Tìm hiểu hoàn cảnh sáng tác của bài Ai đã đặt tên cho dòng sông chúng ta hiểu được phần nào giá trị, tình cảm mà Hoàng Phủ Ngọc Tường đã gửi gắm qua từng câu chữ. Dưới đây là bài viết phân tích và làm rõ hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông.
Mục lục bài viết
1. Hoàn cảnh sáng tác Ai đã đặt tên cho dòng sông ngắn gọn:
Hoàng Phủ Ngọc Tường sinh năm 1937 tại thành phố Huế. Nguyên quán huyện Tri Phong, tỉnh Quảng Trị. Ông tốt nghiệp Đại học Sư phạm Sài Gòn và cử nhân Văn khoa Đại học Huế. Trong thời gian học đại học và sau đó dạy học ở trường Quốc Học Huế, Hoàng Phủ Ngọc Tường tích cực tham gia các phong trào yêu nước chống Mỹ – ngụy. Sau năm 1975, ông hoạt động nghệ thuật tại Huế. Hoàng Phủ Ngọc Tường là nhà văn, nhà báo từ những năm 1960.
Tác phẩm chính, văn xuôi: Ngôi sao trên đỉnh Phu Văn Lâu (1971), Rất nhiều ánh lửa (1979), Ai đã đặt tên cho dòng sông? (1968), Hoa trái quanh tôi (1995), Bản di chúc của “Cỏ lau” (1997), Ngọn núi ảo ảnh (1999), Miền gái đẹp (2001).Thơ: Những dấu chân quanh thành phố (1976), Người hái phù dung (1992).
Bút ký Ai đã đặt tên cho dòng sông viết tại Huế tháng 1 năm 1981, in trong tập sách cùng tên. Cuốn sách gồm tám bài chính luận, được viết ngay sau đại thắng mùa xuân 1975 nên vẫn còn cảm hứng ngợi ca chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Nhưng ở Hoàng Phủ Ngọc Tường, lòng yêu nước, tinh thần dân tộc thường gắn liền với tình yêu sâu sắc với thiên nhiên đất nước, với truyền thống lịch sử, văn hóa lâu đời của dân tộc mà ông đã dày công nghiên cứu được tích lũy một cách say mê và trân trọng, đồng thời cố gắng chuyển tải bằng ngòi bút tài hoa của mình.
2. Các nét chính về hoàn cảnh sáng tác Ai đã đặt tên cho dòng sông:
Tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” của Hoàng Phủ Ngọc Tường được viết vào năm 1981, ngay sau chiến tranh. Đây là một thời điểm đặc biệt, đất nước vừa trải qua những năm tháng chiến tranh khốc liệt, đang bước vào thời kỳ xây dựng lại.
Những yếu tố ảnh hưởng đến việc sáng tác:
- Tình yêu quê hương sâu sắc: Hoàng Phủ Ngọc Tường là một người con của Huế. Ông dành cả cuộc đời để nghiên cứu và viết về mảnh đất cố đô. Chính tình yêu sâu sắc đối với quê hương đã thôi thúc ông sáng tác nên tác phẩm này.
- Không khí chung của đất nước: Sau chiến tranh, đất nước ta đang trong giai đoạn đổi mới, mở cửa. Con người hướng tới những giá trị truyền thống, tìm về cội nguồn. Trong bối cảnh đó, việc ca ngợi vẻ đẹp của quê hương, của thiên nhiên là một nhu cầu tất yếu.
- Ảnh hưởng của phong trào đổi mới văn học: Những năm 1980 là thời kỳ đổi mới của văn học Việt Nam. Các nhà văn hướng đến những đề tài mới, những cách viết mới. Hoàng Phủ Ngọc Tường cũng không nằm ngoài xu hướng đó. Ông đã mang đến cho văn học Việt Nam một hơi thở mới mẻ với những tác phẩm bút ký giàu chất thơ.
Đặc điểm của tác phẩm trong bối cảnh đó:
- Tâm tình lạc quan: Tác phẩm được viết trong không khí lạc quan, tin tưởng vào tương lai. Sông Hương được miêu tả như một biểu tượng của sự sống, của sự trường tồn.
- Nỗi nhớ về quá khứ: Tác giả không chỉ miêu tả vẻ đẹp hiện tại của sông Hương mà còn gợi nhớ về một quá khứ hào hùng của dân tộc.
- Khát vọng hòa bình: Qua việc miêu tả vẻ đẹp yên bình của sông Hương, tác giả thể hiện khát vọng hòa bình, mong muốn đất nước được yên ổn, phát triển.
“Ai đã đặt tên cho dòng sông” không chỉ là một tác phẩm văn học mà còn là một lời tâm tình của tác giả gửi gắm đến quê hương. Tác phẩm ra đời trong bối cảnh đất nước vừa trải qua chiến tranh, mang trong mình những khát vọng hòa bình, những tình cảm sâu sắc đối với quê hương.
3. Hoàn cảnh sáng tác Ai đã đặt tên cho dòng sông đầy đủ:
“Ai đã đặt tên cho dòng sông” của Hoàng Phủ Ngọc Tường không chỉ là một tác phẩm văn học, mà còn là một bản giao hưởng về tình yêu quê hương, đất nước, hòa quyện với những thăng trầm của lịch sử. Để hiểu rõ hơn về giá trị của tác phẩm, chúng ta cần đặt nó trong bối cảnh lịch sử và văn hóa cụ thể.
