Nhiệm vụ, quyền hạn Cơ quan an ninh điều tra Bộ Quốc phòng

Hệ thống cơ quan điều tra tại Việt Nam được tổ chức thành 03 “nhánh” căn cứ vào các ngành cụ thể, bao gồm: Cơ quan Điều tra của Công an nhân dân; Cơ quan Điều tra trong Quân đội nhân dân; Cơ quan Điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Trong cơ cấu tổ chức của mỗi cơ quan điều tra sẽ có những đặc điểm riêng và tổ chức riêng. Trong bài viết dưới đây, Luật Dương Gia sẽ tập trung phân tích về nhiệm vụ, quyền hạn của một trong số cơ quan điều tra thuộc Quân đội nhân dân: Cơ quan an ninh điều tra Bộ Quốc phòng.

Luật sư tư vấn luật qua điện thoại trực tuyến miễn phí: 1900.6568

Cơ sở pháp lý:

Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự 2015.

1. Cơ quan an ninh điều tra Bộ Quốc phòng là gì?

Cơ quan an ninh điều tra Bộ quốc phòng là cơ quan thuộc cơ quan điều tra tong Quân đội nhân dân, được thành lập để thực hiện chức năng điều tra, tiến hành tố tụng hình sự, được trao các nhiệm vụ, quyền hạn chung của cơ quan điều tra và phải thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn riêng theo quy định của pháp luật về tổ chức cơ quan điều tra hình sự.

2. Quy định về nhiệm vụ, quyền hạn Cơ quan an ninh điều tra Bộ Quốc phòng?

Cơ quan an ninh điều tra Bộ Quốc phòng có nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan điều tra được quy định tại Điều 8, Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự, đồng thời, có các nhiệm vụ, quyền hạn được quy định tại Điều 23 Luật này, cụ thể:

Thứ nhất, tổ chức công tác trực ban hình sự, tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; phân loại và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố thuộc thẩm quyền giải quyết của mình hoặc chuyển ngay đến cơ quan có thẩm quyền để giải quyết.

Trực ban hình sự là nghiệp vụ chuyên môn thường xuyên diễn ra ở các cơ quan điều tra, do lãnh đạo cơ quan trực tiếp phân công thực hiện nhiệm vụ. Việc trực ban là cơ sở đầu tiên để cơ quan an ninh điều tra nhanh chóng tiếp nhận tố giác, tin báo tội phạm, thực hiện những bước ban đầu trong công tác tiếp nhận và xử lý thông tin về tội phạm..

Kiến nghị khởi tố là một trọng những quyền của Điều tra viên, bởi họ là người nắm được thông tin về tội phạm và có ý thức về việc đánh giá khả năng tội phạm, tuy nhiên, chỉ kiến nghị khởi tố khi vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của mình (tức của cơ quan an ninh điều tra). Đồng thời, trách nhiệm chuyển ngay đến cơ quan có thẩm quyền để giải quyết là yêu cầu trong công tác tố tụng hình sự, đảm bảo đúng thẩm quyền thì mọi hoạt động sau đó phát sinh mới có giá trị pháp lý.

Thứ hai, tiến hành Điều tra vụ án hình sự thuộc thẩm quyền Điều tra của Cơ quan An ninh Điều tra quân khu và tương đương về những tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp, xảy ra trên địa bàn nhiều quân khu và tương đương hoặc có yếu tố nước ngoài nếu xét thấy cần trực tiếp Điều tra; vụ án đặc biệt nghiêm trọng thuộc thẩm quyền điều tra của Cơ quan An ninh điều tra của Quân đội nhân dân do Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hủy để điều tra lại.

Điều tra vụ án hình sự là hoạt động tố tụng hình sự, thông qua những biện pháp, điều kiện điều tra được quy định nhằm thu thập thông tin, chứng cứ, tài liệu nhằm làm rõ về tội phạm và người phạm tội, đảm bảo vụ án được giải quyết khách quan theo nguyên tắc pháp chế, bảo vệ quyền con người, quyền công dân.

Các vụ án hình sự thuộc thẩm quyền điều tra của Cơ quan An ninh điều tra quân khu hoặc tương đương bao gồm:  các tội phạm quy định tại Chương XIII, Chương XXVI và các tội phạm quy định tại các Điều 207, 208, 282, 283, 284, 299, 300, 303, 304, 305, 309, 337, 338, 347, 348, 349 và 350 của Bộ luật hình sự khi các tội phạm đó thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự. (Khoản 2, Điều 24, Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự), tuy nhiên, các tội này phải là những tội phạm nghiêm trọng, phức tạp, xảy ra trên địa bàn nhiều quan khi và tương đương.

Có thể thấy, nhiệm vụ, quyền hạn về việc điều tra vụ án hình sự của cơ quan an ninh điều tra Bộ quốc phòng tập trung vào các vụ án đặc biệt nghiêm trọng, tính đặc biệt nghiêm trọng được xác định phụ thuộc vào hành vi và hậu quả thực tế xảy ra, đồng thời có thể dựa trên cách thức phân loại tội phạm theo quy định của Bộ luật hình sự.

