Bình đẳng dân tộc là gì? Quyền bình đẳng giữa các dân tộc?

1. Bình đẳng dân tộc là gì?

Bình đẳng dân tộc là quyền của các dân tộc trong một quốc gia không bị phân biệt theo trình độ phát triển, giới tính, dân tộc, tôn giáo. .. mọi người đều có quyền và nghĩa vụ ngang nhau.

Quyền bình đẳng dân tộc ở Việt Nam được ghi nhận trong các Hiến pháp năm 1946, 1959, 1980 và 1992. 

Trên môi trường quốc tế thì quyền bình đẳng dân tộc là quyền của những dân tộc đã hợp thành quốc gia (quyền của quốc gia) không phân biệt lớn, nhỏ về trình độ phát triển, thể chế chính trị, kinh tế. .. có địa vị quốc tế bình đẳng với những quốc gia khác và được bảo vệ biên giới, lãnh thổ toàn vẹn và chủ quyền.

2. Quyền bình đẳng giữa các dân tộc là gì?

Trong một quốc gia đa dân tộc thì bình đẳng dân tộc vừa là quyền, vừa là một trong những nguyên tắc căn bản trong đối xử với các dân tộc nhằm bảo đảm cho việc hoà hợp dân tộc và phát triển chung của toàn quốc gia dân tộc.

Thực chất của việc thực hiện quyền bình đẳng dân tộc chính là đảm bảo những quyền căn bản của mỗi cá nhân và mỗi dân tộc, trong đó có quyền sống, quyền bình đẳng, mưu cầu tự do và tiến bộ. Việt Nam là một quốc gia đa dân tộc. Có dân tộc có số dân vài chục triệu người, nhưng cũng có dân tộc chỉ có vài ba ngàn, thậm chỉ vài ba trăm người. Các dân tộc có trình độ phát triển kinh tế – xã hội không giống nhau. Thực hiện quyền bình đẳng dân tộc ở nước ta thể hiện vai trò và địa vị của từng dân tộc trong đại gia đình các dân tộc Việt Nam.

3. Bình đẳng dân tộc là quyền thiêng liêng, bất khả xâm phạm của mỗi dân tộc:

Khẩu hiệu “Tự do – bình đẳng – hạnh phúc” đã được giai cấp tư sản nêu lên trong cuộc kháng chiến của giai cấp phong kiến cuối thế kỷ XVIII coi tự do là quyền tối cao và bất khả xâm phạm. Mở đầu bản Tuyên ngôn độc lập của Việt Nam năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trích dẫn lời lẽ của bản Tuyên ngôn độc lập của Hoa Kỳ và Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp nhằm nhấn mạnh quyền tự do và bình đẳng của dân tộc Việt Nam. Bình đẳng dân tộc theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh khác xa bình đẳng dân tộc của giai cấp tư sản. Những gì mà giai cấp tư sản đã thực hiện với những dân tộc phụ thuộc và thuộc địa đều là lý thuyết mà không hề có trong thực tiễn. Ngược lại, Hồ Chí Minh cho rằng, bình đẳng dân tộc phải được thể hiện trên phương diện pháp luật, mà quan trọng hơn nữa là cần được thể hiện trên thực tế. Và bản thân Người đã thực hiện điều ấy. 

Ngay từ khi Cách mạng Tháng Tám thành công, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ Việt Nam đã tuyên bố, mỗi dân tộc thuộc cộng đồng các dân tộc Việt Nam hoàn toàn bình đẳng và Chính phủ sẽ ra sức giúp đỡ đồng bào dân tộc thiểu số trên mọi phương diện. Ngay sau Cách mạng Tháng Tám, trong Chính phủ, Nha Dân tộc thiểu số được ra đời “nhằm chăm lo giúp đỡ tất cả đồng bào”. Trong kháng chiến chống Pháp, Đảng ta tiếp tục đưa ra các chính sách để thực hiện bình đẳng dân tộc. Tháng 8/1952, Bộ Chính trị đã ra Chỉ thị công tác dân tộc. Tiếp đến, tháng 6/1953, Chính phủ đã ban hành chính sách dân tộc của Nhà nước Việt Nam với nguyên tắc cơ bản là đoàn kết các dân tộc trên cơ sở bình đẳng và tương trợ lẫn nhau. Các Hiến pháp của Nhà nước Việt Nam cũng khẳng định sự bình đẳng của mỗi dân tộc trong cộng đồng dân tộc Việt Nam và được thể chế hoá thành chính sách dân tộc qua từng thời kỳ.

