Đoạn trích Cô Tô của nhà văn Nguyễn Tuân đã khắc họa lên khung cảnh thiên nhiên và sinh hoạt của con người trên vùng đảo Cô Tô thật trong sáng và tươi đẹp. Tác phẩm được tìm hiểu trong chương trình môn Ngữ văn 6. Sau đây là bài viết với chủ đề Soạn bài Cô Tô của Nguyễn Tuân - SGK Ngữ văn 6 tập 1.
Mục lục bài viết
1. Tóm tắt tác phẩm Cô Tô của Nguyễn Tuân:
Đó là một ngày nắng đẹp sau cơn bão ở Cô Tô. Sau cơn bão, bầu trời luôn trong xanh và đẹp đẽ kể từ khi có dấu hiệu con người cư trú. Cây cối trên đảo ngày càng xanh tươi và nước biển trong xanh hơn bao giờ hết. Và cát lại càng vàng và giòn hơn. Sau bao ngày giông bão, đàn cá biến mất giờ đây đã trở lại và lưới lại càng nặng hơn. Khung cảnh Cô Tô vào buổi sáng thật tráng lệ và hùng vĩ. Cuộc sống thường nhật của người dân đảo rất bận rộn và hạnh phúc.
2. Giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm:
2.1. Giá trị nội dung:
– “Cô Tô” là một trong những trích đoạn hay nhất trong cuốn hồi ký cùng tên. Bằng ngòi bút uyên bác và cách sử dụng ngôn từ tài hoa, khéo léo, chính xác và tinh tế, tác giả Nguyễn Tuân đã tái hiện một cách sinh động vẻ đẹp thiên nhiên của đảo Cô tô và đời sống lao động của người dân nơi đây.
– Ngoài ra, đoạn trích này còn bộc lộ tình yêu thiên nhiên sâu sắc, niềm đam mê với vẻ đẹp hùng vĩ của vùng đất cũng như tấm lòng sâu sắc và ngưỡng mộ vẻ đẹp của con người giai đoạn đổi mới và xây dựng đất nước.
2.2. Giá trị nghệ thuật:
– Lối miêu tả chính xác, ngôn từ giàu hình ảnh và cảm xúc.
– Cách so sánh liên tưởng độc đáo, bất ngờ kết hợp với cách sử dụng đa dạng các so sánh và ẩn dụ.
3. Trước khi đọc văn bản:
Câu hỏi 1 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 109)
Hãy nhớ lại những nơi bạn đã ghé thăm cùng trường học và gia đình, đồng thời chia sẻ kiến thức của bạn với thầy cô và bạn bè.
Trả lời:
Những nơi tôi đã ghé thăm, có thể kể đến như: Bến nhà rồng, Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh, Bảo tàng Hồ Chí Minh, Lăng Bác.
Một trong những nơi mà tôi thấy ấn tượng nhất với tôi đó là Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh. Tôi rất đau buồn và biết ơn sâu sắc tới Bác Hồ kính yêu và các cựu chiến sĩ Quân đội Cách mạng đã hy sinh để có được bầu trời hòa bình như ngày nay.
Câu hỏi 2 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 109)
Em hãy chỉ ra Cô Tô trên bản đồ Việt Nam.
Trả lời:
Theo như bản đồ Việt Nam, Cô Tô là một quần đảo nằm ở Vịnh Bắc Bộ, tỉnh Quảng Ninh, Việt Nam. Về mặt hành chính, quần đảo này thuộc huyện Cô tô, tỉnh Quảng Ninh, có diện tích là 47,3 km2 và dân số rơi vào khoảng 4.985 người.
4. Trong khi đọc văn bản:
Câu hỏi 1 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 110)
Theo em, từ “trận địa” được sử dụng trong tác phẩm gợi nhớ đến điều gì?
Trả lời:
Khi nghe đến từ “trận địa”, chúng ta nghĩ ngay đến một trận bão biển nguy hiểm được sắp xếp, bày binh bố trận như một trận chiến thực sự.
Câu hỏi 2 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 110)
Trả lời:
Tác giả Nguyễn Tuân đã quan sát và cảm nhận cơn bão bằng các giác quan sau:
– Cảm nhận bằng xúc giác (da thịt): Những viên cát bắn vào má và cổ sắc bén như những mũi kim
– Cảm nhận bằng thị giác (mắt): Nhiều cửa kính bị gió thổi bay mất. Tấm kính bị gió làm vỡ.
– Cảm nhận bằng thính giác (tai): Âm thanh của gió trở nên đáng sợ hơn khi nó thổi vào và cọ vào những cạnh sắc của tấm kính kèn kẹt trên cửa sổ vỡ. Nó tạo ra một tiếng hú rít thường được gọi là tiếng quỷ dữ.
=> Có thể thấy, tác giả đã dùng nhiều giác quan để cảm nhận cơn giông, qua đó thể hiện sự tinh tế, nhạy cảm và tài năng của một nhà văn.
5. Sau khi đọc văn bản:
Câu hỏi 1 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 113)
Giải pháp:
Ghi nhớ nội dung tác phẩm đã đọc.
Giải đáp cụ thể:
Qua tác phẩm, tác giả đã đưa người đọc đến với cảnh biển Cô tô từ lúc bình minh, là lúc bắt đầu một ngày mới cho đến khi kết thúc một ngày làm việc, khi hoàng hôn buông xuống:
– Vẻ đẹp nên thơ của quần đảo Cô Tô sau cơn bão: bầu trời trong xanh hơn, cây cối xanh tươi hơn, nước biển trong xanh và đậm đà hơn bao giờ hết, cát lại càng vàng giòn hơn.
