Có thể nói, vòng đàm phán Uruguay (tiếng Anh: Uruguay Round) là cuộc đàm phán thương mại lớn nhất từ trước đến nay trên thế giới. Vậy Vòng đàm phán Uruguay là gì? Nhiệm vụ, lịch sử phát triển? Hãy tham khảo bài viết dưới đây.
Mục lục bài viết
1. Vòng đàm phán Uruguay là gì?
Vòng đàm phán Uruguay là một loạt các cuộc đàm phán thương mại quốc tế được bắt đầu vào tháng 9 năm 1986 tại Punta del Este, Uruguay và kết thúc vào tháng 4 năm 1994 tại Marrakesh, Maroc. Đây là vòng đàm phán thứ tám của Hiệp định chung về Thuế quan và Thương mại (GATT) với sự tham gia của 125 nước. Mục tiêu của vòng đàm phán là giảm các rào cản thương mại, mở rộng phạm vi của GATT, và tạo ra một tổ chức mới để giải quyết các tranh chấp và thúc đẩy hợp tác thương mại. Vòng đàm phán Uruguay đã dẫn đến sự ra đời của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 1995, thay thế cho GATT. Vòng đàm phán Uruguay cũng đã ký kết các thỏa thuận về nông nghiệp, dịch vụ, hàng hóa công nghiệp, sở hữu trí tuệ, chống trợ cấp và biện pháp bảo hộ, và các vấn đề liên quan đến nước đang phát triển.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của vòng đàm phán Uruguay:
Mục tiêu: Giảm thiểu các rào cản thương mại, cải thiện quy tắc thương mại và mở rộng phạm vi của GATT.
Các nhiệm vụ chính:
– Đàm phán về các biện pháp bảo hộ phi thuế quan, như các biện pháp bảo vệ thương mại, các biện pháp an toàn, các quy định kỹ thuật và các tiêu chuẩn.
– Đàm phán về việc giảm thuế quan và hạn ngạch cho các sản phẩm nông nghiệp, dịch vụ và hàng hóa công nghiệp.
– Đàm phán về việc thiết lập các nguyên tắc và kỷ luật mới cho các lĩnh vực mới như dịch vụ, sở hữu trí tuệ và đầu tư.
– Đàm phán về việc cải cách cơ chế giải quyết tranh chấp của GATT và thành lập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) để thay thế GATT.
Vòng đàm phán Uruguay được coi là một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử hệ thống thương mại đa phương, khi đã tạo ra một khuôn khổ thương mại toàn diện và hiện đại cho thế kỷ 21.
3. Lịch sử phát triển của vòng đàm phán Uruguay:
Vòng đàm phán Uruguay đã được đề cập lần đầu tiên vào tháng 11 năm 1982 tại cuộc họp cấp bộ trưởng của các thành viên GATT ở Geneva. Mặc dù các bộ trưởng có ý định khởi động một cuộc đàm phán lớn mới nhưng hội nghị về nông nghiệp đã bị đình trệ và đã bị nhiều người coi là thất bại. Trên thực tế, chương trình làm việc mà các bộ trưởng đã thống nhất đã tạo cơ sở cho chương trình nghị sự đàm phán của Vòng đàm phán Uruguay.
Tuy nhiên, phải mất thêm 4 năm tìm hiểu, làm rõ các vấn đề và nỗ lực xây dựng sự đồng thuận trước khi các bộ trưởng đồng ý khởi động vòng đàm phán mới. Họ đã làm như vậy vào tháng 9 năm 1986, tại Punta del Este, Uruguay. Cuối cùng họ đã chấp nhận một chương trình đàm phán bao gồm hầu hết mọi vấn đề chính sách thương mại nổi bật. Các cuộc đàm phán sẽ mở rộng hệ thống thương mại sang một số lĩnh vực mới, đặc biệt là thương mại dịch vụ và sở hữu trí tuệ, đồng thời cải cách thương mại trong các lĩnh vực nhạy cảm như nông nghiệp và dệt may. Tất cả các bài viết gốc của GATT đều được đưa ra để xem xét. Đó là nhiệm vụ đàm phán thương mại lớn nhất từng được thống nhất và các bộ trưởng đã tự cho mình bốn năm để hoàn thành nó.
Hai năm sau, vào tháng 12 năm 1988, các bộ trưởng lại gặp nhau ở Montreal, Canada để đánh giá tiến độ đạt được nửa chặng đường của vòng đàm phán. Mục đích là để làm rõ chương trình nghị sự trong hai năm còn lại, nhưng cuộc đàm phán đã kết thúc trong bế tắc không thể giải quyết cho đến khi các quan chức gặp nhau ở Geneva vào tháng 4 năm sau.
