Soạn bài Thủy tiên tháng Một (Kết nối tri thức Ngữ văn lớp 7)

1. Trước khi đọc văn bản:

– Câu hỏi 1 (Sách giáo khoa Văn lớp 7 tập 2, trang 78)

“Thời tiết bây giờ thật khó lường!” – đây là nhận xét mà chúng ta thường được nghe. Bạn nghĩ gì về những vấn đề ẩn chứa trong đó? 

Giải pháp: 

Liên hệ thực tế 

Lời giải chi tiết: 

“Thời tiết hiện nay thật khó lường.” Đây là những lời nói hoàn toàn đúng và chính xác trong bối cảnh thực tế hiện nay. Câu này thể hiện rõ nét sự bất lực, nỗi buồn của con người trước sự thay đổi của thời tiết. Do đó, người dân lo ngại rằng tình hình khí hậu sẽ chỉ trở nên tồi tệ hơn. Mưa và nắng, nóng và lạnh không tuân theo những quy luật tự nhiên đã được xác định trước đó.

– Câu hỏi 2 (Sách giáo khoa Văn lớp 7 phần 2, trang 78)

Bạn đã bao giờ trải qua những thay đổi bất thường trong nhịp sinh trưởng hoặc hành vi của một số loài động vật qua quan sát trực tiếp hoặc qua các nguồn nghiên cứu chưa? 

Giải pháp:

Hãy suy nghĩ rồi trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

Chúng ta có thể quan sát trực tiếp rằng biến đổi khí hậu đang làm thay đổi mạnh mẽ nhịp sống và hoạt động của mọi sinh vật. Sống, ăn uống, săn bắn, v.v. Mặc dù nhu cầu thực tế của mọi sinh vật nhưng những yếu tố này đang ngày càng thay đổi.

Những thay đổi này khiến chúng ta buồn bã và tiếc nuối. Nhiều động vật và sinh vật tội nghiệp đang bị hủy diệt bởi bàn tay con người. Từ đó, tôi nhận ra rằng con người cần phải hành động để giúp đỡ những sinh vật đang ngày càng bị biến đổi bởi sự tàn phá của con người.

2. Trong khi đọc văn bản:

– Câu hỏi 1 (Sách giáo khoa Văn lớp 7 tập 2, trang 80)

Tại sao mọi người lại nói sai khi dùng từ “sự nóng lên toàn cầu”? 

Giải pháp:

Hãy đọc đoạn văn để trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

Khi mọi người sử dụng thuật ngữ “sự nóng lên toàn cầu”, họ vẫn nghĩ rằng thuật ngữ này gợi lên một điều gì đó đồng nhất xảy ra dần dần, liên quan đến nhiệt độ và nó có thể không gây ra vấn đề gì, do đó gây ra sự hiểu lầm. Bạn có thể tranh luận rằng đúng như vậy. Tuy nhiên, đây đều là những hiểu lầm. Thực tế khí hậu ở Việt Nam chứng minh rằng ‘sự nóng lên toàn cầu’ không chỉ là hiện tượng nóng lên toàn cầu mà còn là biến đổi khí hậu.

– Câu hỏi 2 (Sách giáo khoa Văn lớp 7 Phần 2, trang 81)

Hiện nay các hiện tượng thời tiết bất thường đang diễn ra như thế nào?

Giải pháp:

Có thể tham kháo các thông tin trên thời sự, báo chí

Lời giải chi tiết:

Hiện tượng thời tiết cực đoan: Mưa lớn chưa từng có xảy ra ở bang Ayowa khiến sông Sidda tràn bờ và làm ngập trung tâm thị trấn Sidarapit. Mực nước sông cao hơn mực nước biển 9,1m

3. Sau khi đọc văn bản:

– Câu hỏi 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 7 phần 2, trang 82)

Chọn những câu trong văn bản có thể tóm tắt nội dung chính của chủ đề mà tác giả muốn trao đổi

Giải pháp:

Đọc kỹ văn bản và xác định các cụm từ tóm tắt nội dung chính của câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Có nhiều biểu hiện khác nhau như biến đổi khí hậu, dị thường trái đất và biến đổi khí hậu toàn cầu.

– Câu hỏi 2 (Sách giáo khoa Văn lớp 7 phần 2, trang 82)

Tiêu đề của văn bản này gợi lên trong bạn những ấn tượng hay suy nghĩ gì? Chi tiết hoa thủy tiên nở vào đầu tháng 1 có được coi là chi tiết “đắt giá” không?

Giải pháp:

Vui lòng đọc lại phần cuối của đoạn thứ hai

Lời giải chi tiết:

+ Nhan đề của văn bản tạo ấn tượng độc đáo vì nó phản ánh sự trải nghiệm, quan sát tinh tế của tác giả. Điều này cho phép người đọc tìm hiểu sâu hơn về văn bản.