Tác phẩm được ra đời vào năm 1981, ngay sau chiến tranh Việt Nam. Đất nước vừa trải qua những năm tháng khốc liệt, mang trên mình những vết thương lòng sâu sắc. Tuy nhiên, trong đó cũng chứa đựng một niềm tin mãnh liệt vào tương lai, một khát vọng hòa bình và xây dựng lại đất nước.
Những yếu tố ảnh hưởng đến việc sáng tác:
- Tình yêu quê hương sâu sắc: Hoàng Phủ Ngọc Tường là một người con của Huế. Ông gắn bó sâu sắc với mảnh đất này và dành cả cuộc đời để nghiên cứu, viết về văn hóa, lịch sử của Huế. Tình yêu quê hương đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho ông.
- Không khí chung của đất nước: Sau chiến tranh, đất nước ta đang trong giai đoạn đổi mới, mở cửa. Con người hướng tới những giá trị truyền thống, tìm về cội nguồn. Trong bối cảnh đó, việc ca ngợi vẻ đẹp của quê hương, của thiên nhiên là một nhu cầu tất yếu.
- Ảnh hưởng của phong trào đổi mới văn học: Những năm 1980 là thời kỳ đổi mới của văn học Việt Nam. Các nhà văn hướng đến những đề tài mới, những cách viết mới. Hoàng Phủ Ngọc Tường cũng không nằm ngoài xu hướng đó. Ông đã mang đến cho văn học Việt Nam một hơi thở mới mẻ với những tác phẩm bút ký giàu chất thơ.
Đặc điểm của tác phẩm trong bối cảnh đó:
- Tâm tình lạc quan: Tác phẩm được viết trong không khí lạc quan, tin tưởng vào tương lai. Sông Hương được miêu tả như một biểu tượng của sự sống, của sự trường tồn.
- Nỗi nhớ về quá khứ: Tác giả không chỉ miêu tả vẻ đẹp hiện tại của sông Hương mà còn gợi nhớ về một quá khứ hào hùng của dân tộc.
- Khát vọng hòa bình: Qua việc miêu tả vẻ đẹp yên bình của sông Hương, tác giả thể hiện khát vọng hòa bình, mong muốn đất nước được yên ổn, phát triển.
- Tôn vinh vẻ đẹp truyền thống: Tác phẩm ca ngợi những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, đặc biệt là văn hóa Huế.
Ý nghĩa của tác phẩm:
- Tuyên ngôn về tình yêu quê hương: “Ai đã đặt tên cho dòng sông” là một tuyên ngôn về tình yêu quê hương đất nước. Tác phẩm khơi dậy trong lòng mỗi người đọc tình yêu đối với mảnh đất mình sinh ra.
- Góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa: Tác phẩm đã góp phần quảng bá hình ảnh đẹp của Huế đến với bạn bè trong và ngoài nước. Đồng thời, tác phẩm cũng nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm bảo vệ môi trường, bảo vệ những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
- Một tác phẩm nghệ thuật độc đáo: “Ai đã đặt tên cho dòng sông” không chỉ là một bài bút ký hay mà còn là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, có giá trị nhân văn sâu sắc. Tác phẩm đã để lại trong lòng người đọc những ấn tượng sâu sắc và khó quên.
“Ai đã đặt tên cho dòng sông” được sinh ra trong một bối cảnh lịch sử và văn hóa đặc biệt. Tác phẩm không chỉ là một bức tranh sinh động về sông Hương mà còn là một tiếng nói của tâm hồn, một lời tâm tình gửi gắm đến quê hương. Qua tác phẩm, chúng ta cảm nhận được tình yêu sâu sắc của tác giả đối với mảnh đất cố đô, đồng thời cũng hiểu rõ hơn về giá trị của văn hóa truyền thống.
4. Đoạn văn về hoàn cảnh sáng tác Ai đã đặt tên cho dòng sông:
Tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” được viết tại thành phố Huế vào tháng 1 năm 1981 và in trong tập bút kí cùng tên. Tập sách này bao gồm tám bài kí, được viết ngay sau chiến thắng mùa xuân năm 1975, vẫn còn toát lên cảm hứng và tôn vinh chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Tuy nhiên, đối với Hoàng Phủ Ngọc Tường, lòng yêu nước và tinh thần dân tộc không chỉ liên quan đến tình yêu thiên nhiên và đất nước, mà còn gắn kết một cách sâu sắc với truyền thống văn hóa và lịch sử lâu đời của dân tộc. Ông đã dành thời gian và công sức để nghiên cứu, tích lũy kiến thức về những yếu tố này với sự say mê và tôn trọng, và cố gắng truyền đạt những điều đó thông qua một ngòi bút tài hoa với những câu văn tươi đẹp và tinh tế.
Bài kí thực chất thuộc thể loại tùy bút, với phong cách hành văn phóng túng và chủ nhân vật chính là “cái tôi” của tác giả. Tác phẩm mang đậm chất trữ tình. Chủ đề của tác phẩm là sự miêu tả vẻ đẹp của dòng sông Hương từ nhiều khía cạnh khác nhau, nhằm tạo nên sự trọn vẹn và đa dạng của nó. Qua đó, tác giả thể hiện tình cảm yêu thương và quý mến không chỉ dành cho dòng sông này mà còn dành cho thành phố Huế và những con người sinh sống ở đó. Tác phẩm mang trong mình tình yêu quê hương, đất nước và tình yêu thiên nhiên, cùng với lòng tự hào về giá trị truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Bằng cách viết tài hoa, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã truyền tải những cảm xúc và tình cảm sâu sắc của mình đến độc giả.
THAM KHẢO THÊM:
