Chia tài sản chung trong trường hợp sống chung như vợ chồng? Các tài sản được hình thành trong thời gian chung sống như vợ chồng nhưng không đăng ký kết hôn được phân chia như thế nào? Chung sống như vợ chồng chia tài sản như thế nào?
Tóm tắt câu hỏi:
Tôi có vấn đề về ly hôn xin nhờ Luật sư tư vấn như sau: Vụ việc ly hôn giữa ba tôi và mẹ kế. Ba tôi và mẹ ruột của tôi sống với nhau từ năm 1983 đến năm 1994 mẹ tôi qua đời. Trong quá trình chung sống ba mẹ tôi làm việc và năm 1993 được Nông Trường nơi bà làm việc cấp cho 1 lô đất có nhà ở xây dựng sẵn, diện tích đất 1600m2, diện tích nhà ở được cấp là 36m2, sau này có mở rộng thêm.
Sau khi mẹ tôi qua đời ba tôi nhận được một khoản tiền bảo hiểm tử tuất do BHXH chi trả. Ba tôi sử dụng một ít trong số tiền này mua 01 mảnh đất diện tích khoảng 360m2 thời gian mua năm 1994-1995. Ba mẹ tôi có 2 con chung là tôi và em gái tôi. Đến năm 1995 mẹ kế của tôi về sống với ba tôi, khi về chung sống mẹ kế tôi không có bất cứ tài sản nào.
Đến năm 1999-2000 do mảnh đất 360m2 Ba tôi mua không thể làm giấy tờ chứng nhận quyền sử dụng đất nên ba tôi bán cho người khác. Sau khi bán Ba tôi sử dụng số tiền này mua một mảnh đất khác có diện tích khoảng 600m2. Số tiền còn dư sử dụng chi tiêu trong gia đình. Vào khoảng năm 2003 Nông Trường bán hóa giá lô đất trước đây cấp cho Ba và Mẹ ruột của tôi. Mẹ kế của tôi thay ba tôi đi làm hồ sơ giấy tờ chứng nhận quyền sử dụng đất. Sau khi hoàn thành và được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vào năm 2012 thì trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất có tên Ba tôi và Mẹ kế của tôi.
Và cũng trong năm 2003 Mẹ kế của tôi cũng thay mặt ba tôi đi làm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho lô đất 600m2 và được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất có tên 2 người. Ba tôi và Mẹ kế có 01 con gái chung năm nay 15 tuổi đang học lớp 9. Bây giờ mẹ kế của tôi đệ đơn lên tòa án yêu cầu ly hôn với ba tôi và đòi phân chia tài sản. Đối với 2 lô đất trên Mẹ kế tôi yêu cầu tòa chia đôi cho 2 người. Tôi xin hỏi trong trường hợp này tòa sẽ giải quyết ra sao. Xin cảm ơn Quý Luật sư đã giúp đỡ tư vấn cho tôi!
Luật sư tư vấn:
Điều 33 Luật hôn nhân và gia đình 2014 quy định về tài sản chung của vợ chồng.
Do đó, trong trường hợp này, Bố mẹ bạn sinh sống với nhau từ năm 1983, như vậy quan hệ hôn nhân này được pháp luật công nhận là hợp pháp. Do đó, những tài sản có được trong thời kì hôn nhân là tài sản chung của vợ và chồng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. Theo đó, lô đất 1600 m2 Nông trường phân cho bố mẹ bạn là tài sản chung của bố và mẹ bạn.
Luật sư
Điều 12 Nghị định 126/2014/NĐ-CP quy định về việc đăng ký quyền sử dụng đất là tài sản chung giữa vợ và chồng.
Theo quy định này, lô đất 1600m2 khi xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì phải ghi tên cả bố và mẹ bạn. Ở đây bạn có trình bày rằng người đứng tên là mẹ kế và bố bạn, như vậy điều này là không đúng với quy định của pháp luật, vì mẹ kế của bạn cũng không thuộc trường hợp người đại diện mẹ bạn đứng tên. Do đó, bạn hoàn toàn có thể yêu cầu cơ quan có thẩm quyền xử lý đối với giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng tên mẹ kế của bạn (mảnh đất 1600m2)
Khi mẹ kế của bạn yêu cầu chia tài sản chung trong khi ly hôn với bố bạn thì số tài sản chung này không bao gồm mảnh đất 1600m2, bởi mảnh đất này thuộc sở hữu chung của bố và mẹ ruột bạn. Khi mẹ bạn mất thì bố bạn sẽ có được ½ giá trị mảnh đất trên và ½ giá trị còn lại sẽ được chia thành 3 phần, bố, bạn và em gái, mỗi người sẽ được nhận 1 phần.
