Soạn bài Thúy Kiều báo ân báo oán (SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1)

1. Tác giả Nguyễn Du: 

Nguyễn Du, tác giả của “Truyện Kiều”, là một nhà văn kiêm nhà thơ lớn trong văn học Việt Nam. Sinh ra trong một gia đình quý tộc, ông có nhiều cơ hội tiếp xúc với văn học, khoa học và triết học của Trung Quốc. Cuộc đời Nguyễn Du diễn ra trong giai đoạn gắn liền với nhiều biến cố lịch sử, từ thời kỳ nhà Thanh đến sự nổi dậy của Tây Sơn và thời kỳ nhà Nguyễn.

Nguyễn Du được biết đến với nhiều tác phẩm văn học, bao gồm cả tác phẩm bằng chữ Hán và chữ Nôm. Tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là “Truyện Kiều”, được xem là kiệt tác của văn học Việt Nam. Ngoài ra, ông còn có các tác phẩm khác như “Thanh Hiên thi tập”, “Nam trung tạp ngâm”, “Bắc hành tạp lục” và nhiều tác phẩm khác.

Tuy đã qua đời từ rất lâu, tuy nhiên tác phẩm của Nguyễn Du vẫn được đọc và yêu thích rộng rãi. Sự hiểu biết sâu rộng về văn hóa dân tộc và văn chương Trung Quốc đã giúp ông tạo ra những tác phẩm vô cùng sáng tạo và giá trị. Ngoài ra, trong những tác phẩm của mình, Nguyễn Du thường tìm kiếm giá trị về phẩm giá và nhân cách, khai thác tâm hồn con người và đưa ra những giá trị về đạo đức và triết học.

2. Đoạn trích Thúy Kiều báo ân báo oán: 

Vị trí đoạn trích

Đoạn trích Thúy Kiều báo ân báo oán nằm ở phần II của tác phẩm, mang tên “Gia biến và lưu lạc”. Sau khi trải qua nhiều gian khổ, Thúy Kiều được Từ Hải cứu thoát khỏi lầu xanh và giúp đỡ trong việc trả thù cho gia đình. Đoạn trích này mô tả cảnh Thúy Kiều trả ân trả oán đầy cảm xúc và đầy tính nhân văn.

Bố cục đoạn trích:

Phần 1 của đoạn trích Thúy Kiều báo ân báo oán bắt đầu từ câu “Cho gươm mời đến Thúc Lang” đến câu “Mưu sâu cũng trả nghĩa sâu cho vừa”. Trong phần này, Thúy Kiều báo ân với Thúc Sinh – người đã giúp nàng khi nàng gặp khó khăn ở chốn giang hồ. Thúy Kiều rất biết ơn Thúc Sinh và quyết định báo đáp công ơn của anh ta. Nàng gửi gấm và vàng cho Thúc Sinh và tỏ lòng biết ơn. Thúy Kiều nói rằng, nàng sẽ không quên công ơn của Thúc Sinh và sẽ trả đủ nghĩa sâu cho anh ta.

Phần 2 của đoạn trích tập trung vào việc Thúy Kiều báo oán với Hoạn Thư – người đã khiến cho nàng phải chịu đựng rất nhiều khổ đau và thiệt thòi. Thúy Kiều cho rằng, bất kể giá nào, nàng cũng phải báo thù và trả oán cho những người đã làm tổn thương mình.

Tổng thể, đoạn trích này tập trung vào việc Thúy Kiều báo ân báo oán và thể hiện lòng biết ơn và quyết tâm trả thù của nhân vật chính. Nó cũng là một phần quan trọng trong cốt truyện của Truyện Kiều – một trong những tác phẩm văn học kinh điển của văn học Việt Nam.

3. Thúy Kiều báo ân cho Thúc Sinh: 

Sau khi Từ Hải cứu Thúy Kiều thoát khỏi cuộc đời ô nhục, nàng quyết định báo ân cho những người đã giúp đỡ mình. Người đầu tiên mà nàng đề cập đến là Thúc Sinh, người đã từng yêu nàng và đã cứu nàng khỏi cảnh tù tội. Thúy Kiều cho thấy tấm lòng nhân hậu khi nghĩ đến việc báo ân trước, và vì vậy, nàng quyết định gửi lời mời đến Thúc Sinh.

Khi Thúc Sinh đến, hình ảnh của anh ta được tả lại là “mặt như chàm đổ mình dường dẽ run”, hoảng sợ và không vững bước. Tuy nhiên, lời nói của Thúy Kiều thể hiện sự trân trọng và biết ơn đối với hành động cứu giúp trước đây của Thúc Sinh. Cô nàng cảm thấy rất biết ơn vì anh đã giúp mình thoát khỏi lầu xanh và có thể sống một cuộc đời yên ổn và hạnh phúc cùng anh.

Thúy Kiều cũng hiểu được hoàn cảnh éo le của Thúc Sinh và không oán trách mà còn đề cao tấm lòng của anh ta. Nàng quyết định đền đáp ơn nghĩa của Thúc Sinh bằng cách tặng cho anh “Gấm trăm cuốn bạc nghìn cân”. Việc sử dụng hai chữ “người cũ” cho thấy tấm lòng biết ơn và trân trọng tình nghĩa của nàng đối với Thúc Sinh.

Sau đó, Thúy Kiều nhắc đến Hoạn Thư và những vết thương còn rỉ máu. Việc sử dụng các thành ngữ “kẻ cắp gặp bà già” và “kiến bò miệng chén” kết hợp với lời khẳng định “Mưu sâu cũng trả nghĩa sâu cho vừa” hứa hẹn một cuộc báo oán dành cho Hoạn Thư. Sự kiên nhẫn và thông minh của Thúy Kiều sẽ giúp cô nàng đánh bại kẻ thù và đòi lại công bằng cho chính mình và những người đã giúp đỡ nàng.

4. Thúy Kiều báo oán Hoạn Thư: 

Trong tình huống gặp lại Hoạn Thư, Thúy Kiều đã có những hành động và lời nói tố cáo và báo oán. Dù Kiều đang ở vị trí của người xét xử, Hoạn Thư lại đang là người bị cáo tội, nhưng Kiều vẫn xưng hô như trước và mỉa mai đay nghiến Hoạn Thư. Điều này cho thấy rõ quyết tâm trừng trị của Kiều đối với Hoạn Thư.

Tuy nhiên, sau đó Hoạn Thư đã nhanh chóng lấy lại tinh thần và biện minh cho mình bằng lý lẽ rất hợp lý. Hoạn Thư cho rằng việc ghen tuông là thường tình, và bản thân cũng chỉ là phận đàn bà. Ngoài ra, Hoạn Thư còn kể lại công lao của mình và tỏ ra rất hối hận về tội lỗi của mình. Những hành động và lời nói này cho thấy sự khôn ngoan và tinh quái của Hoạn Thư.

Kiều rất khó xử trong tình huống này, không biết nên tha thứ hay xử tội. Cuối cùng, nàng quyết định tha tội cho Hoạn Thư vì tấm lòng nhân hậu của mình. Nàng thấy Hoạn Thư đã nhận ra tội lỗi của mình. Sự quyết định của Kiều không chỉ đến từ lời nói thuyết phục của Hoạn Thư, mà còn bắt nguồn từ tấm lòng nhân hậu của nàng.

5. Phân tích nhân vật Thúy Kiều và Hoạn Thư thông qua đoạn trích Thúy Kiều báo ân báo oán:

Phân tích tính cách của hai nhân vật Thúy Kiều và Hoạn Thư, ta có thể thấy sự đa dạng và phức tạp của con người.

Thúy Kiều là một người phụ nữ trọng tình nghĩa và giàu lòng vị tha. Cô thể hiện rõ ràng tình cảm sâu sắc đối với Thúc Sinh. Tuy nhiên, Thúy Kiều cũng cảm thấy thất vọng khi Thúc Sinh không đáp lại tình cảm của mình và cảm thấy bị lừa dối khi biết rằng anh đã lấy vợ.

Việc Thúy Kiều tha bổng cho Hoạn Thư đã gây ra nhiều tranh cãi và suy đoán về tính cách của nhân vật này. Tuy nhiên, có nhiều yếu tố cảm xúc và tính cách của Thúy Kiều đã góp phần làm nên quyết định của cô.

Một trong những yếu tố quan trọng nhất đó là tính nhân hậu, khoan dung của Thúy Kiều. Cô luôn coi trọng tình nghĩa và tình cảm giữa con người. Dù bị Hoạn Thư gây khó khăn và vướng mắc trong cuộc đời, Thúy Kiều vẫn không muốn tạo ra thêm những đau đớn và mâu thuẫn trong tình cảm. Thay vào đó, cô quyết định tha bổng cho Hoạn Thư để chấm dứt mối thù này.

Thêm vào đó, việc Thúy Kiều tha bổng cho Hoạn Thư cũng phù hợp với tính cách của cô. Thúy Kiều luôn coi trọng lý trí và đạo đức, và cô hiểu rằng việc giữ mãi mối thù chỉ gây đau đớn cho những người xung quanh. 

Trong khi đó, Hoạn Thư là một người phụ nữ khôn ngoan, có tâm địa và thủ đoạn. Hoạn Thư đưa ra là do bản thân cô ta là phận đàn bà nên mới ghen tuông và đó cũng là chuyện thường tình. Hoạn Thư cũng kể về đau khổ khi phải sống trong mối quan hệ chồng chung với người khác. Điều này đã đánh thức lòng cảm thông của Kiều. Và vì thế có thể nói, Hoạn Thư là người thông minh, biết cách tác động vào tâm lí đối phương. 

Tóm lại, cả Thúy Kiều và Hoạn Thư đều là những nhân vật có tính cách đa dạng và phức tạp. Thúy Kiều có trái tim trung thành và giàu lòng vị tha, trong khi Hoạn Thư có tâm địa và thủ đoạn thông minh. Cả hai đều có những mặt tích cực và tiêu cực, cho thấy sự đa dạng và phong phú của con người.