_ Chi tiết hoa thủy tiên nở vào đầu tháng 1 có thể coi là chi tiết “đắt giá” bởi những lý do sau:

Chi tiết này gợi ý tác giả sẽ nghĩ ra một tựa truyện ấn tượng, dẫn đến nhiều suy đoán về nội dung sẽ được phát triển.

Trong bài viết, tác giả đã khéo léo kết hợp việc trình bày những thông tin khoa học với việc trình bày những quan sát, kinh nghiệm của bản thân. Đây là điều làm cho bài viết thực sự hấp dẫn.

Tình tiết tiêu biểu làm rõ ý cơ bản: Biến đổi khí hậu đã mang đến những quy luật bất thường cho đời sống của muôn loài

– Câu hỏi 3 (Sách giáo khoa Văn lớp 7 tập 2, trang 82)

Tác giả đã sử dụng bằng chứng gì để giải quyết ‘Sự bất thường của trái đất’? Vui lòng thêm bất kỳ bằng chứng nào liên quan đến vấn đề này dựa trên kinh nghiệm của riêng bạn. 

Giải pháp:

Đọc đoạn 2, 3, 4 và 5 để xác định bằng chứng. 

Lời giải chi tiết:

‘Sự bất thường của Trái đất’ được tác giả tiết lộ kèm theo bằng chứng.

+ Thời tiết thay đổi bất thường và diễn ra với tốc độ nhanh (do đó thiên tai chiếm tỷ lệ lớn hơn và một số loài không kịp thích nghi hoặc phải thay đổi tốc độ phát triển) bị tuyệt chủng…)

= Thời tiết đang gặp cùng lúc hai hiện tượng cực đoan (hạn hán gay gắt, bão lũ dữ dội).

=> Đây đều là những ví dụ thực tế nên là bằng chứng rất thuyết phục.

– Câu hỏi 4 (Sách giáo khoa Văn lớp 7 tập 2, trang 82)

Bạn nghĩ đoạn văn nào thể hiện mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện thuộc loại ‘sự biến đổi cực đoan của thời tiết’? Hãy cho tôi biết lý do bạn đưa ra quyết định đó. 

Giải pháp:

Vui lòng đọc kỹ văn bản

Lời giải chi tiết:

Cả bốn đoạn văn ở phần thứ hai của văn bản đều thể hiện rõ ràng mối quan hệ nhân quả giữa các sự việc được trình bày. Những lập luận và bằng chứng của tác giả nhằm mục đích thuyết phục giả thuyết thời tiết thay đổi cực đoan.

– Câu hỏi 5 (Sách giáo khoa Văn lớp 7 Phần 2, trang 82)

Hãy chỉ ra những dấu hiệu cho thấy tác giả đã sử dụng nhiều tài liệu tham khảo cần thiết khi viết đoạn văn này. 

Giải pháp:

Tìm những câu hoặc đoạn văn có tên người hoặc tài liệu được tác giả trích dẫn.

Lời giải chi tiết:

Khi viết văn bản thông tin, bạn cần dựa vào nhiều nguồn khác nhau để bài luận của bạn có sức thuyết phục hơn đối với người đọc. Đối với tác giả cũng vậy. Khi viết văn bản, ông đã dựa vào nhiều nguồn khác nhau để làm rõ luận điểm mà ông muốn đưa ra. Danh sách tên nhân vật và tài liệu được tác giả trích dẫn là bằng chứng rõ ràng nhất cho thấy tác giả đã sử dụng nhiều nguồn để viết nên văn bản này.

+ Có một câu trên tờ báo Tymo của New York đã mô tả rất chính xác tình trạng bất thường của trái đất mà chắc hẳn người dân Iowa đang cảm thấy. Khi phá kỷ lục, bạn thường chỉ vượt quá mức cũ từ 2,5 đến 5 cm. Tuy nhiên, nó lại lớn hơn kỷ lục trước đó tới 1,8 mét, điều này quá bất ngờ. ”

+ CNN.com (07/08/2007) đăng bài báo của Tổ chức Khí tượng Thế giới Liên hợp quốc (WMO).

+ Như John Hoderon đã nói:….

– Câu hỏi 6 (Sách giáo khoa Văn lớp 7 Phần 2, trang 82)

Tác giả đã đưa vào rất nhiều dữ liệu trong văn bản. Những con số này là gì? Việc trích dẫn dữ liệu như thế này có ý nghĩa gì? 