Mục lục bài viết
- 1 1. Chia tài sản khi chỉ chung sống với nhau như vợ chồng
- 2 2. Chung sống như vợ chồng chia tài sản như thế nào?
- 3 3. Phân chia tài sản trong trường hợp chung sống như vợ chồng
- 4 4. Tranh chấp tài sản chung khi chung sống với nhau như vợ chồng
- 5 5. Chia tài sản hình thành trong thời gian chung sống như vợ chồng
1. Chia tài sản khi chỉ chung sống với nhau như vợ chồng
Tóm tắt câu hỏi:
Tôi có kết hôn với chồng tôi và hiện tại có hai con. Tuy nhiên tôi và chồng tôi lại không có Giấy đăng kí kết hôn. Chồng tôi có tài sản riêng trước khi lấy tôi là 4 sào ruộng. Tôi cũng có tài sản riêng trước khi lấy chồng là 4 sào ruộng. Giờ tôi muốn đơn phương ly hôn với chồng tôi có được không? Tài sản của hai vợ chồng tôi sẽ chia như thế nào?
Luật sư tư vấn:
Trường hợp của bạn, bạn không nói rõ hai vợ chồng bạn kết hôn vào năm nào nên sẽ chia ra các trường hợp sau:
Trường hợp 1, hai đã chung sống với nhau như vợ chồng trước ngày 03 tháng 01 năm 1987, hai bên tuân thủ đầy đủ các điều kiện kết hôn theo quy định Luật Hôn nhân và gia đình năn 1960 thì việc chung sống với nhau như vợ chồng của bạn được coi là hôn nhân thực tế và được pháp luật công nhận chính như các trường hợp kết hôn bình thường. Trong trường hợp này, nếu bạn muốn đơn phương ly hôn thì bạn phải đáp ứng các quy định tại Điều 56
Nếu trường hợp yêu cầu xin ly hôn của bạn được giải quyết thì tài sản giữa hai người sẽ được chia theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014. Cụ thể:
Đối với tài sản riêng trước khi chung sống của hai người mà hai người không thỏa thuận gộp tài sản đó vào tài sản chung của vợ chồng trong thời kì hôn nhân thì theo quy định tại khoản 4 Điều 59 Luật Hôn nhân và gia đình thì tài sản riêng của vợ, chồng thuộc quyền sở hữu của người đó. Vì thế số tài sản 4 sào đất mà là tài sản riêng của mỗi người thì sẽ thuộc quyền sở hữu từng người.
Đối với tài sản riêng của hai người mà hai bên đã thỏa thuận gộp tài sản đó vào khối tài sản chung của hai vợ chồng thì phần tài sản đó sẽ gộp vào khối tài sản chung của cả hai vợ chồng trong thời kì hôn nhân. Theo quy định tại khoản 1 Điều 59 Luật Hôn nhân và gia đình thì nếu hai bên vợ chồng thỏa thuận được với nhau về vấn đề chia tài sản chung thì tài sản chung của cả hai sẽ được chia theo thỏa thuận đó. Nếu thỏa thuận không rõ ràng thì tài sản chung đó được chia theo quy định tại các khoản 2, 3, 4 và 5 Điều này và tại các điều 60, 61, 62, 63 và 64 của Luật Hôn nhân và gia đình.
Trường hợp 2, việc hai bạn chung sống với nhau như vợ chồng không được công nhận là hôn nhân thực tế thì theo quy định tại Điều 14
Việc giải quyết quan hệ tài sản giữa hai bạn sẽ được áp dụng theo quy định tại Điều 15,16 của Luật Hôn nhân và gia đình 2014. Theo quy định tại hai Điều luật này thì việc giải quyết quan hệ tài sản chung của hai bạn cũng sẽ ưu tiên sự thỏa thuận của hai bên. Nếu hai bạn không tự thỏa thuận được thì giải quyết theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015. Cụ thể việc chia tài sản chung của hai người sẽ được áp dụng theo quy định tại Điều 209 Bộ Luật Dân sự 2015, Điều 210 Bộ luật Dân sự 2015:
2. Chung sống như vợ chồng chia tài sản như thế nào?
Tóm tắt câu hỏi:
Chào luật sư! Tôi xin trình bày vấn đề như sau: Tôi và chồng khi lấy nhau có tổ chức lễ cưới theo truyền thống nhưng không đăng ký kết hôn tại phường. Tôi là nhân viên văn phòng, chồng tôi do làm ăn thua lỗ nên đã chuyển nghề đi lái taxi. Vợ chồng tôi có tích cóp mua được 1 chiếc xe con cùng thương hiệu taxi Mai Linh để thuận tiện cho công việc của chồng tôi. Nhưng do mâu thuẫn nên chúng tôi quyết định ly hôn.