4. Độc lập dân tộc là cơ sở, điều kiện để thực hiện quyền bình đẳng dân tộc:

Bình đẳng dân tộc và độc lập dân tộc có mối quan hệ mật thiết và có sự ảnh hưởng qua lại lẫn nhau. Trong đó, độc lập dân tộc là cơ sở để thực hiện quyền bình đẳng của quốc gia dân tộc. Khi quốc gia dân tộc bị thống trị bởi đế quốc xâm lược thì những quyền của quốc gia dân tộc cũng bị xâm phạm. Do đó, không giành được độc lập dân tộc thì cũng đừng nghĩ tới chuyện thực hiện bình đẳng dân tộc. Và như vậy, thực hiện tốt bình đẳng dân tộc là tiền đề để xây dựng và giữ vững nền độc lập của dân tộc. Thực tiễn lịch sử Việt Nam đã chứng minh chân lý ấy. Khi thực dân Pháp thống trị đất nước Việt Nam, chúng đã thi hành các chính sách đi ngược với ý nguyện và các quyền của những dân tộc sinh sống trên dải đất Việt Nam. Đó là chính sách “chia để trị”, “lấy người Việt giết người Việt”, lấy người dân tộc nọ giết người dân tộc kia, để phân hoá các dân tộc và phục vụ cho âm mưu thống trị của thực dân. Còn trong cuộc chiến tranh xâm lược của đế quốc Hoa Kỳ ở Việt Nam, chúng đã dụ dỗ, mua chuộc, lôi kéo và cưỡng ép đồng bào các dân tộc ở Tây Nguyên chống lại cách mạng.

Do vậy, có giành được độc lập dân tộc thì mới có điều kiện để chăm lo đời sống đồng bào các dân tộc, kể cả phát triển kinh tế, văn hoá, giáo dục và y tế. Sau khi cách mạng Tháng Tám thành công, đặc biệt sau khi miền Bắc hoàn toàn giải phóng, Đảng và Nhà nước đã có những kế hoạch và hành động cụ thể nhằm thực hiện quyền bình đẳng của các dân tộc và từng bước đem lại cuộc sống mới cho đồng bào. Đồng thời, khi chúng ta thực hiện độc lập dân tộc thì cách mạng cũng có được các nguồn lực cần thiết phục vụ cuộc kháng chiến và tạo ra sức mạnh tổng hợp đưa cuộc kháng chiến giành độc lập dân tộc đi đến thắng lợi.

Ngày nay, khi đã có độc lập dân tộc thì chúng ta lại có điều kiện và cần phải thực hiện quyền bình đẳng giữa các dân tộc.

5. Thực hiện bình đẳng dân tộc và việc tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc:

Thực hiện đại đoàn kết dân tộc là điều kiện tiên quyết nhằm xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc. Đại đoàn kết dân tộc là chủ trương chiến lược của cách mạng Việt Nam, là động lực và là yếu tố có ý nghĩa quyết định đến sự thành công của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Xét cả về phương diện lý luận và thực tiễn cho rằng, nếu không xây dựng được khối đại đoàn kết dân tộc khi không có sự bình đẳng giữa các dân tộc. Khi một dân tộc này đi áp bức và cưỡng ép những dân tộc khác thì sớm hay muộn sẽ tạo thành sự chia cắt và ly khai dân tộc.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm nhận ra vấn đề trên khi khẳng định rằng, muốn xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc không những phải thực hiện độc lập dân tộc, đại đoàn kết dân tộc không chỉ phải xây dựng trên cơ sở của khối đại đoàn kết trong giai cấp công nhân, giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức, mà còn phải thực hiện đại đoàn kết toàn dân tộc. Tại Hội nghị đại biểu các dân tộc thiểu số Việt Nam, ngày 3/12/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Nhờ sức đoàn kết tranh đấu chung của tất cả các dân tộc, nước Việt Nam ngày nay được độc lập… Trước kia các dân tộc để giành độc lập phải đoàn kết, bây giờ để giữ lấy nền độc lập càng cần đoàn kết hơn nữa”.

