Cảm nhận bài thơ Chiếc lá đầu tiên của Hoàng Nhuận Cầm

1. Dàn ý cảm nhận bài Chiếc lá đầu tiên của Hoàng Nhuận Cầm:

1. Dàn ý mẫu số 1:

Mở bài

– Giới thiệu bài thơ và tác giả.

– Nêu nhận xét khái quát về nội dung, nghệ thuật của bài thơ.

Thân bài

Nỗi nhớ về nhân vật “em”:

– Nghệ thuật nhân hoá “tiếng thở” của thời gian kết hợp với tượng thanh “rất khẽ”.

+ “Hoa súng tím”, “chùm phượng”, “cánh ve” gợi không khí mùa hè

+ Hoa súng, cánh ve sầu, phượng hồng đều là các hình ảnh gợi nhớ về mùa hè và tuổi học sinh.

+ Dòng tâm trạng của nhân vật trữ tình đang trôi về mùa hè năm nào, mùa hè đầu tiên anh biết yêu.

+ Hai câu thơ dường như dâng trào nỗi nhớ nhung tha thiết xen lẫn niềm nuối tiếc của nhà thơ khi những tháng ngày của tuổi trẻ đã trôi theo dòng của thời gian. Bên cạnh đó, khi đọc những dòng thơ trên, người ta cũng cảm nhận thấy sự bồi hồi và chợt nhớ lại những năm tháng đã xa của tuổi trẻ.

Nỗi nhớ về ngôi trường cũ:

– Nghệ thuật nhân hoá “sân trường bâng khuâng” gợi ra một không gian trường học với muôn vàn những kỉ niệm

– Câu thơ xuống dòng với dấu chấm ở giữa câu thơ “Sân trường đêm. /Rụng xuống lá bàng đêm “

– Không gian yên tĩnh bỗng chốc xao động khi lá bàng rụng xuống. Phải chăng lúc lá bàng rụng cũng chính là lúc cảm xúc của nhà thơ ùa về khoảng sân trường năm nào với nỗi niềm nhận thấy tiếc nuối thời học trò của mình.

– Điệp từ “nỗi nhớ” được điệp tới 3 lần là sự dồn nén của cảm xúc.

– Đoạn trích xuất hiện ở khổ thơ 5 gợi về những kỉ niệm nơi trường lớp

+ Những kỉ niệm nơi mái trường cũ bất chợt ùa về trong tôi. Cảm xúc bâng khuâng, xao xuyến xen lẫn chút nuối tiếc về một thời học sinh đã xa. Đó là những tháng ngày tuổi thơ thật đẹp và ý nghĩa. Vẫn luôn còn đấy những hình ảnh của thầy cô, bè bạn, lớp học, sân trường và bóng cây, . .. Tất cả tuy đã xa, nhưng vẫn là kỉ niệm đẹp đẽ và không hề phai nhạt.

+ Hình ảnh “Chiếc lá buổi đầu tiên” ở cuối bài thơ:

+ Hình ảnh “chiếc lá buổi đầu tiên” ở cuối bài thơ là một hình ảnh có ý nghĩa tượng trưng.

+ Đó là tình yêu đầu tiên, là thời thanh xuân, là khoảng thời gian tươi đẹp và cũng là một con người khác của tác giả – một người của sự ngây thơ, trong trắng.

Kết bài: Cảm nhận lại giá trị chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ.

1.2. Dàn ý mẫu số 2:

Mở bài:

– Giới thiệu tác giả:

– Giới thiệu tác phẩm: 

Thân bài:

* Khái quát về thể loại: thơ trữ tình

* Phân tích, đánh giá về nội dung

– Dòng chảy của bài thơ là lời tâm sự của một người lính trẻ vừa mới chia tay ghế nhà trường, trên đường ra chiến trận với người yêu là cô bạn gái cùng lớp.

=> Xuất phát từ khổ thơ chiếc lá đầu tiên – chiếc lá bàng của buổi hò hẹn đầu tiên giữa hai người, bài thơ tưởng rằng chỉ miêu tả về tình yêu đôi lứa và nỗi nhớ của họ (dù đó là không có thật) đã đột nhiên trở thành kí ức đẹp đẽ về tuổi học trò và ngôi trường thân yêu.