Chúng tôi có thỏa thuận về một số tài sản chung khi ly hôn, nhưng riêng phần chiếc ô tô xe con này thì tôi cũng muốn sử dụng, chồng tôi cũng muốn sở hữu chiếc xe này để tiếp tục công việc lái xe taxi. Vì vậy mà tôi muốn nhờ luật sư tư vấn: Chúng tôi không làm thủ tục đăng ký kết hôn nhưng có tổ chức lễ cưới thì tòa án có công nhận tình trạng hôn nhân của vợ chồng tôi không? Tòa án sẽ giải quyết việc phân chia tài sản của vợ chồng tôi như thế nào? Tôi rất mong sớm nhận được sự tư vấn cụ thể của luật sư! Tôi xin chân thành cảm ơn!
Luật sư tư vấn:
Hôn nhân là quan hệ vợ chồng sau khi kết hôn. Kết hôn là việc nam và nữ xác lập quan hệ vợ chồng với nhau theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình 2014 về điều kiện kết hôn và đăng kí kết hôn. Điều 4 và Điều 5 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 khẳng định:
Nhà nước có chính sách, biện pháp bảo hộ hôn nhân và gia đình, tạo điều kiện để nam, nữ xác lập hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng; xây dựng gia đình ấm no, tiến bộ, hạnh phúc và thực hiện đầy đủ chức năng của mình; tăng cường tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về hôn nhân và gia đình; vận động nhân dân xóa bỏ phong tục, tập quán lạc hậu về hôn nhân và gia đình, phát huy truyền thống, phong tục, tập quán tốt đẹp thể hiện bản sắc của mỗi dân tộc; quan hệ hôn nhân và gia đình được xác lập, thực hiện theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình được tôn trọng và được pháp luật bảo vệ. Nhà nước chỉ công nhận quan hệ hôn nhân đối với những cặp vợ chồng có đăng kí kết hôn.
Do đó, vợ chồng chị không làm thủ tục đăng kí kết hôn mà chỉ có tổ chức lễ cưới thì Nhà nước sẽ không công nhận quan hệ hôn nhân của vợ chồng chị.
Trường hợp vợ chồng chị không đăng kí kết hôn mà chỉ tổ chức lễ cưới sẽ được xác định là nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng kí kết hôn. Điều 15 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 giải quyết quyền, nghĩa vụ của cha mẹ và con trong trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn như sau: Nam, nữ có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn thì không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ giữa vợ và chồng.
+ Quyền, nghĩa vụ đối với con được giải quyết theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình về quyền, nghĩa vụ của cha mẹ và con.
+ Quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn được giải quyết theo thỏa thuận giữa các bên; trong trường hợp không có thỏa thuận thì giải quyết theo quy định của Bộ luật dân sự và các quy định khác của pháp luật có liên quan.
Như vậy, đối với phần tài sản chung của vợ chồng, nếu hai vợ chồng không tự thỏa thuận được thì Tòa án sẽ chia theo quy định tại Khoản 2 Điều 59 Luật hôn nhân và gia đình 2014: Tài sản chung của vợ chồng được chia đôi nhưng có tính đến các yếu tố sau đây:
– Hoàn cảnh của gia đình và của vợ, chồng;
– Công sức đóng góp của vợ, chồng vào việc tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung. Lao động của vợ, chồng trong gia đình được coi như lao động có thu nhập;
– Bảo vệ lợi ích chính đáng của mỗi bên trong sản xuất, kinh doanh và nghề nghiệp để các bên có điều kiện tiếp tục lao động tạo thu nhập;
– Lỗi của mỗi bên trong vi phạm quyền, nghĩa vụ của vợ chồng.
3. Phân chia tài sản trong trường hợp chung sống như vợ chồng
Tóm tắt câu hỏi:
Chào Luật sư! Năm 1987, cha mẹ tôi chung sống với nhau, sinh ra chị tôi và tôi. Cho đến năm 1991, cha mẹ tôi ly hôn, tài sản phân chia đều. Cha tôi nuôi hai chị em nhưng trong hộ khẩu, chị em tôi vẫn nằm bên mẹ. Cùng năm đó, cha mẹ tôi lại về ở với nhau nhưng không đăng ký kết hôn. Đến năm 2002, sinh ra em tôi. Năm 2009, cha mẹ tôi xảy ra mâu thuẫn và bỏ đi, không mang theo bất kỳ tài sản nào.
