Thực phẩm biến đổi gen là gì? Tốt hay xấu? Nên ăn không?

1. Thực phẩm biến đổi gen là gì? 

Thực phẩm biến đổi gen (GMO – Genetically Modified Organisms) là một thuật ngữ được sử dụng để chỉ đến những loại thực phẩm được sản xuất từ cây trồng đã trải qua quá trình biến đổi gen, và chúng thường được gọi là thực phẩm công nghệ sinh học. Đây là một trong những thành tựu quan trọng của khoa học và công nghệ trong lĩnh vực nông nghiệp từ thập kỷ 1980 trở đi. Kỹ thuật biến đổi gen cho phép thêm hoặc loại bỏ các gen cụ thể trong cây trồng để tạo ra những thành phẩm có bộ gen được kết hợp từ nhiều nguồn nguyên liệu khác nhau. Kết quả là sự xuất hiện của các loại thực phẩm có nguồn gốc từ cây trồng có gen đã được chỉnh sửa.

Những loại thực phẩm biến đổi gen này đã xuất hiện và trở nên phổ biến chủ yếu tại Mỹ và sau đó lan rộng tới nhiều quốc gia khác như Trung Quốc, Ấn Độ, và nhiều nơi khác trên toàn thế giới. Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, tính đến nay, Mỹ có khoảng 66,8 triệu hecta đất trồng cây công nghệ sinh học, chiếm 16,56% diện tích đất nông nghiệp của họ. Đáng chú ý, ước tính khoảng 70% – 75% thực phẩm chế biến tại Mỹ chứa nguyên liệu từ cây trồng biến đổi gen.

Tại Việt Nam, hiện tại chưa có hình thức canh tác chính thức loại hạt giống cây trồng biến đổi gen này. Tuy nhiên, việc tiêu thụ sản phẩm chứa thành phần biến đổi gen từ nguồn nhập khẩu như lương thực, thực phẩm đóng hộp, rau củ quả tươi đã tồn tại từ lâu và trở thành một phần không thể thiếu trong thực đơn hàng ngày của người dân Việt Nam. Cần lưu ý rằng việc quản lý và đánh giá an toàn của thực phẩm biến đổi gen là một vấn đề quan trọng mà các quốc gia đang tiếp tục nghiên cứu và áp dụng.

2. Vì sao thực vật lại được biến đổi gen?

Thực vật được biến đổi gen là một phần quan trọng của nỗ lực của con người để tối ưu hóa sự hiệu quả trong nông nghiệp và đảm bảo nguồn cung ứng thực phẩm cho dân số đang tăng lên không ngừng. Dưới đây là một số lý do chính vì sao thực vật được biến đổi gen:

– Tăng năng suất và chất lượng: Một trong những mục tiêu chính của biến đổi gen là tạo ra những giống cây trồng có khả năng sản xuất lượng thực phẩm lớn hơn và chất lượng tốt hơn. Các nhà khoa học đã thành công trong việc sửa đổi gen để tăng năng suất cây trồng, cải thiện chất lượng sản phẩm và tạo ra giống cây trồng chịu hạn tốt hơn, giúp nâng cao khả năng đáp ứng nhu cầu thực phẩm của thế giới.

– Kháng bệnh và sâu bệnh: Thực vật biến đổi gen có thể được thiết kế để chứa gen chống lại các loại bệnh và sâu bệnh có thể gây hại cho cây trồng. Điều này giúp giảm sự phụ thuộc vào thuốc trừ sâu và thuốc trừ bệnh hóa học, đồng thời giảm thiểu thiệt hại cho mùa màng.

– Tiết kiệm tài nguyên: Thực vật biến đổi gen có thể được thiết kế để sử dụng nước và phân bón hiệu quả hơn. Việc tối ưu hóa sử dụng tài nguyên này có thể giảm tác động tiêu cực lên môi trường và giúp giảm chi phí sản xuất nông nghiệp.

– Thích nghi với môi trường biến đổi: Biến đổi gen có thể tạo ra những giống cây trồng có khả năng thích nghi với biến đổi khí hậu và môi trường. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu và biến đổi môi trường.

– Sản phẩm tùy chỉnh: Biến đổi gen cung cấp cơ hội để tạo ra các sản phẩm thực phẩm tùy chỉnh với màu sắc, hình dạng, kích thước và thời hạn sử dụng tốt hơn. Điều này có thể tạo ra sự hấp dẫn đối với người tiêu dùng và cung cấp sự đa dạng trong lựa chọn thực phẩm.

– Tích hợp dinh dưỡng: Thực phẩm biến đổi gen có thể được thiết kế để chứa hàm lượng dinh dưỡng cao hơn, cung cấp lợi ích dinh dưỡng cho người tiêu dùng.

Tóm lại, biến đổi gen thực vật mang lại nhiều lợi ích cho nông nghiệp và người tiêu dùng bằng cách cải thiện năng suất, chất lượng và khả năng thích nghi của cây trồng, đồng thời giúp tiết kiệm tài nguyên và đáp ứng nhu cầu thực phẩm ngày càng tăng lên của thế giới.

3. Thực phẩm biến đổi gen là tốt hay xấu?  

Thực phẩm biến đổi gen (GMO) là một chủ đề phức tạp và đầy tranh cãi. Dưới đây là chi tiết hơn về những quan điểm xung quanh vấn đề này:

– Ưu điểm và Lợi ích:

Tăng năng suất nông nghiệp: Một trong những mục tiêu chính của việc biến đổi gen là tạo ra cây trồng có khả năng sản xuất nhiều hơn, từ đó đáp ứng nhu cầu thực phẩm của dân số toàn cầu đang gia tăng nhanh chóng. Ví dụ, cây biến đổi gen có thể chịu được điều kiện khí hậu khắc nghiệt hơn và cho ra sản lượng lớn hơn trên mỗi hecta đất.

Giảm sử dụng hóa chất: Một số loại cây biến đổi gen được tạo ra để chứa gen chống sâu bệnh hoặc chống bệnh tật tự nhiên. Điều này giúp giảm sự phụ thuộc vào thuốc trừ sâu và thuốc trừ bệnh hóa học, giảm tác động tiêu cực đối với môi trường và sức khỏe con người.

Tiết kiệm tài nguyên: Các cây biến đổi gen có thể được thiết kế để sử dụng nước và phân bón hiệu quả hơn. Điều này không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất nông nghiệp mà còn giảm sự tiêu thụ tài nguyên tự nhiên quý báu.

– Quan điểm Nguy cơ và Lo ngại:

Nguy cơ dị ứng: Có lo ngại rằng thực phẩm biến đổi gen có thể gây ra dị ứng thực phẩm. Một số trường hợp dị ứng thực phẩm ở trẻ em đã được báo cáo trong giai đoạn thực phẩm biến đổi gen phát triển mạnh. Mặc dù chưa có bằng chứng khoa học cụ thể về tình trạng này liên quan đến thực phẩm biến đổi gen, nhưng nó vẫn là một vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu.

Nhờn kháng sinh: Một số loại cây biến đổi gen được tạo ra bằng cách sử dụng gen kháng kháng sinh để chống lại sâu bệnh hoặc bệnh tật. Có lo ngại rằng việc sử dụng gen này có thể tạo ra các chủng vi khuẩn kháng kháng sinh trong cơ thể con người, làm cho các loại kháng sinh trở nên không hiệu quả trong điều trị bệnh. Tuy nhiên, kết quả vẫn chưa có nghiên cứu xác nhận về vấn đề này.

Tác động độc hại cho sức khỏe: Có những nghiên cứu nhỏ quy mô đã đề xuất rằng thực phẩm biến đổi gen có thể gây hại cho sức khỏe con người, bao gồm nguy cơ ung thư và các bệnh khác. Tuy nhiên, các kết quả này chưa được công nhận chính thức và cần nhiều nghiên cứu bổ sung để làm sáng tỏ.