* Nỗi nhớ về nhân vật “em “:

– Nghệ thuật nhân hoá: “tiếng thở” của thời gian + từ tượng hình “rất khẽ”

– Hoa súng, cánh ve sầu, phượng hồng => các sự vật gợi nhớ về mùa hè và tuổi học trò. – Dòng cảm xúc của nhân vật trữ tình đang trôi về mùa hè năm nào, mùa hè đầu tiên mà “anh” đã yêu.

– Hai câu thơ dường như dâng trào nỗi nhớ tha thiết xen lẫn niềm nuối tiếc của tác giả đối với những năm tháng tuổi trẻ đã trôi theo thời gian.

=> Tình yêu đầu tiên đến không hẹn trước, không vội vã và khi ra đi cũng rất âm thầm nhưng vẫn khiến người trong cuộc không khỏi xót xa. Để rồi hết cuộc đời còn lại, người ta đi tìm kiếm tình yêu thơ ngây, hồn nhiên năm ấy: “Anh nhớ lắm! Mà cứ lo ngoái lại/Không gặp trên sân trường – chiếc lá buổi đầu tiên “.

* Nỗi nhớ về mái trường cũ:

– Khúc hát đầu tiên là bài hát viết cho ngôi trường, về thầy cô và sân trường chất chứa cả khoảng trời kỷ niệm: “Bài hát đầu tiên tôi hát về trường cũ”

– Nghệ thuật nhân hoá: “sân trường bâng khuâng” => gợi ra một khoảng không gian trường học với muôn vàn nỗi niềm thương nhớ.

– Câu thơ ngắt dòng với dấu gạch ngang ở giữa câu: “Sân trường đêm – Rụng xuống lá bàng đêm“.

=> Không gian yên tĩnh bỗng chốc xao động bởi lá bàng rụng xuống đường, khi lá bàng rụng cũng là khi cảm xúc của tác giả ùa về khoảng thời gian năm nào với nỗi nhớ khôn nguôi về tuổi học sinh của mình.

– Điệp từ “nỗi nhớ lặp lại 3 lần: sự dồn dập của cảm xúc trở về.

– Đoạn đối thoại khổ thứ 5: gợi lại kỉ niệm ở lớp.

– Hình ảnh người thầy với suy tư về thời gian: “Trên trán thầy tóc chớ bạc thêm “:

+ Tóc thầy sẽ bạc dần khi thời gian trôi qua, thầy lặng lẽ đưa từ lứa học sinh này sang lứa học sinh kia trên con sông tri thức.

+ Gửi gắm ước nguyện của tác giả, cầu mong thời gian sẽ dừng lại để người thầy kính yêu không già đi, sẽ tiếp tục lái đò và đưa từng con thuyền qua sông.

* Hình ảnh “chiếc lá buổi đầu tiên” ở cuối bài thơ:

– Là hình ảnh có ý nghĩa tượng trưng

– Đó là tình yêu đầu tiên, là tuổi học trò, là khoảng thời gian tươi đẹp và cũng là một con người khác của tác giả: con người của tuổi học trò trong sáng, thơ ngây.

* Phân tích, đánh giá nghệ thuật:

– Thể thơ tự do

– Ngôn ngữ tự nhiên, giàu cảm xúc.

– Sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật: nhân hoá, liệt kê, điệp ngữ, ẩn dụ, . ..

Kết bài:

– Bài thơ là nỗi nhớ, những kí ức sống động và khắc khoải của tuổi học trò.

– Bài thơ như bản nhạc không có cao trào nhưng âm điệu du dương, thấm vào lòng người.

2. Cảm nhận bài thơ Chiếc lá đầu tiên của Hoàng Nhuận Cầm sâu sắc:

Mỗi khi mùa hè ghé thăm, hoa phượng rực đỏ góc trời, tiếng ve reo vang lên, tôi lại nhớ đến những dòng thơ đậm chất âm nhạc và màu sắc trong bài thơ “Chiếc lá đầu tiên” của Hoàng Nhuận Cầm – một nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, mang tâm hồn trẻ trung, say mê cuộc sống.

“Chiếc lá đầu tiên” thực sự là một tác phẩm trữ tình sâu lắng, dành cho những kỷ niệm tuổi học trò, thời thơ ấu đong đầy ước mơ lãng mạn. Vì thế, không gian và thời gian nghệ thuật trong bài thơ được mở rộng và sự cảm xúc của tác giả được thể hiện sáng rõ qua những khoảnh khắc bất chợt. Đó chính là vẻ đẹp thiêng liêng và tôn nghiêm của tình yêu đầu đời.

