trường xung quanh. Ngược lại, nếu chúng ta thiếu nhạy cảm và không quan tâm đến sự tồn tại của các loài vật và thiên nhiên, chúng ta có thể gây ra hậu quả không mong muốn.

Bên cạnh đó, hành động của con người cũng có thể tạo ra cảm xúc và phản ứng từ phía loài vật. Một ví dụ cụ thể là hành động của con chim thằng chài. Khi chúng ta tạo điều kiện thuận lợi cho chim, chẳng hạn như cung cấp thức ăn và môi trường sống tốt, chúng có thể phản hồi bằng cách hót lên một vài tiếng như muốn gửi lời cảm ơn. Điều này cho thấy sự tương tác sâu sắc và đáng yêu giữa con người và thế giới động vật.

Văn bản này nhấn mạnh sự phụ thuộc và tương tác giữa loài vật, thiên nhiên và con người. Chúng ta cần nhìn nhận và đối xử với thế giới xung quanh chúng ta một cách nhạy cảm và tôn trọng, đồng thời hành động một cách có trách nhiệm để duy trì sự cân bằng và bảo vệ môi trường sống chung.

3. Phần tham khảo mở rộng (Soạn bài Lời má năm xưa):

Câu hỏi 1: Giá trị nghệ thuật và giá trị nội dung của văn bản “Lời má năm xưa”?

Trả lời:

Giá trị nội dung:

Truyện thể hiện một tình yêu thương đặc biệt dành cho những loài vật nhỏ bé, từ chim, cá cho đến những sinh vật khác. Điều này cho thấy sự quan tâm và lòng nhân ái của con người đối với thế giới động vật.

Ngoài việc thể hiện tình yêu thương, truyện còn giúp mở rộng hiểu biết về thế giới tự nhiên. Từ những vẻ đẹp đa dạng và phong phú của thế giới tự nhiên, chúng ta có thể nhận ra sự kỳ diệu và tinh tế của sự sống.

Giá trị nghệ thuật:

Tình huống trong truyện được xây dựng một cách hấp dẫn và độc đáo, tạo nên sự kích thích và hứng thú cho người đọc. Những câu chuyện và tình tiết được xây dựng tỉ mỉ, mang đến cho người đọc những trải nghiệm đầy màu sắc.

Ngôn ngữ trong truyện được sử dụng một cách dung dị và tinh tế, mang đậm chất Nam Bộ. Những hình ảnh, mô tả và cách diễn đạt được sắp xếp một cách tinh vi, tạo nên một phong cách văn chương độc đáo và thu hút người đọc.

Câu hỏi 2: Nội dung chính của toàn văn bản: “Lời má năm xưa”?

Trả lời:

Văn bản “Lời má năm xưa” đã kể lại một câu chuyện thú vị về thời thơ ấu của nhân vật chính “tôi”. Trong câu chuyện đó, “tôi” đã vô tình sử dụng chiếc ná thun để bắn vào con chim chài. Khi bị má (mẹ) phát hiện, “tôi” bị khiển trách và nhận được sự giảng giải từ má. Từ đó, “tôi” quyết định đem chú chim về nhà và chăm sóc cho nó cho đến khi nó hết bệnh.

Văn bản này đã tả lên được tình cảm yêu thương và lòng trân quý của con người dành cho các loài vật. Điều này cũng là bài học mà người mẹ (má) muốn truyền đạt cho nhân vật chính “tôi” – tình yêu và sự quan tâm đối với mọi hình thái sống.

Câu hỏi 3: Tìm hiểu về tác phẩm, tác giả , bố cục của bài “Lời má năm xưa”.

Trả lời:

A) Tác giả 

– Tên: Trần Bảo Định

– Sinh năm: 1944

– Quê quán: An Vĩnh Ngãi, TP. Tân An, Tỉnh Long An

– Cựu sinh viên của Văn khoa – Đại học Đà Lạt

– Những tác phẩm chính:

Ngao du sơn thủy, tập thơ được xuất bản năm 2012, mang đến cho người đọc những trải nghiệm tuyệt vời về thiên nhiên và cuộc sống.

Thầy tôi, tập thơ ra mắt vào năm 2013, là một tác phẩm tôn vinh sự ghiền thơ và tình yêu với người thầy.

Mẹ, tiếng lòng, tập thơ phát hành vào năm 2013, là một tác phẩm thể hiện tình cảm sâu sắc và lòng biết ơn đối với người mẹ.

Vợ tôi, tập thơ được phát hành vào năm 2014, là một sự tưởng tượng về tình yêu và sự đồng hành trong cuộc sống hôn nhân.

B) Tác phẩm

1. Thể loại: Truyện ngắn

2. Xuất xứ: Trích từ cuốn sách “Tương hợp Phật tính dân gian cùng với môi trường sinh thái”, in ở trong tập “Thương những ngày…”,

Phương thức biểu đạt → Tự sự

3. Tóm tắt tác phẩm → “Lời má năm xưa”

Câu chuyện đã kể lại chi tiết về thời thơ ấu của nhân vật chính “tôi” khi tình cờ sử dụng ná thun để bắn vào con chim chài. Sau khi bị má (mẹ) mắng và giải thích, nhân vật chính “tôi” đã nhận ra lỗi sai và quyết định chăm sóc chú chim đến khi nó khoẻ lại.

4. Bố cục tác phẩm → “Lời má năm xưa”: 2 phần

Đoạn 1 → Từ đầu cho tới “cớ sự từ cái rình theo cuộc” → Mô tả về việc nhân vật chính “tôi” và bạn bè sử dụng ná thun để bắn vào con chim chài.

Đoạn 2 → Còn lại → Mô tả về quá trình nhân vật chính “tôi” nhận ra lỗi sai và sửa chữa nó.

Câu hỏi 4: Nhan đề của toàn văn bản có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Về ý nghĩa sâu xa của nhan đề tác phẩm “Lời má năm xưa”, nó không chỉ đơn thuần là những kỷ niệm của tác giả mà còn là một cái nhìn sâu sắc vào tâm trí và tâm hồn của nhân vật chính “tôi”. Nhan đề này khắc sâu vào trái tim của người đọc, khiến chúng ta phải đặt câu hỏi về sự ý thức và trách nhiệm của chúng ta đối với cuộc sống và môi trường xung quanh.

“Lời má năm xưa” cũng tạo ra một không gian thời gian đặc biệt, khiến chúng ta lạc vào quá khứ và trải nghiệm lại những kỷ niệm đắng cay và đáng nhớ của nhân vật chính. Những hồi tưởng này không chỉ đơn thuần là những mảnh ghép của quá khứ, mà còn là những dấu mốc quan trọng trong việc hình thành và phát triển của nhân vật.

Nhan đề này còn thể hiện sự phức tạp và đa chiều của con người. Nhân vật chính “tôi” không chỉ là một đứa trẻ đáng yêu và trong sáng, mà còn là một người giàu lòng trắc ẩn, giàu tình cảm và lương thiện. Điều này cho thấy rằng không có ai là hoàn hảo và mọi người đều có khả năng để trưởng thành và thay đổi.

Câu hỏi 5: Qua văn bản, em đã hiểu được những điều gì về tập tính của giống loài chim thằng chài?

Trả lời:

Sở thích săn bắn của con người có thể dẫn đến việc khiến cho các loài chim mắc bẫy, và điều này có thể gây ra hậu quả không tốt cho chúng.