Bất chấp khó khăn, trong cuộc họp ở Montreal, các bộ trưởng đã đồng ý một loạt kết quả ban đầu. Chúng bao gồm một số nhượng bộ về tiếp cận thị trường cho các sản phẩm nhiệt đới – nhằm hỗ trợ các nước đang phát triển – cũng như hệ thống giải quyết tranh chấp hợp lý và Cơ chế đánh giá chính sách thương mại cung cấp đánh giá toàn diện, có hệ thống và thường xuyên đầu tiên về các chính sách và thực tiễn thương mại quốc gia của thành viên GATT. Vòng đàm phán lẽ ra sẽ kết thúc khi các bộ trưởng gặp nhau một lần nữa tại Brussels vào tháng 12 năm 1990. Nhưng họ bất đồng về cách cải cách thương mại nông nghiệp và quyết định kéo dài các cuộc đàm phán. Vì vậy, vòng đàm phán Uruguay bước vào thời kỳ ảm đạm nhất.
Bất chấp triển vọng chính trị không tốt, một khối lượng công việc kỹ thuật đáng kể vẫn được tiếp tục, dẫn tới bản dự thảo đầu tiên của một thỏa thuận pháp lý cuối cùng. Dự thảo “Đạo luật cuối cùng” được tổng giám đốc GATT lúc bấy giờ là Arthur Dunkel, người chủ trì các cuộc đàm phán ở cấp quan chức, biên soạn. Nó được đưa lên bàn đàm phán ở Geneva vào tháng 12 năm 1991. Văn bản này đáp ứng mọi phần của nhiệm vụ Punta del Este, ngoại trừ không bao gồm danh sách cam kết của các nước tham gia về cắt giảm thuế nhập khẩu và mở cửa thị trường dịch vụ của họ. Dự thảo đã trở thành cơ sở cho thỏa thuận cuối cùng.
Trong hai năm sau đó, các cuộc đàm phán đã đi chệch hướng. Những điểm xung đột lớn mới đã xuất hiện trong lĩnh vực nông nghiệp bao gồm: dịch vụ, tiếp cận thị trường, các quy định chống bán phá giá và đề xuất thành lập một thể chế mới. Những khác biệt giữa Hoa Kỳ và Liên minh Châu Âu trở thành hy vọng về một kết luận cuối cùng.
Vào tháng 11 năm 1992, Mỹ và EU đã giải quyết hầu hết những khác biệt về nông nghiệp trong một thỏa thuận được gọi một cách không chính thức là “Hiệp định Blair House”. Đến tháng 7 năm 1993, Nhóm Bộ tứ (Mỹ, EU, Nhật Bản và Canada) công bố những tiến bộ đáng kể trong đàm phán về thuế quan và các chủ đề liên quan (“tiếp cận thị trường”). Phải đến ngày 15 tháng 12 năm 1993 mọi vấn đề mới được giải quyết và các cuộc đàm phán về tiếp cận thị trường cho hàng hóa và dịch vụ mới được kết thúc (mặc dù một số bước cuối cùng đã được hoàn tất trong các cuộc đàm phán về tiếp cận thị trường vài tuần sau đó). Vào ngày 15 tháng 4 năm 1994, thỏa thuận đã được các bộ trưởng của hầu hết trong số 123 chính phủ tham gia ký kết tại một cuộc họp ở Marrakesh, Maroc.
Sự chậm trễ trong việc đưa ra thòa thuận cuối cùng đã cho phép một số cuộc đàm phán tiến triển xa hơn mức có thể đạt được vào năm 1990: ví dụ như một số khía cạnh về dịch vụ và sở hữu trí tuệ, cũng như việc thành lập WTO. Nhưng nhiệm vụ này rất nặng nề và các cơ quan thương mại trên toàn thế giới cảm thấy mệt mỏi khi đàm phán. Khó khăn trong việc đạt được thỏa thuận về các vấn đề thương mại hiện tại khiến một số người kết luận rằng một cuộc đàm phán ở quy mô này sẽ không bao giờ có thể thực hiện được nữa. Tuy nhiên, các hiệp định tại Vòng đàm phán Uruguay đã bao gồm lịch trình cho các cuộc đàm phán mới về một số chủ đề. Và đến năm 1996, một số nước công khai kêu gọi một vòng đàm phán mới vào đầu thế kỷ sau. Dù nhận về nhiều phản ứng trái chiều; nhưng thỏa thuận Marrakesh đã bao gồm các cam kết mở lại các cuộc đàm phán về nông nghiệp và dịch vụ vào đầu thế kỷ. Những hoạt động này bắt đầu vào đầu năm 2000 và được đưa vào Chương trình nghị sự Phát triển Doha vào cuối năm 2001.