Tác phẩm thể hiện những trò chơi vui tươi của tuổi thơ ngây thơ. Nó gợi lên những kỷ niệm đáng yêu về trường lớp và bạn bè thân thiết. Cảm xúc như hồi tưởng vào thời thơ ấu bất chợt hiện lên như những chiếc lá đầu tiên trên sân trường kỷ niệm, tạo nên một cảm xúc đong đầy, thấm đẫm.

Tác giả Hoàng Nhuận Cầm đã thể hiện tâm hồn trong sáng và hậu hỉ của một lính trẻ khi mới gia nhập quân đội. Bài thơ mang lại cảm giác rõ ràng về thời thơ ấu tươi đẹp, cảm nhận tiếng thở của thời gian và hình ảnh hoa súng tím, tạo nên một bài thơ sôi nổi và cảm động.

Bài thơ nói về nỗi nhớ, tình bạn và tuổi thơ đẹp đẽ. Những cảm xúc trong tác phẩm chạm vào lòng người, khiến ta cảm nhận sự bâng khuâng, tiếc nuối.

“Chiếc lá đầu tiên” thực sự là một tác phẩm xuất sắc, với hình ảnh sinh động và âm nhạc phong phú. Bài thơ đã đi vào lòng độc giả và được truyền đạt qua nhiều thế hệ. Dù Hoàng Nhuận Cầm đã ra đi, nhưng tác phẩm “Chiếc lá đầu tiên” vẫn sống mãi trong kỷ niệm, trong sáng lao xao.

3. Cảm nhận bài thơ Chiếc lá đầu tiên của Hoàng Nhuận Cầm ý nghĩa:

Nhà thơ Hoàng Nhuận Cầm đã biểu đạt cảm xúc của mình một cách tinh tế qua bài thơ “Chiếc lá đầu tiên”. Khi đọc bài thơ, người đọc được đưa về những kỷ niệm xa xưa của thời đi học. Tác phẩm là sự kỷ niệm sâu sắc của tác giả về thời sinh viên dưới ngôi trường đáng yêu.

Mặc dù tác phẩm được viết vào năm 1971, nhưng cho đến mười năm sau mới được hoàn thiện. Nhà thơ từng chia sẻ: “Có những bài tôi viết rất nhanh. Ví dụ, bài “Sông Thương tóc dài” tôi viết trong vòng 5 phút trên vỏ hộp thuốc lá. Riêng bài “Chiếc lá buổi đầu tiên”, tôi viết trong 10 năm. Bài thơ ban đầu có tựa đề là “Trường ơi, chào nhé”. Khổ đầu tiên được viết vào năm tôi bước chân vào đại học, khi vừa mới trải qua “tuổi khăn quàng, phấn trắng, nắng vô tâm”. Mặc dù bài thơ được viết ở những thời điểm khác nhau, nhưng vẫn thể hiện đầy đủ cảm xúc nhớ thương của tác giả. Bắt đầu từ bốn dòng thơ về chiếc lá đầu tiên, tác giả muốn diễn đạt tình yêu dành cho thầy cô và mái trường. Cảm xúc nhớ thương về thời học sinh đã qua là nguồn cảm hứng chủ đạo của tác phẩm. Tên gọi “Chiếc lá đầu tiên” mang tính biểu tượng. Đó có thể là biểu tượng cho sự khởi đầu của một tình yêu mới nảy nở, cho những kỷ niệm đầu tiên. Vì hình ảnh ban đầu thường ghi lại những kỷ niệm sâu đậm và không thể phai nhòa.

Ở hai khổ đầu tiên, người kể bày tỏ cảm xúc tiếc nuối về thời gian đẹp đẽ. Đồng thời, người ấy thể hiện tình cảm với người em. Dòng thơ “Em thấy không, tất cả đã xa rồi” cho thấy sự tiếc nuối về quãng thời gian đã trôi qua. Thời gian được nhấn mạnh qua “Trong tiếng thở của thời gian rất khẽ”. Từ “rất khẽ” gợi nhớ sự chuyển động nhẹ nhàng của thời gian, dường như thời gian trôi đi nhanh chóng, đến nỗi người kể thấy ngỡ ngàng. Thời gian không bao giờ quay lại, nó trôi đi như một dòng thác bất tận, bởi vậy, người kể mới thấy “tuổi thơ kia ra đi cao ngạo thế”. Tuổi thơ mang trong mình bao mơ mộng và ngây thơ của ngày trẻ, và khi mất đi, nó sẽ không bao giờ trở lại. Câu thơ này thể hiện cảm xúc hoài niệm và tiếc nuối sâu đậm của người kể.