– Cảnh bình minh trên biển: Mặt trời mọc dần cho đến hết. Nó tròn trịa, mang nét đẹp phúc hậu giống như lòng đỏ trứng đầy đặn.
– Cảnh sinh hoạt và lao động trên đảo: Ngư dân vận chuyển nước ngọt từ giếng ra thuyền. Nhịp sống công việc hối hả, bận rộn và đông đúc.
Câu hỏi 2 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 113)
Giải pháp:
Đọc lại hai đoạn văn đầu tiên và tìm từ.
Giải đáp cụ thể:
Các từ ngữ được sử dụng trong tác phẩm mô tả cường độ của cơn bão.
Câu hỏi 3 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 113)
Giải pháp:
Để ý các đoạn văn nói về ngày thứ năm và sáu.
Giải đáp cụ thể:
Sau cơn bão, đảo Cô Tô hiện lên với các quang cảnh như sau:
– Trên nền trời xanh trong, mặt nước trong xanh, nổi bật là màu xanh của cây cối, màu vàng trong trẻo của cát và màu trắng của sóng vỗ vào đảo.
Cảnh bình minh ở biển Đông:
– Sau cơn giông, chân trời và đại dương trong vắt như thủy tinh, mây mù bụi bặm đều bị cuốn trôi.
– Sau khi lên, mặt trời tròn trịa phúc hậu như lòng đỏ của quả trứng thiên nhiên…Đôi cánh én mùa thu bay đi bay về phương xa…Một con hải âu bay vỗ cánh, đánh dấu một ngày mới tốt lành.
=> Trong bức tranh này, đỏ, hồng, xanh, bạc… đủ màu sắc lấp lánh, hòa quyện vào nhau tạo nên muôn ngàn vẻ đẹp.
Câu hỏi 4 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 113)
Giải pháp:
Đọc lại văn bản và cố gắng tưởng tượng góc nhìn của tác giả và thời gian của cảnh.
Giải đáp cụ thể:
Khung cảnh Cô Tô được miêu tả từ trên xuống dưới và sau cơn bão. Từ nóc đồn của đảo, Nguyễn Tuân nhìn ra Thái Bình Dương bao la ở mọi hướng, quay 180 độ để thu vào toàn cảnh đảo Cô Thơ.
Câu hỏi 5 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 113)
Giải pháp:
Đọc lại văn bản và chọn dòng văn truyền tải cảm xúc của tác giả.
Giải đáp cụ thể:
Câu này thể hiện tình cảm của tác giả dành cho đảo Cô tô. Nhìn rõ Tô Bắc, Tô Trung, Tô Nam, tác giả càng yêu hòn đảo này như những người ngư dân sinh ra và lớn lên ở đây.
Câu hỏi 6 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 113)
Lời giải:
– Thật là thiếu sót nếu tác giả không đưa vào khung cảnh giếng nước ngọt và cảnh sinh hoạt của con người xung quanh giếng.
– Ngư dân mang nước ngọt từ giếng lên thuyền, 18 thuyền đủ kích cỡ chuẩn bị ra khơi đánh bắt cá.
Câu hỏi 7 (Sách Ngữ Văn 6, tập 1 trang 113)
Giải pháp:
Chú ý phần cuối của văn bản.
Giải đáp cụ thể:
Đoạn kết được tác giả nhắc đến thể hiện tình mẫu tử của người mẹ và làm tăng thêm vẻ đẹp cho hòn đảo Cô Tô. Từ hình ảnh cái giếng ngọt đến hình ảnh người đàn bà bồng con, đoạn văn này giới thiệu đến người đọc về sự cần cù, niềm vui, tình yêu thương dạt dào của người dân xứ đảo.
6. Bài tập liên hệ:
Câu hỏi: Trong tác phẩm Cô Tô của Nguyễn Tuân, tác giả đã ví mặt trời vào lúc bình mình với lòng đỏ quả trứng thiên nhiên đầy đặn. Viết một đoạn văn (5-7 câu) nêu bật ý nghĩa của hình ảnh tượng hình này (có thể tham khảo một vài cách miêu tả cảnh bình minh trong các tác phẩm khác mà em biết).
Giải pháp:
Viết đoạn văn theo yêu cầu và tập trung vào vẻ đẹp của mặt trời mọc.
Lời giải chi tiết:
Trong văn bản Cô Tô, hình ảnh mặt trời tự nhiên rất chân thực, sống động và được tác giả miêu tả là hình ảnh độc đáo nhất trong văn bản. Tác giả đã sử dụng hình ảnh so sánh độc đáo để so sánh mặt trời trên đảo Cô Tô sau cơn bão với lòng đỏ căng mọng, tròn trịa và phúc hậu của một quả trứng thiên nhiên. Hình dáng hùng vĩ của mặt trời nhô lên trên những đám mây bạc và những vệt nước màu hồng trông giống như một mâm lễ. Nhờ những hình ảnh so sánh độc đáo và phương pháp so sánh tài tình của tác giả Nguyễn Tuân, hình ảnh mặt trời trông rất chân thực và biểu cảm, gây ấn tượng mạnh với người đọc. Người đọc có thể hình dung hình ảnh mặt trời không chỉ tượng trưng cho sự hùng vĩ mà còn tượng trưng cho cuộc sống ấm no, giản dị của hòn đảo Cô Tô nổi tiếng. Trong bài thơ ‘đoàn thuyền đánh cá”, hình ảnh “mặt trời mọc trên biển mang màu sắc mới” cũng thể hiện vẻ huy hoàng của biển lúc bình minh. Nói cách khác, nhờ những hình ảnh so sánh, mặt trời lúc bình minh trên Cô Tô hiện lên sống động và gây ấn tượng mạnh với người đọc.