Tài sản hiện gồm 2 phần đất, trị giá 900 triệu, đứng tên mẹ tôi và cha tôi là người thừa kế. Vậy, tôi muốn hỏi vì cha mẹ tôi đã ly hôn từ năm 1991 nên tài sản chung sau đó mẹ tôi được quyền sử dụng bán mà không cần phải hỏi ý kiến. Tôi muốn hỏi là sau hôn nhân, cha tôi cũng có công xây dựng khối tài sản chung nhưng sao không được quyền chia tài sản. Ủy ban nhân dân xã nói đó là tài sản sau ly hôn nên cha tôi không được hưởng. Xin nói rõ là năm 1987, cha mẹ tôi sống với nhau không có đăng ký.
Luật sư tư vấn:
Theo thông tin bạn cung cấp, cha mẹ bạn chung sống với nhau từ năm 1987, sau đó đã “ly hôn” và ra ở riêng, có phân chia tài sản. Sau đó, năm 1991, cha mẹ bạn lại về chung sống với nhau mà không có đăng ký kết hôn. Căn cứ Điều 16 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định về trường hợp giải quyết chia tài sản khi chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn như sau:
“Điều 16. Giải quyết quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn
1. Quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn được giải quyết theo thỏa thuận giữa các bên; trong trường hợp không có thỏa thuận thì giải quyết theo quy định của Bộ luật dân sự và các quy định khác của pháp luật có liên quan.
2. Việc giải quyết quan hệ tài sản phải bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của phụ nữ và con; công việc nội trợ và công việc khác có liên quan để duy trì đời sống chung được coi như lao động có thu nhập”
Căn cứ theo quy định trên, cha mẹ bạn chung sống với nhau như vợ chồng đến năm 2008 thì chấm dứt việc chung sống với nhau, như vậy, việc phân chia tài sản trong trường hợp này được giải quyết như sau: trước hết ưu tiên sự thỏa thuận giữa cha và mẹ bạn, nếu không thỏa thuận được thì có việc phân chia tài sản chung sẽ căn cứ theo quy định của “Bộ luật dân sự 2015” và luật khác có liên quan.
Theo quy định của Điều 217 Bộ luật Dân sự 2015, thì trong trường hợp này được xác định là sở hữu chung hợp nhất, là sở hữu chung mà trong đó, phần quyền sở hữu của mỗi chủ sở hữu chung không được xác định đối với tài sản chung.
Đối với sở hữu chung hợp nhất thì các chủ sở hữu có quyền và nghĩa vụ ngang nhau đối với tài sản chung.
Bộ luật Dân sự 2015 quy định chủ sở hữu chung có quyền được phân chia số tài sản của mình và có quyền định đoạt phần quyền sở hữu của mình trong khối tài sản chung theo quy định của pháp luật.
Như vậy, bố mẹ bạn chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn, mà cùng đóng góp công sức vào việc tạo lập khối tài sản chung thì bố bạn có quyền yêu cầu thanh toán phần giá trị tương ứng với công sức đóng góp của mình trong khối tài sản chung.
Đối với tài sản chung là quyền sử dụng đất thì khi mẹ bạn muốn bán tài sản này thì phải được sự đồng ý của người chồng bởi người chồng cũng có công sức đóng góp trong khối tài sản chung trên đất.
4. Tranh chấp tài sản chung khi chung sống với nhau như vợ chồng
Tóm tắt câu hỏi:
Chào Luật sư. Tôi có một số thắc mắc về Luật đất đai. Mong luật sư có thể giải đáp giúp. Tôi xin cảm ơn. Gia đình tôi đang có tranh chấp về đất đai. Trước bố tôi lấy được 1 vợ, sinh được 3 người con có 1 trai 2 cô con gái. Sau đó vợ cả bố tôi bỏ đi mà không đăng ký kết hôn, không có sổ đỏ. Sau đó vài năm bố tôi lấy mẹ tôi, sinh được tôi và chị gái tôi.
Đến khi bố tôi chia sổ đỏ cho 2 anh em có xảy ra tranh chấp. Và bà cả đã về kiện cáo đòi chia đất. Vậy luật sư cho tôi hỏi là bà vợ cả của bố tôi có quyền đòi hỏi đất đai không? Nếu chia tài sản thì cả mẹ tôi và bà vợ cả kia bố tôi được chia như thế nào? 5 anh em tôi có quyền gì được hưởng không khi bố mẹ tôi còn sống? Tôi xin chân thành cảm ơn.