Ở những khổ thơ tiếp theo, hình ảnh tuổi học trò xuất hiện nhiều. Người kể nhớ về những phút giây tươi vui và đáng yêu. Có lẽ, tình bạn chính là nguồn gốc của tất cả các tình yêu học trò. Người kể nhớ về cảm giác khi chùm phượng hồng bắt đầu nở rộ. Chùm phượng nở rộ cũng là lúc một năm học chuẩn bị kết thúc. Phút giây đó được báo hiệu bởi tiếng “ve tiên tri”. Tiếng ve là âm thanh đặc trưng của mùa hạ, cũng là mùa chia tay mái trường và thầy cô. Câu thơ này thể hiện cảm xúc hoài niệm và tiếc nuối của người kể. Có một sự rung cảm sâu sắc, khi nhớ về những thời khắc đó.

Nỗi nhớ về mái trường ngày càng trở nên mạnh mẽ hơn trong ba khổ thơ tiếp theo. Câu thơ “Muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu” thể hiện cảm xúc mạnh mẽ, dâng trào của người kể khi nhớ về thời học sinh. Lớp học mang trong mình tâm tư, tình cảm của con người qua cách nói “bâng khuâng màu xanh rủ”. Từ “bâng khuâng” đã diễn tả tâm trạng luyến tiếc và nhớ thương. Cảnh sân trường buổi đêm yên tĩnh bị xao lạc bởi trái bàng rụng xuống. Khổ thơ này thể hiện cảm xúc dâng trào của người kể khi nhớ về ngôi trường xưa.

Nỗi nhớ ấy càng được thể hiện rõ ràng hơn trong khổ thơ bốn. Câu thơ “Những chuyện năm nào” và từ “cứ” nhấn mạnh vào cảm xúc mãnh liệt của người kể, tạo điệu nhạc xao xuyến cho bài thơ. Câu thơ “Mùa hoa mơ rồi đến mùa phượng cháy” diễn tả sự thay đổi của thời gian từ cuối đông đầu xuân sang đến hè. Khi thấy thầy cô đã già đi theo năm tháng, người kể mong thầy chớ “bạc thêm”.

Cảm xúc tiếc nuối về một thời đã qua được khắc họa rõ ràng trong hai khổ thơ cuối cùng. Cụm từ “Thôi đã hết” ám chỉ sự kết thúc, không còn những ngày học tập dưới mái trường yêu quý. Cảnh tượng “tóc trắng ngủ quên”, “cầm dao khắc lăng nhăng trên bàn ghế cũ” gợi lên những trò đùa vui nhộn của tuổi học trò. Hai câu thơ cuối “Em đã yêu anh, anh đã xa rồi/ Cây bàng hẹn hò chìa tay vẫy mãi” diễn tả sự chia lìa và xa cách. Kết thúc bài thơ, người kể bày tỏ niềm thương nhớ và tiếc nuối về những kỉ niệm đầu tiên, về thuở ban đầu khi mới yêu “Không thấy trên sân trường – chiếc lá buổi đầu tiên”.

Bằng cách sử dụng từ ngữ sôi nổi, sinh động và các biện pháp tu từ khéo léo, tác giả đã thể hiện một cách sâu sắc nỗi nhớ và tiếc nuối về thời học trò, về ngôi trường xưa, thầy cô và bạn bè cũ. Từng hình ảnh cụ thể, thân thuộc cùng với những biện pháp tu từ độc đáo đã giúp tác giả tái hiện lại những kỷ niệm tươi đẹp, trong sáng và ngây thơ của tuổi học trò.

Có thể nói, “Chiếc lá đầu tiên” là một tác phẩm nổi bật về nội dung và độc đáo về nghệ thuật. Qua tác phẩm này, người đọc có thể cảm nhận được tâm hồn tinh tế, sâu sắc của nhà thơ.