Soạn văn lớp 6: Các loài chung sống với nhau như thế nào?

1. Trước khi đọc:

Câu 1 (trang 82 sgk Ngữ văn 6 tập 2 mới)

Chương trình truyền hình với các chủ đề như Thế giới động vật, Khám phá thế giới… không chỉ mang lại cho chúng ta những giây phút giải trí thú vị mà còn là cánh cửa mở ra thế giới tự nhiên đầy bí ẩn và phong phú.

Chúng ta có thể tìm hiểu về đa dạng sinh vật trên hành tinh, từ những loài động vật hiện đại đến những sinh vật đã tuyệt chủng hàng triệu năm trước. Nhờ đó, chúng ta có cơ hội tìm hiểu về quá trình tiến hóa, tương tác sinh thái và sự thích nghi của các loài với môi trường sống.

Đồng thời, việc thường xuyên tìm hiểu các tài liệu đề cập đến sự đa dạng của thế giới tự nhiên mang lại cho chúng ta một cái nhìn tổng quan về những vùng đất đa dạng và phong phú trên trái đất. Chúng ta có thể khám phá về các môi trường sống khác nhau như rừng rậm, sa mạc, đại dương và cả các khu vực băng giá.

Việc hiểu rõ về sự đa dạng của thế giới tự nhiên không chỉ mở rộng kiến thức của chúng ta mà còn tạo ra ý thức bảo vệ và quan tâm đến môi trường tự nhiên. Chúng ta nhận ra rằng việc bảo vệ các hệ sinh thái tự nhiên là vô cùng cần thiết để duy trì sự cân bằng và sự phát triển bền vững của hành tinh.

Qua chương trình truyền hình và việc tìm hiểu tài liệu liên quan, chúng ta có thể trở thành những nhà bảo vệ môi trường, những người đóng góp tích cực vào việc bảo vệ các loài động vật và cảnh quan thiên nhiên cho tương lai của con cháu chúng ta.

Câu 2 (trang 82 sgk Ngữ văn 6 tập 2 mới)

Bộ phim hoạt hình “Vua sư tử” ấn tượng nhất.

Bối cảnh thiên nhiên hoang dã của Phi Châu, xây dựng xã hội loài vật với mâu thuẫn, tranh chấp và tình yêu. Nhân vật chính là con sư tử Simba, con trai vua Mufasa. Cha bị ruột Scar âm mưu cướp ngai vàng, vị vua đã hy sinh thân mình. Simba trốn chạy và trở thành người lớn. Simba quay về quê hương, gặp mẹ và Nala. Họ giúp Simba chiến đấu chống lại Scar và bè lũ linh cẩu. Simba thắng và tiếp nối trị vì vương quốc. Cuộc sống yên bình trở lại, muông thú hát ca, suối nước róc rách, cây cối tươi xanh và ánh nắng chan hòa khắp nơi.

2. Đọc văn bản:

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc: 

Theo dõi: Số lượng các loài sinh vật hiện tồn tại trên Trái Đất và số lượng loài đã được con người nhận biết. Theo ước tính của nhiều nhà khoa học, trên Trái Đất hiện có khoảng: 10.000.000 loài sinh vật. Tuy nhiên, hãy tưởng tượng nếu chúng ta có thể khám phá thêm nhiều loài sinh vật mới! Điều này có thể mở ra những phát hiện thú vị về sự đa dạng của cuộc sống trên hành tinh chúng ta. Hiện nay, con người mới chỉ nhận biết được khoảng 1.400.000 loài, trong đó có hơn 300.000 loài thực vật và hơn 1.000.000 loài động vật. Điều này còn đồng nghĩa với việc còn rất nhiều loài sinh vật chưa được khám phá và tìm hiểu. Quả thật, thế giới tự nhiên vẫn còn nhiều điều bí ẩn chờ chúng ta khám phá!

