Tội vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất và bán thuốc

Trong hệ thống các điều luật quy định về tội phạm xâm phạm trật tự an toàn công cộng, thì bộ luật hình sự quy định về tội vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất và bán thuốc. Việc quy định về tội phạm này vì lẽ cơ bản hoạt động khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất và bán thuốc là hoạt động liên quan trực tiếp đến sức khỏe, và tính mạng của con người, nên nó cần phải tuân theo những quy định nhất định. Bài viết dưới đây Luật Dương Gia sẽ giới thiệu về tội vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất pha chế, cấp phát, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác trong Bộ luật Hình sự

1. Tội vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế, cấp phát, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác là gì?

Tội vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế, cấp phát, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế là hành vi vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế, cấp phát, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế gây thiệt hại nghiêm trọng được quy định trong Bộ luật Hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi theo luật định thực hiện, người thực hiện hành vi theo quy định phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi của mình.

2. Tội vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế, cấp phát, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế tiếng Anh là gì?

Tội vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế, cấp phát, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế tiếng Anh là “Offences against regulations on medical examination, medical treatment, manufacture, concoction, dispense of medicines, selling medicines, or other medical services”.

3. Cấu thành tội vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế, cấp phát, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác

Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định về tội phạm này như sau:

“Điều 315. Tội vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế, cấp phát, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác

1. Người nào vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế, cấp phát, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 259 của Bộ luật này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Làm chết người;

b) Gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

c) Gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;

d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:

a) Làm chết 02 người;

b) Gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;

c) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Làm chết 03 người trở lên;

b) Gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;

c) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

Các dấu hiệu thuộc về chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội phạm này trước hết cũng phải đạt điều kiện chung đó chính là có năng lực trách nhiệm hình sự, tức có khả năng nhận thức và điều khiển hành vi và đạt độ tuổi nhất định. Đối chiếu theo quy định tại Điều 12 của Bộ luật Hình sự thì chủ thể của tội phạm này đó chính là người đạt từ đủ 16 tuổi trở lên sẽ phải chịu trách nhiệm về tội phạm này.

Ngoài ra, chủ thể của tội phạm này là chủ thể đặc biệt, chỉ những người có trách nhiệm trong việc khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế thuốc, cấp phát thuốc, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác mới có thể là chủ thể của tội phạm này.

Tại Bộ luật Hình sự năm 2015 đã bỏ đi quy định về trường hợp chủ thể có hành vi vi phạm chưa gây thiệt hại đến tính mạng hoặc chưa gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe của người khác thì người có hành vi vi phạm phải là người đã bị xử lý kỷ luật, xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm mới bị truy cứu trách nhiệm hình sự của Bộ luật Hình sự năm 1999.

Các dấu hiệu thuộc mặt khách thể của tội phạm

Tội vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế thuốc, cấp phát thuốc, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác là tội xâm phạm đến trật tự quản lý  của Nhà nước về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế thuốc, cấp phát thuốc, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác. Các quy định này chủ yếu do Bộ Y tế ban hành.

Đối tượng tác động của tội phạm này chính là các quy định của Nhà nước về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế thuốc, cấp phát thuốc, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác.

Các dấu hiệu thuộc về mặt khách quan của tội phạm

Hành vi khách quan: Người phạm tội này chỉ thực hiện một hành vi khách quan duy nhất là hành vi vi phạm, nhưng tùy trường hợp cụ thể mà người phạm tội vi phạm các quy định khác nhau có người chỉ vi phạm quy định về khám bệnh, có người vi phạm quy định về chữa bệnh, có người lại vi phạm quy định về sản xuất thuốc, về pha chế thuốc, về cấp phát thuốc, về bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác. Vi phạm là không thực hiện hoặc thực hiện không đúng những quy định của Nhà nước về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế thuốc, cấp phát thuốc, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác. Không thực hiện là không làm những quy định pháp luật mà lẽ ra phải làm.  Thực hiện không đúng là tuy có thực hiện nhưng thực hiện không đầy đủ hoặc thực hiện sai các quy định pháp luật đó.

Một người có thể chỉ vi phạm quy định về một lĩnh vực, nhưng có thể vi phạm quy định về nhiều lĩnh vực khác nhau như: vừa vi phạm quy định về khám bệnh, vừa vi phạm quy định về chữa bệnh. Đây là tội phạm mà nhà làm luật quy định nhiều hành vi phạm tội khác nhau. Vì vậy, khi định tội danh cần chú ý: Người phạm tội vi phạm quy định nào thì định tội danh theo hành vi vi phạm đó.

Hậu quả của hành vi vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế thuốc, cấp phát thuốc, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác là thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe của người khác. Hậu quả vừa là dấu hiệu bắt buộc của tội phạm này. Hậu quả cụ thể theo quy định của điều luật này đó là làm chết người; gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên; gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%; gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng trở lên. (Khoản 1)

Ngoài hành vi, hậu quả do hành vi vi phạm gây ra, nhà làm luật còn quy định một dấu hiệu khách quan khác là dấu hiệu bắt buộc, đó là hành vi vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế thuốc, cấp phát thuốc, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác là thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe của người khác không thuộc trường hợp quy định tại Điều 259. Tội vi phạm quy định về quản lý chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 thì người có hành vi vi phạm mới thuộc trường hợp phạm tội này.

Các dấu hiệu thuộc về mặt chủ quan của tội phạm

Người phạm tội thực hiện hành vi vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế thuốc, cấp phát thuốc, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác là do vô ý. Điều 11 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định về lỗi vô ý như sau:

“1. Người phạm tội tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được;

2. Người phạm tội không thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó.”

Như vây, người thực hiện hành vi vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế thuốc, cấp phát thuốc, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được hoặc không thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó.

4. Hình phạt của tội vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế thuốc, cấp phát thuốc, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác 

– Phạt tù từ 01 năm đến 05 năm trong trường hợp: Làm chết người; Gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên; Gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%; Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.

– Phạt tù từ 03 năm đến 10 năm trong trường hợp:  Làm chết 02 người; Gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%; hoặc Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.

– Phạt tù từ 07 năm đến 15 năm trong trường hợp làm chết 03 người trở lên; gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên; hoặc gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.

– Hình phạt bổ sung: người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.