Khái niệm và chức năng của truyền thông xã hội. Phương tiện truyền thông hiện nay là một hoạt động không thể thiếu cho công tác quản lý, vận hành, duy trì và phát triển doanh nghiệp, cơ quan nhà nước,....
1. Khái niệm “truyền thông xã hội”:
Truyền thông xã hội ngày càng trở thành một phần quan trọng trong cuộc sống hiện đại của chúng ta. Ngày nay, “truyền thông xã hội” (Social Media) là một trong những thuật ngữ được nhắc đến ngày càng nhiều trong lĩnh vực truyền thông và marketing. Truyền thông xã hội như một hướng đi mới cho truyền thông thế giới, khác biệt với truyền thông đại chúng.
Hiện nay chưa có một định nghĩa thống nhất về khái niệm “truyền thông xã hội”. Truyền thông xã hội trong tiếng Anh là “social media”, được hiểu là “Các trang web và máy tính chương trình mà cho phép người để giao tiếp và phần thông tin trên Internet bằng cách sử dụng máy tính hoặc điện thoại di động điện thoại”.
Các tác giả Andreas Kaplan và Michael Haenlein trong bài viết trên Tạp chí Business horizons đã định nghĩa truyền thông xã hội là “một nhóm các công cụ trên mạng Internet được xây dựng dựa trên nền tảng ý tưởng và công nghệ của Web 2.0. Nó cho phép tạo ra và trao đổi những nội dung do người sử dụng tự sản xuất (user-generated content)”
Theo Joseph Thorley – Giám đốc điều hành của công ty Thorley Fallis. Theo ông này, truyền thông xã hội là: “các phương tiện truyền thông trực tuyến trong đó có sự di chuyển linh hoạt giữa vai trò tác giả và khán giả của các cá nhân tham gia. Để làm được điều này, chúng sử dụng các phần mềm mang tính xã hội cho phép cả những người không chuyên có thể đăng tải, bình luận, chia sẻ hay thay đổi nội dung từ đó hình thành nên những cộng đồng cùng chung sở thích”.
Theo Từ điển Tiếng Việt, truyền thông được hiểu là “Truyền dữ liệu giữa các đơn vị chức năng, được thực hiện theo tập hợp các quy tắc quản lí việc truyền dữ liệu và sự phối hợp trao đổi”.
Từ những phân tích nêu trên, tác giả đưa ra định nghĩa khái quát về truyền thông xã hội như sau: Truyền thông xã hội là phương thức truyền thông được hình thành và phát triển dựa trên nền tảng các dịch vụ trực tuyến (các trang web trên mạng internet) và sử dụng các công cụ của mạng internet để truyền đạt thông tin.
2. Chức năng của truyền thông xã hội:
Phương tiện TTXH có thể được gọi là một nền tảng tương tác dựa trên web, qua đó mọi người giao tiếp với nhau, trao đổi thông tin và sửa đổi nội dung được tạo ra trong thời gian chờ đợi, cung cấp phản hồi, giao tiếp và xóa thông tin khi cần thiết. Phương tiện truyền thông là phương tiện để đưa thông tin, giáo dục và giải trí đến với quần chúng. Nó là một phương tiện giao tiếp đơn giản và hiệu quả.
Phương tiện TTXH thường được sử dụng để tương tác xã hội và truy cập vào tin tức và thông tin cũng như ra quyết định. Nó là một công cụ giao tiếp có giá trị với những người khác trong nước và trên toàn thế giới, cũng như để chia sẻ, tạo và truyền bá thông tin. Về cơ bản, TTXH tác động rất lớn đến khả năng giao tiếp, hình thành mối quan hệ, truy cập và truyền bá thông tin cũng như thực hiện chức năng định hướng dư luận, tác động đến quá trình ra quyết định, định hướng hành vi của mọi người.
Truyền thông xã hội là những công cụ trực tuyến dựa trên web cho phép mọi người khám phá và tìm hiểu thông tin mới, chia sẻ ý tưởng, tương tác với những người và tổ chức mới. Nó đã thay đổi cách sống của con người ngày nay, nó đã làm cho việc giao tiếp trở nên dễ dàng hơn rất nhiều. Nó cho phép trao đổi nội dung do người dùng tạo như dữ liệu, hình ảnh và video. Các nền tảng TTXH có thể có nhiều dạng khác nhau như blog, diễn đàn kinh doanh, podcast, blog nhỏ, chia sẻ ảnh, đánh giá sản phẩm, dịch vụ…
Các phương tiện TTXH là các công cụ, ứng dụng giao tiếp đại chúng dựa vào không gian trực tuyến (online spaces) trên nền tảng internet và các công nghệ truyền thông hiện đại khác nhằm truyền tải thông tin, kết nối xã hội… với tốc độ truyền dẫn, lan tỏa nhanh chóng, cùng tính tương tác đa chiều, cho phép người dùng chia sẻ ý kiến, thông tin, dữ liệu, hình ảnh một cách rộng rãi. Với những đặc tính có ưu thế nổi trội so với các phương tiện truyền thông đại chúng truyền thống, các phương tiện TTXH là nền tảng lôi cuốn sự quan tâm, tham gia của đông đảo công chúng, hình thành nên các cộng đồng tương tác (interactive community) xã hội đa dạng. Các phương tiện TTXH có vai trò quan trọng đối với mỗi cá nhân và toàn xã hội trong đời sống hằng ngày nói chung và trong việc hình thành, thể hiện thái độ, suy nghĩ, đánh giá, niềm tin, mong muốn, khát vọng nói riêng.