Theo dõi: Những nhân tố gây ảnh hưởng đến sự đa dạng ở từng quần xã. Đa dạng của từng quần xã phụ thuộc vào sự cạnh tranh giữa các loài, mối quan hệ con mồi – vật ăn thịt và mức độ thay đổi của các yếu tố vật lí – hóa học của môi trường. Tuy nhiên, còn rất nhiều yếu tố khác cũng có thể ảnh hưởng đến sự đa dạng sinh học. Ví dụ, khí hậu, địa hình, và sự can thiệp của con người đều có thể có tác động lớn đến việc tồn tại và phát triển của các loài trong quần xã. Việc theo dõi và hiểu rõ những yếu tố này là rất quan trọng để bảo vệ sự đa dạng sinh học và duy trì cân bằng tự nhiên trên Trái Đất. Chúng ta cần nghiên cứu và áp dụng các biện pháp bảo vệ môi trường, quản lý tài nguyên, và giảm thiểu sự tác động tiêu cực của con người để đảm bảo rằng sự đa dạng sinh học của hành tinh chúng ta được bảo tồn và phát triển trong tương lai.

Theo dõi: Trật tự trong cuộc sống của các loài được thể hiện như thế nào?

Một trong những khía cạnh quan trọng của cuộc sống của các loài là trật tự. Trật tự này có thể thể hiện ở nhiều cách khác nhau:

Loài ưu thế, chẳng hạn như cây thông trong quần xã rừng thông, đóng vai trò quan trọng bởi số lượng lớn và khả năng hoạt động mạnh mẽ. Chúng thường chiếm ưu thế trong quần xã và có khả năng tác động lớn đến môi trường xung quanh.

Loài chủ chốt, như sư tử trong các đồng cỏ hoặc cá sấu ở đầm nước châu Phi, đóng vai trò kiểm soát và khống chế hoạt động của các loài khác để duy trì sự phát triển ổn định của quần xã. Chúng thường là những loài có sức mạnh vượt trội và có khả năng thống trị trong môi trường sống của mình.

Sự phân bố các loài trong không gian sống chung hoặc theo chiều thẳng đứng (như sự phân tầng của thực vật trong rừng mưa nhiệt đới) hoặc theo chiều ngang (theo bề rộng của địa hình) cũng là một cách thể hiện trật tự, giúp giảm bớt sự cạnh tranh giữa các loài và tận dụng nguồn sống của môi trường một cách hiệu quả nhất.

Suy luận: Những bước tiến vượt bậc của con người có ảnh hưởng đến cuộc sống của các loài không?

Những bước tiến vượt bậc của con người đã tác động đến cuộc sống của các loài:

Sự cân bằng trong cuộc sống của các loài đã bị xáo trộn và phá vỡ một phần do hoạt động của con người. Sự mở rộng của đô thị, sự khai thác tài nguyên tự nhiên, và sự thay đổi môi trường đã làm thay đổi cấu trúc và quy mô của các quần thể loài.

Ngoài ra, các yếu tố vô sinh trong môi trường cũng phải chịu những tác động xấu từ hoạt động của con người. Ô nhiễm môi trường, sự suy thoái đất đai, và thay đổi khí hậu đã ảnh hưởng đến sự sinh tồn và phát triển của các loài.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng không phải tất cả các bước tiến vượt bậc của con người đều có ảnh hưởng tiêu cực đối với cuộc sống của các loài. Có những nỗ lực bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học, và tái tạo môi trường sống đã giúp duy trì và phục hồi các hệ sinh thái tự nhiên, tạo điều kiện thuận lợi cho sự tồn tại và phát triển của các loài.

3. Sau khi đọc:

3.1. Nội dung chính: 

Văn bản này chi tiết mô tả về sự đa dạng của sinh vật trong tự nhiên, bao gồm cả cách các loài sinh vật cùng tồn tại và tương tác với nhau. Ngoài ra, nó cũng nhấn mạnh vai trò của con người trong việc ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên và các biến đổi sinh thái. Chi tiết hơn, văn bản nêu rõ về sự tương quan phức tạp giữa các hệ sinh thái và các yếu tố môi trường, cũng như tầm quan trọng của việc bảo vệ và duy trì sự cân bằng trong tự nhiên. Đồng thời, văn bản cũng đưa ra những ví dụ cụ thể về sự tương tác giữa các loài và cách chúng tương thích với nhau, tạo ra một hệ sinh thái phong phú và đa dạng. Bằng cách khám phá và hiểu rõ hơn về sự đa dạng sinh vật và mối quan hệ giữa các loài, con người có thể phát triển những phương pháp và chính sách bảo vệ môi trường hiệu quả hơn, góp phần duy trì sự cân bằng và bền vững của hệ sinh thái tự nhiên.