4. Chương trình nghị sự sau vòng đàm phán Uruguay:
Nhiều thỏa thuận tại Vòng Uruguay đã được đặt ra để quy định thời gian biểu thực hiện cho các công việc trong tương lai. Một phần của “chương trình nghị sự có sẵn” này đã được bắt đầu ngay lập tức. Ở một số khu vực, nó bao gồm các cuộc đàm phán mới hoặc tiếp theo. Trong các lĩnh vực khác, thì lại bao gồm các đánh giá hoặc xem xét lại tình hình tại những thời điểm cụ thể. Một số cuộc đàm phán nhanh chóng được hoàn tất, trong đó nổi bật là về các lĩnh vực viễn thông cơ bản, dịch vụ tài chính. (Các chính phủ thành viên cũng nhanh chóng đồng ý một thỏa thuận thương mại tự do hơn đối với các sản phẩm công nghệ thông tin, một vấn đề nằm ngoài “chương trình nghị sự đã có sẵn”.)
Chương trình nghị sự ban đầu được xây dựng trong các hiệp định của Vòng đàm phán Uruguay đã có những bổ sung và sửa đổi. Một số mục hiện là một phần của Chương trình nghị sự Doha, một số mục khác thì đã được cập nhật.
Có hơn 30 mục trong chương trình nghị sự ban đầu này. Sau đây là những mục nổi bật:
– Năm 1996
+ Dịch vụ hàng hải: kết thúc đàm phán tiếp cận thị trường (30 tháng 6 năm 1996, tạm dừng đến năm 2000, hiện là một phần của Chương trình nghị sự Phát triển Doha)
+ Dịch vụ và môi trường: thời hạn báo cáo của các nhóm công tác (hội nghị bộ trưởng, tháng 12 năm 1996)
+ Mua sắm dịch vụ của chính phủ: bắt đầu đàm phán
– Năm 1997
+ Viễn thông cơ bản: kết thúc đàm phán (15/02)
+ Dịch vụ tài chính: kết thúc đàm phán (30/12)
+ Sở hữu trí tuệ, tạo ra một hệ thống thông báo và đăng ký đa phương về chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm rượu vang: bắt đầu đàm phán, hiện là một phần của Chương trình nghị sự phát triển Doha.
– Năm 1998
+ Dệt may: một giai đoạn mới được bắt đầu từ ngày 1 tháng 1.
+ Dịch vụ (các biện pháp bảo vệ khẩn cấp): kết quả đàm phán về các biện pháp bảo vệ khẩn cấp có hiệu lực (trước ngày 1 tháng 1 năm 1998, hạn chót là tháng 3 năm 2004)
+ Quy tắc xuất xứ: Chương trình làm việc hài hòa hóa về các quy tắc xuất xứ sẽ được hoàn thành (20 tháng 7 năm 1998)
+ Mua sắm chính phủ: bắt đầu đàm phán sâu hơn để cải thiện các quy tắc và thủ tục (đến cuối năm 1998)
+ Giải quyết tranh chấp: xem xét đầy đủ các quy tắc và thủ tục (bắt đầu vào cuối năm 1998)
– Năm 1999
+ Sở hữu trí tuệ: một số ngoại lệ nhất định đối với khả năng cấp bằng sáng chế và bảo hộ giống cây trồng: bắt đầu xem xét.
– Năm 2000
+ Nông nghiệp: bắt đầu đàm phán, hiện là một phần của Chương trình nghị sự Phát triển Doha.
+ Dịch vụ: bắt đầu vòng đàm phán mới, hiện là một phần của Chương trình nghị sự phát triển Doha.
+ Ràng buộc thuế quan: xem xét lại định nghĩa “nhà cung cấp nguyên tắc” có quyền đàm phán theo Điều 28 của GATT về sửa đổi các ràng buộc.
+ Sở hữu trí tuệ: đánh giá lần đầu tiên trong hai năm về việc thực hiện thỏa thuận.
– Năm 2002
+ Dệt may: giai đoạn mới bắt đầu từ ngày 1 tháng 1.
– Năm 2005
+ Dệt may: hội nhập hoàn toàn vào GATT và thỏa thuận hết hạn vào ngày 1 tháng 1.