Giải pháp:

Vui lòng đọc kỹ hai đoạn cuối của văn bản

Lời giải chi tiết:

+ Tác giả đưa nhiều dữ liệu vào trong văn bản. “Lũ lụt và mưa lớn đã phá hủy 23.000 ngôi nhà gạch đất sét “62 người chết” “…hơn 68 người bị sập trong các tòa nhà cao tới 4,6 mét” ” …”, “Nhiệt độ -22*C, -18*C …”,”Những vùng tuyết dày tới 25 cm”,”

+ Trích dẫn dữ liệu giúp quan điểm của tác giả thuyết phục hơn và cho thấy tác giả đã cập nhật thông tin đến mức nào (dữ liệu cũ hay dữ liệu mới dựa trên một nguồn duy nhất). hoặc nhiều nguồn…)

+ Việc tác giả sử dụng số liệu trên chứng tỏ tác giả liên tục cập nhật thông tin về thiên nhiên trên thế giới. Hơn nữa, những dữ liệu này đóng vai trò là bằng chứng kinh điển cho lý thuyết cho rằng bản chất của thế giới đang ngày càng thay đổi. Ngoài ra, dữ liệu này còn giúp người đọc tin chính xác hơn vào điều tác giả đang nói đến.

– Câu hỏi 7 (Sách giáo khoa Văn lớp 7 phần 2, trang 82)

Liệt kê điều ý nghĩa nhất bạn học được sau khi đọc văn bản này. 

Giải pháp:

Nếu bạn đọc kỹ văn bản, ý nghĩa của nó xoay quanh hai chủ đề chính.

+ Văn bản này giúp em hiểu vấn đề biến đổi khí hậu trên Trái Đất hiện nay như thế nào? 

+ Khi đọc tác phẩm ‘Thủy tiên tháng một’ em có thêm kiến ​​thức gì về văn bản thông tin nói chung (cách phát triển ý, chú thích, thư mục, hình ảnh minh họa…)? 

Lời giải chi tiết: 

Qua nghiên cứu cuốn sách này tôi đã thu được rất nhiều kiến ​​thức quý giá. Đầu tiên, đó là về cách đọc và hiểu văn bản thông tin, phát triển lập luận, thu thập bằng chứng và dữ liệu cũng như viết văn bản thông tin. Quan trọng hơn, tôi có cái nhìn chính xác nhất về biến đổi khí hậu toàn cầu vào thời điểm này.

4. Bài tập rèn luyện:

(Sách giáo khoa Văn lớp 7, tập 2, trang 82)

Viết một đoạn văn (khoảng 5-7 câu) giải thích sự hiểu biết và suy nghĩ của bạn về tác động của biến đổi khí hậu tại khu vực bạn sinh sống.

Lời giải chi :

Biến đổi khí hậu là vấn đề vẫn được nhiều người quan tâm hiện nay. Khí hậu luôn là một phần của cuộc sống con người và giúp con người được sống và tận hưởng cuộc sống tươi đẹp nhất. Tuy nhiên, khí hậu hiện nay ngày càng trở nên tồi tệ hơn, ảnh hưởng nặng nề đến đời sống con người và mọi sinh vật trên Trái Đất. Trái đất ngày càng nóng lên, con người phải mặc quần áo thu đông dù vẫn đang là mùa hè, lũ lụt và hạn hán ngày càng thường xuyên, các sinh vật sống ngày càng bị mắc kẹt. Nhà ở, thức ăn, lối sống cũng thay đổi tùy theo thời tiết. Thủ đô Hà Nội buộc phải hứng chịu những tác động khó lường của biến đổi khí hậu. Mọi người ra ngoài vào buổi sáng trong thời tiết giữa hè cứ tưởng mình đang ở Lào Cai đầy sương mù. Dù nắng nóng nhưng vẫn có những ngày tôi phải mặc áo thu đông do thời tiết thay đổi. Do những tác động khó lường của biến đổi khí hậu, con người chúng ta phải đoàn kết và đấu tranh vì bầu trời xanh trên khắp thế giới.

5. Liên hệ tình hình biến đổi khí hậu trên thế giới:

Ngày nay, hiện tượng biến đổi khí hậu cực đoan đang diễn ra rất phổ biến ở tất cả mọi nơi trên thế giới. Biến đổi khí hậu là hiện tượng thay đổi nhiệt độ và các kiểu thời tiết trong thời gian dài do ảnh hưởng của hoạt động của con người. Biến đổi khí hậu có nhiều tác động tiêu cực đến môi trường, sinh vật và con người trên toàn thế giới. Dưới đây là một số chi tiết về các tác động của biến đổi khí hậu:

Thứ nhất, tăng nhiệt độ toàn cầu: Theo báo cáo của Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu (IPCC), nhiệt độ bề mặt toàn cầu giai đoạn 2011-2020 cao hơn 1.09°C so với giai đoạn 1850-1900. Nguyên nhân chính là do sự gia tăng khí thải nhà kính, chủ yếu là carbon dioxide và methane, từ các ngành năng lượng, công nghiệp, giao thông, xây dựng, nông nghiệp và sử dụng đất. Khí thải nhà kính hoạt động như một tấm chăn quấn quanh Trái Đất, giữ lại nhiệt của mặt trời và làm tăng nhiệt độ.

Thứ hai, thay đổi các kiểu thời tiết khắc nghiệt: Do Trái Đất ấm lên, các chu kỳ thủy văn và khí tượng cũng bị ảnh hưởng. Các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt như hạn hán, lũ lụt, bão, hoả hoạn, sóng nhiệt xảy ra ngày càng thường xuyên và mạnh mẽ hơn. Theo IPCC, ”nguyên nhân do hoạt động của con người ngày càng rõ hơn” trong thập kỷ qua. Một số ví dụ gần đây là các trận lũ lụt ở Đức và Trung Quốc, các trận bão ở Mỹ và Philippines, các vụ cháy rừng ở Hy Lạp và Tây Bắc Mỹ.

Thứ ba, dâng mực nước biển: Do sự tan chảy của băng tuyết và băng băng ở hai cực và các vùng cao nguyên, cùng với sự giãn nở của nước biển do nóng lên, mực nước biển đã tăng khoảng 20 cm trong thế kỷ 20 và dự kiến sẽ tiếp tục tăng trong thế kỷ 21. Theo IPCC, mực nước biển tăng tới 2m vào cuối thế kỷ này là điều ”không thể loại trừ”. Sự dâng mực nước biển gây nguy cơ cho các vùng ven biển và các hòn đảo nhỏ, khiến chúng phải chịu thiệt hại về kinh tế, xã hội và sinh thái. Một số khu vực bất động sản giá trị nhất thế giới cũng bị đe dọa bởi sự xâm nhập mặn và ngập lụt.

Thứ tư, sư suy giảm đa dạng sinh học: Biến đổi khí hậu cũng gây ra sự thay đổi trong phân bố và sinh sản của các loài thực vật và động vật. Nhiều loài bị đẩy ra khỏi môi trường sống thích hợp của chúng, phải di cư hoặc thích nghi với điều kiện mới. Một số loài có nguy cơ tuyệt chủng do không thể thích nghi kịp với sự biến đổi. Sự mất mát đa dạng sinh học ảnh hưởng đến các hệ sinh thái và các dịch vụ sinh thái mà chúng cung cấp cho con người, chẳng hạn như thực phẩm, nước sạch, dược liệu, điều tiết khí hậu và du lịch.

Như vậy, biến đổi khí hậu là một vấn đề toàn cầu và yêu cầu sự hợp tác và hành động của tất cả các quốc gia và các bên liên quan. Một số biện pháp đối phó với biến đổi khí hậu được đưa ra trong tình trạng khẩn cấp này là như sau:

Giảm khí thải nhà kính: Đây là biện pháp quan trọng nhất để giảm tốc độ và mức độ của biến đổi khí hậu. Các quốc gia và các doanh nghiệp cần thực hiện các cam kết và chính sách để chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo, cải thiện hiệu quả năng lượng, giảm tiêu thụ nhiên liệu hoá thạch, bảo tồn và phục hồi rừng, giảm lãng phí và tái chế.

Thích ứng với biến đổi khí hậu: Đây là biện pháp nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu đối với con người và môi trường. Các quốc gia và các cộng đồng cần xây dựng khả năng chống chịu và ứng phó với các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt, bằng cách nâng cao nhận thức, cung cấp thông tin dự báo, xây dựng hạ tầng bền vững, bảo vệ bờ biển, ứng dụng các giải pháp dựa trên thiên nhiên, hỗ trợ các nhóm dễ bị tổn thương.

Hợp tác quốc tế: Đây là biện pháp nhằm tăng cường vai trò của Liên Hợp Quốc và các tổ chức quốc tế khác trong việc thúc đẩy, theo dõi và kiểm tra việc thực hiện các cam kết và thỏa thuận về biến đổi khí hậu. Các quốc gia cần tuân thủ các mục tiêu và nguyên tắc được đề ra trong Thỏa thuận Paris năm 2015, nhằm giữ cho mức tăng nhiệt độ toàn cầu không vượt quá 1.5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Các quốc gia cũng cần tăng cường sự hỗ trợ tài chính, công nghệ và năng lực cho các quốc gia đang phát triển để giúp chúng giảm khí thải và thích ứng với biến đổi khí hậu.