Thứ ba, hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ Điều tra và kiểm tra việc chấp hành pháp luật, nghiệp vụ trong hoạt động Điều tra, xử lý tội phạm của Cơ quan An ninh Điều tra quân khu và tương đương; hướng dẫn Bộ đội biên phòng, lực lượng Cảnh sát biển, các cơ quan khác của Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động Điều tra thực hiện hoạt động Điều tra theo thẩm quyền.

Với tư cách là cơ quan điều tra của Bộ quốc phòng, cơ quan an ninh điều tra có quyền hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ đối với cơ quan an ninh điều tra thuộc quân khu hoặc tương đương là điều dễ hiểu. Hoạt động điều tra là tổng hợp tất cả các nghiệp vụ chuyên môn để đạt được hiệu quả trong công tác phát hiện và kết luận về tội phạm, mặc dù pháp luật quy định là hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ, tuy nhiên thực tế đó chỉ có thể là sự trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và phối hợp trong hoạt động điều tra.

Cơ quan thuộc quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra chỉ phát sinh nhiệm vụ trong một số trường hợp nhất định. Vì vậy, cơ quan an ninh điều tra Bộ quốc phòng được xem như “cấp trên” thực hiện việc giao phó, phân chia nhiệm vụ tới các cơ quan này để thực hiện điều tra trong một số trường hợp cần thiết đối với các hoạt động điều tra thuộc thẩm quyền.

Thứ tư, kiến nghị với cơ quan, tổ chức hữu quan áp dụng biện pháp khắc phục nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh tội phạm.

Đây là quyền hạn khá đặc biệt, xuất phát từ yêu cầu phối hợp giữa cơ quan an ninh điều tra Bộ quốc phòng với các cơ quan, tổ chức trong việc khắc phụ nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh tội phạm, nhằm loại bỏ tình hình gia tăng tội phạm trong thời gian tới khi các nguyên nhân, điều kiện vẫn tồn tại , tác động tới nhận thức của cá nhân, tổ chức trong xã hội.

Thứ năm, tổ chức sơ kết, tổng kết công tác tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và công tác Điều tra, xử lý tội phạm trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan An ninh Điều tra trong Quân đội nhân dân.

Tổ chức sơ kết là hoạt động tổ chức xem xét lại công tác tiếp nhận, giải quyết tố giác tội phạm, kiến nghị khởi tố,.. trong một khoảng thời gian nhất định, nhằm rút kinh nghiệm cho giai đoạn hoạt động tiếp theo. Tổ chức tổng kết là việc đánh giá lại toàn bộ kết quả đạt được, những thành tựu, hạn chế và phương hướng khắc phục, đề ra giải pháp hoàn thiện công tác tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và công tác Điều tra, xử lý tội phạm trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan An ninh Điều tra trong Quân đội nhân dân.

Việc tổ chức sơ kết, tổng kết là nhiệm vụ quan trọng, thể hiện sự quan tâm, sát sao của cơ quan an ninh điều tra trong hoạt động nghề nghiệp của mình, đồng thời cũng là tư liệu tham khảo cho hoạt động của các cơ quan điều tra khác, cũng là sự nhìn nhận và phát huy những ưu điểm trong tương lai nhằm hoàn thiện hơn công tác điều tra.

Thứ sau, giải quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự.

Khiếu nại trong tố tụng hình sự là việc cơ quan, tổ chức, cá nhân đề nghị xem xét lại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng khi có căn cứ cho rằng quyết định, hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình. (Khoản 1, Điều 469 Bộ luật tố tụng hình sự)

Tố cáo trong tố tụng hình sự là việc cá nhân báo với cơ quan, người có thẩm quyền về hành vi vi phạm pháp luật của bất kỳ người có thẩm quyền tiến hành tố tụng nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. (Điều 478 Bộ luật tố tụng hình sự).

Điều đó có nghĩa là, nhiệm vụ giải quyết khiếu nại, tố cáo của cơ quan an ninh điều tra chỉ phát sinh khi có thẩm quyền, chẳng hạn đối với khiếu nại thì đó phải là những quyết định, hành vi trái pháp luật, xâm phạm đến quyền, lợi ích của cá nhân, cơ quan, tổ chức do cơ quan an ninh điều tra ban hành, người có thẩm quyền trong cơ quan an ninh điều tra ban hành hoặc thực hiện.

Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo trong tố tụng hình sự về việc xác định thẩm quyền, trình tự thủ tục khá phức tạp, thông thường đây là trách nhiệm của Thủ trưởng cơ quan điều tra và việc xem xét cụ thể về hoạt động này có thể sẽ được Luật Dương Gia phân tích cụ thể hơn trong một bài viết khác của chúng tôi.