Luật sư tư vấn:
Do bạn không nói rõ, bố bạn chung sống với người vợ cũ từ năm bao nhiêu? Do đó sẽ chia các trường hợp như sau:
Thứ nhất, việc bố bạn chung sống với người vợ cũ được công nhận là vợ chồng hợp pháp theo quy định tại Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP
Đây là tài sản hình thành trong thời kỳ hôn nhân của bố bạn và người vợ cả thì được xác định là tài sản chung của hai vợ chồng, do đó người vợ cả có quyền yêu cầu bố bạn chia tài sản chung của vợ chồng. Việc chia tài sản chung thực hiện theo nguyên tắc quy định tại Điều 59 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014.
Thứ hai, Quan hệ hôn nhân của bố bạn và người vợ cả không được công nhận là hợp pháp: Nếu người vợ cả có căn cứ chứng minh tài sản này hình thành trong thời kỳ chung sống với nhau như vợ chồng thì người vợ cả có quyền yêu cầu bố bạn chia 1/2 khối tài sản này.
Bố bạn có mảnh đất này trước khi lấy mẹ bạn do đó đây là tài sản riêng của bố bạn, nếu bố bạn và mẹ bạn có đăng ký kết hôn hợp pháp thì mẹ bạn chỉ có quyền yêu cầu bố bạn xác định phần công sức đóng góp trong khối tài sản này mà không có quyền yêu cầu chia đôi tài sản. Đây là tài sản riêng của bố bạn do đó bố bạn có quyền định đoạt tài sản này, các con không có quyền yêu cầu phân chia.
5. Chia tài sản hình thành trong thời gian chung sống như vợ chồng
Tóm tắt câu hỏi:
Chào Dương Gia, các bạn cho mình hỏi tình huống như sau: Chị A có anh chồng là B, nhưng sau 1 thời gian đi làm, chị có quen và chung sống qua lại với 1 đồng nghiệp tên C. Trong thời gian chung sống này, chi A đã kiếm được 1 khoản tiền từ anh C, sau đó thì chị A và anh C chia tay nhau. Vậy, cho mình hỏi tài sản được hình thành trong quá trình chung sống giữa A và người tình tên C sẽ được chia nào? Qua đây cho mình hỏi sẽ giải quyết như thế nào đối với tài sản giữa người chỉ chung sống như vợ chồng. Mình cảm ơn!
Luật sư tư vấn:
Căn cứ Điều 33 Luật hôn nhân và gia đình 2014 quy định tài sản chung của vợ chồng.
Theo như bạn trình bày, chị A và anh B đang trong thời kỳ hôn nhân hợp pháp. Chị A có quan hệ với anh đồng nghiệp là anh C và có được từ anh C một số tiền.
Nếu chị A không có căn cứ chứng minh số tiền này là tài sản riêng của mình cầm của anh C thì đây được xem là tài sản chung của anh A và chị B. Nếu chị A có căn cứ chứng minh số tiền này là số tiền riêng của chị A và anh C thì được xác định là tài sản chung của chị A và anh C. Chị A và anh C có quan hệ chung sống với nhau như vợ chồng, không có đăng ký kết hôn thì việc giải quyết tài sản phát sinh trong thời kỳ chung sống với nhau như vợ chồng thực hiện theo quy định tại Điều 16 Luật hôn nhân và gia đình 2014:
Luật sư tư vấn chia tài sản hình thành khi chung sống như vợ chồng:1900.6568
Như vậy, việc chia tài sản chung giữa chị A và anh C tự thoả thuận với nhau. Nếu không thoả thuận được thì áp dụng quy định tại Điều 209 và Điều 210 Bộ luật dân sự 2015 để chia theo quy định sau:
+ Sở hữu chung theo phần: là sở hữu chung mà trong đó phần quyền sở hữu của mỗi chủ sở hữu được xác định đối với tài sản chung. Mỗi chủ sở hữu chung theo phần có quyền, nghĩa vụ đối với tài sản thuộc sở hữu chung tương ứng với phần quyền sở hữu của mình, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
+ Sở hữu chung hợp nhất: là sở hữu chung mà trong đó, phần quyền sở hữu của mỗi chủ sở hữu chung không được xác định đối với tài sản chung. Sở hữu chung hợp nhất bao gồm sở hữu chung hợp nhất có thể phân chia và sở hữu chung hợp nhất không phân chia. Các chủ sở hữu chung hợp nhất có quyền, nghĩa vụ ngang nhau đối với tài sản thuộc sở hữu chung.