Tóm lại, thực phẩm biến đổi gen mang lại nhiều lợi ích tiềm năng trong việc cải thiện năng suất nông nghiệp và giảm tác động tiêu cực lên môi trường. Tuy nhiên, cần sự thận trọng và nghiên cứu cẩn thận để đảm bảo rằng việc phát triển và sử dụng thực phẩm biến đổi gen không gây hại cho sức khỏe con người và môi trường.

4. Có nên ăn thực phẩm biến đổi gen hay không?

Lựa chọn ăn thực phẩm biến đổi gen hay không là quyết định cá nhân dựa trên thông tin và giá trị của mỗi người. Nếu bạn quan ngại về GMO, bạn có thể:

– Tìm hiểu thông tin: Nắm vững thông tin về GMO từ các nguồn đáng tin cậy để hiểu rõ hơn về vấn đề.

– Đọc nhãn sản phẩm: Đọc nhãn trên sản phẩm thực phẩm để biết xem nó chứa thành phần biến đổi gen hay không.

– Mua thực phẩm không biến đổi gen: Nếu bạn có quyết định không ăn thực phẩm biến đổi gen, bạn có thể chọn mua sản phẩm hữu cơ (organic) hoặc sản phẩm có nhãn “không chứa GMO.”

– Thảo luận với chuyên gia: Nếu bạn vẫn còn hoài nghi, hãy thảo luận với chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ để có thêm kiến thức và sự hỗ trợ trong việc đưa ra quyết định

5. Quy định về thực phẩm biến đổi gien tại Việt Nam hiện hành:

Quy định về thực phẩm biến đổi gen tại Việt Nam đã trải qua một loạt điều chỉnh và cập nhật để đảm bảo sự an toàn và minh bạch trong việc sản xuất và tiêu dùng thực phẩm này. Dưới đây là một cái nhìn chi tiết hơn về quy định này:

Từ ngày 8/1/2016, Việt Nam đã thực hiện quy định bắt buộc đánh dấu “biến đổi gen” bằng tiếng Việt trên bất kỳ sản phẩm thực phẩm biến đổi gen nào được đóng gói sẵn trước khi lưu thông trên thị trường. Điều này áp dụng cho những sản phẩm có ít nhất một thành phần nguyên liệu biến đổi gen lớn hơn 5% tổng nguyên liệu được sử dụng trong sản phẩm đó.

Quy định này có tầm quan trọng lớn đối với ngành thực phẩm, đặc biệt là những sản phẩm liên quan đến thực phẩm biến đổi gen. Những sản phẩm này phải tuân thủ quy định về đánh dấu để đảm bảo tính minh bạch và quyền tự chọn của người tiêu dùng.

Mặc dù quy định này đã được áp dụng, nhưng cần lưu ý rằng nó chỉ áp dụng cho các sản phẩm thực phẩm biến đổi gen được đóng gói sẵn. Các thực phẩm tươi sống hoặc thực phẩm chế biến nhưng không đóng gói sẵn không phải tuân thủ các quy định này.

Tại thời điểm hiện tại, vẫn chưa có chứng cứ khoa học cụ thể khẳng định rằng sử dụng thực phẩm biến đổi gen có hại cho sức khỏe. Tuy nhiên, sự tranh cãi về vấn đề này vẫn tiếp diễn trên toàn cầu. Do đó, việc đánh dấu sản phẩm thực phẩm biến đổi gen là một cách để cung cấp thông tin và lựa chọn cho người tiêu dùng.

Mặc dù Việt Nam chỉ công nhận 4 giống ngô biến đổi gen và chưa tiến hành trồng chúng đại trà, việc nhập khẩu thực phẩm biến đổi gen như đậu tương và ngô đã diễn ra trong khoảng 10 năm qua. Quy định về đánh dấu giúp minh bạch thông tin và giúp người tiêu dùng có khả năng tự quyết định về việc sử dụng sản phẩm này.