Dư luận xã hội được hình thành qua các giai đoạn: tiếp cận thông tin, hình thành ý kiến cá nhân, trao đổi ý kiến cá nhân, tổng hợp ý kiến cá nhân thành các luồng ý kiến, thể hiện những luồng ý kiến nhất định và các phương tiện TTXH chính là nền tảng quan trọng đối với việc tiếp cận thông tin, hình thành ý kiến cá nhân, là công cụ, phương tiện để trao đổi ý kiến cá nhân, tổng hợp ý kiến cá nhân thành các luồng ý kiến. Điều đó có nghĩa rằng, phương tiện TTXH có vai trò to lớn đối với việc hình thành và thể hiện dư luận xã hội, nhất là trong xã hội hiện đại, khi công chúng ngày càng sử dụng thường xuyên, liên tục các phương tiện TTXH.
Bên cạnh đó, TTXH cũng góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của mỗi quốc gia. Theo đó, hệ thống mạng xã hội giúp ích rất nhiều cho các doanh nghiệp, tổ chức hoặc cá nhân buôn bán, kinh doanh. Các phương tiện tiếp thị truyền thống như qua đài, quảng cáo trên truyền hình và đăng báo hiện nay đã lỗi thời và tiêu tốn rất nhiều tiền. Tuy nhiên, với phương tiện TTXH, các doanh nghiệp có thể kết nối với các khách hàng, mục tiêu của họ miễn phí, chỉ tốn tiền điện và thời gian. Thông qua Facebook hoặc Zalo và các trang mạng xã hội khác, các doanh nghiệp, tổ chức cũng như các cá nhân buôn bán, kinh doanh giảm được rất lớn các chi phí tiếp thị, quảng cáo cũng như các chi phí khác như: chi phí thuê mặt bằng, giao dịch… đồng thời có thể buôn bán, kinh doanh 24/24, bất kể thời gian nào trong ngày. Chỉ cần nhận phản hồi của khách, các chủ thể kinh doanh có thể lập tức chốt đơn hàng và giao hàng ngay vào ngày hôm sau. Điều đó giúp tăng thời lượng bán hàng và doanh thu cũng tăng lên đáng kể. Việc mua hàng online cũng mang đến rất nhiều lợi ích cho khách hàng. Người mua hàng có thể đặt hàng bất cứ đâu, bất kể thời gian nào chỉ với những thao tác rất đơn giản.
Các phương tiện TTXH đã tạo ra một sự thay đổi đáng kể trong việc tuyển dụng và tuyển dụng nhân viên. Gần đây, các nhà quản lý đã bắt đầu sử dụng các trang mạng để phân tích nền tảng giáo dục của người được phỏng vấn và các hoạt động mà họ tham gia. Họ sử dụng để truy cập hồ sơ LinkedIn của họ để tìm hiểu xem họ đứng ở đâu trong cuộc đời nghề nghiệp và kinh nghiệm của họ. Một số công ty sử dụng để xem hồ sơ Facebook của họ và tìm hiểu về sở thích, không thích và lịch sử du lịch của họ. Đây là lợi ích để công ty gặp gỡ con người thực tế, bằng cách này, họ có thể thực sự gặp gỡ và phỏng vấn người đó. Phương tiện TTXH đã phục vụ theo một cách khác cũng như nó giúp sắp xếp cuộc gọi điện video, hội nghị và cuộc họp. Các công ty có thể sắp xếp cuộc gặp gỡ của họ hầu như họ không cần phải thiết lập một địa điểm và đến từ các địa điểm xa xôi khác nhau. Họ lên lịch cuộc họp trực tuyến và tận dụng lợi thế từ thành phần của phương tiện TTXH.
Các phương tiện TTXH cũng đang dần trở nên quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta cũng như trở thành một nguồn giải trí rất tốt. Phương tiện TTXH đang giúp mọi người kiếm tiền thông qua việc giải trí cho người khác. Một người có thể bắt đầu được trả tiền bằng cách tăng số lượng người theo dõi trên trang mạng xã hội của họ. Nếu ai đó có khả năng chia sẻ một nội dung sẽ ảnh hưởng đến mọi người và họ sẽ bắt đầu thích và chia sẻ nội dung đó. Nó sẽ giúp tăng số lượng người theo dõi và đăng ký. Bằng cách này, họ có thể bắt đầu được trả tiền chỉ bằng cách thể hiện tài năng của mình và giải trí cho người khác.
Trong tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, các phương tiện TTXH cũng giữ vai trò rất quan trọng đối với hệ thống giáo dục. Giáo viên và học sinh có thể tương tác với nhau thông qua internet mà không cần phải đến trường. Từ đó, chương trình giáo dục sẽ không bị gián đoạn trong thời điểm này.
Mặt khác, TTXH đã trở thành một nguồn rất mạnh mẽ để chia sẻ mọi bất công đang xảy ra trong xã hội. Phương tiện TTXH là một nền tảng mà mọi loại thông tin và tin tức đều được chia sẻ. Theo đó, các phương tiện TTXH cũng giúp thể hiện và phản ánh tất cả những áp bức, lạm dụng và công lý đã xảy ra đối với người dân. Nó hỗ trợ mọi người lên tiếng bảo vệ quyền của họ và nói chuyện chống lại bạo lực một cách công khai. Như vậy, TTXH cũng nhằm mục đích đấu tranh cho quyền con người trong xã hội.