6. Đảng, Nhà nước là chủ thể chính trong việc xác lập và thực hiện quyền bình đẳng dân tộc:

Đảng và Nhà nước là chủ thể quan trọng trong công tác bảo đảm và thực thi quyền bình đẳng dân tộc, các dân tộc xem nhau như anh em một nhà và giúp nhau cùng phát triển:

Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, trong quan hệ giữa dân tộc đa số có trình độ phát triển cao hơn với những dân tộc có trình độ thấp hơn thì thường phát sinh tư tưởng tự ti dân tộc, vì thường có hai thái cực: người dân tộc lớn dễ mắc bệnh kiêu ngạo, tự ti, cán bộ địa phương, người dân địa phương thì tự cho mình là dân tộc bé nhỏ, hẹp hòi, cái gì cũng cho là mình không làm nổi, thế là không cố gắng. Và Người cho rằng cần thiết phải xoá bỏ những tư tưởng dân tộc lớn, dân tộc hẹp hòi và tự ti dân tộc. Trong nhiều dịp, trong nhiều bài báo, bài nói chuyện, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dùng những từ ngữ hết sức gần gũi, thân thuộc để nói đến tình đoàn kết giữa các dân tộc trong cộng đồng dân tộc Việt Nam, như “anh em một nhà”, “đùm bọc nhau. Người nhấn mạnh rằng, đồng bào miền xuôi với nền văn hoá và kỹ thuật tiến bộ hơn phải giúp đỡ đồng bào dân tộc thiểu số, tất cả cùng tiến bộ. Trong bài nói chuyện với giáo viên và học sinh Trường Sư phạm miền núi tại Nghệ An, ngày 9/12/1961, Người nói: “Hồi trước, bọn Tây và quan lại đã khiến cho đồng bào dân tộc thù ghét lẫn nhau như người Mường thù ghét người Kinh. Bây giờ các dân tộc đã là anh em rồi. Dân tộc nào đông hơn, nhiều người hơn, mạnh hơn thì phải giúp đỡ những dân tộc khác để cùng tiến bộ với nhau và cùng đoàn kết như anh em một nhà “. Trong bài báo nhan đề “Một thắng lợi mới” đăng trên báo Nhân dân số 3149, ngày 8/11/1962, Người viết: “Chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước ta là: Các dân tộc đều bình đẳng và phải đoàn kết chặt chẽ, yêu thương giúp đỡ nhau như anh em. Đồng bào miền xuôi phải thương yêu giúp đỡ đồng bào miền xuôi đều tiến bộ về mọi mặt “. Người đã khẳng định nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước và các tổ chức đoàn thể là phải chăm lo nâng cao đời sống vật chất và văn hoá của đồng bào các dân tộc và phải giúp đỡ đồng bào các dân tộc thiểu số về mọi mặt. Cụ thể:

Về chính trị: Xoá bỏ các quy định có tính chất phân biệt giữa các dân tộc; xoá bỏ thành kiến giữa các dân tộc; mỗi dân tộc có thể tự do bày tỏ nguyện vọng và ước muốn của mình; chú ý đào tạo, bồi dưỡng và đề bạt cán bộ các dân tộc thiểu số; trong thành phần Quốc hội và Chính phủ phải có đại diện của các dân tộc thiểu số. ; Chính phủ phải “làm cho các dân tộc anh em dần tự làm được mọi công việc của mình, nhằm nhanh chóng phát triển kinh tế và văn hoá của dân tộc, nhằm thi hành chính sách dân tộc bình đẳng về mọi mặt.

Về kinh tế: Khuyến khích khai khẩn; mở mang trồng trọt; phát triển chăn nuôi; phát triển nghề lâm nghiệp; gieo trồng cây lương thực và cây công nghiệp; phòng trừ sâu bệnh; làm và tu sửa thêm nhiều đường xá; phối hợp chặt giao thông với thuỷ lợi; khuyến khích việc cải tiến nông cụ và phòng chống thiên tai. .. 

Về văn hoá – tư tưởng: Chú ý trình độ học vấn cho dân tộc; coi trọng bổ túc văn hoá; khích lệ anh chị em giáo viên miền xuôi xung phong lên miền núi tham gia công tác giảng dạy; xây dựng các trường thanh niên dân tộc vừa học vừa làm; bài trừ mê tín dị đoan; phải chú trọng công tác vệ sinh phòng dịch, nhằm đảm bảo sức khoẻ của đồng bào. ..

Chốt lại là: Ra sức giúp đỡ đồng bào làm những gì có lợi ích đối với đời sống kinh tế và văn hoá của đồng bào dân tộc. Và Người khẳng định, có sự giúp đỡ của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào miền xuôi thì đồng bào các dân tộc thiểu số sẽ tiến nhanh hơn nữa, vượt qua được tình trạng lạc hậu và nghèo đói.