3.2. Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc: 

Câu 1 (trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

Dựa trên ước tính của nhiều nhà khoa học, Trái Đất được cho là hiện có khoảng 10.000.000 loài sinh vật sống tồn tại. Đây là một con số ấn tượng, cho thấy sự đa dạng và phong phú của cuộc sống trên hành tinh chúng ta. Mỗi loài sinh vật đều có những đặc điểm và cơ chế sống riêng, tạo nên một mạng lưới sinh thái phức tạp và tương tác phong phú trên Trái Đất.

Tuy nhiên, hiện tại con người chỉ mới nhận biết được khoảng 1.400.000 loài, tức là chỉ mới khám phá và ghi nhận được một phần nhỏ trong tổng số loài. Trong số này, có hơn 300.000 loài thực vật và hơn 1.000.000 loài động vật. Việc khám phá và nghiên cứu về các loài sinh vật là một quá trình liên tục và đòi hỏi sự nỗ lực của các nhà khoa học trên toàn cầu.

Câu 2 (trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

Mỗi quần xã sinh vật trên Trái Đất được coi như là một thế giới riêng biệt, không giống với bất kỳ quần xã sinh vật nào khác. Điều này cho thấy sự độc đáo và đa dạng của các môi trường sống trên hành tinh chúng ta. Mỗi quần xã có những điều kiện sinh thái đặc biệt và tạo ra một hệ sinh thái độc đáo, trong đó các loài sinh vật tương tác và phụ thuộc lẫn nhau để tồn tại và phát triển.

Bên cạnh đó, trong nội bộ từng quần xã, chúng ta có thể nhận thấy sự đa dạng của rất nhiều loài cùng chung sống với nhau. Mỗi loài đều có đặc điểm riêng, cách sống và tương tác với môi trường khác nhau, tạo nên một hệ sinh thái phong phú và phức tạp. Sự đa dạng này không chỉ bảo đảm sự tồn tại của từng loài mà còn góp phần vào sự ổn định và phát triển của các quần xã sinh vật.

Câu 3 (trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

Trong mỗi quần xã sinh vật, sẽ tồn tại một trật tự nhất định. Trật tự này áp dụng cho cuộc sống của hàng loạt loài sinh vật, bao gồm cả loài ưu thế, loài thứ yếu, loài ngẫu nhiên, loài chủ chốt, và loài đặc trưng. Mỗi loài đóng góp một vai trò quan trọng và đóng góp vào sự cân bằng sinh thái của quần xã.

Loài ưu thế như cây thông trong quần xã rừng thông đóng vai trò quan trọng, vì số lượng chúng nhiều và có khả năng hoạt động mạnh mẽ hơn so với các loài khác. Chúng giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng sinh thái và cung cấp nguồn tài nguyên cho các loài khác.

Trong khi đó, loài chủ chốt như sư tử trong các đồng cỏ hoặc cá sấu trong đầm nước châu Phi đóng vai trò kiểm soát, khống chế hoạt động của các loài khác và duy trì sự phát triển ổn định của quần xã. Chúng giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng sinh thái và đảm bảo sự tồn tại của quần xã.

Ngoài những điều đã đề cập, trật tự trong cuộc sống của muôn loài còn được thể hiện qua sự phân bố các loài trong không gian sống chung. Điều này có thể xảy ra theo chiều thẳng đứng, như sự phân tầng của thực vật trong rừng mưa nhiệt đới, hoặc theo chiều ngang, trải ra theo bề rộng của địa hình. Mục tiêu của việc phân bố này là giảm bớt sự cạnh tranh giữa các loài và giúp mỗi loài tận dụng nguồn sống của môi trường một cách hiệu quả nhất. Sự phân bố này tạo ra một môi trường tự nhiên ổn định và cung cấp cơ hội cho sự sinh tồn và phát triển của các loài.

Câu 4 (trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

Quan hệ đối kháng và quan hệ hỗ trợ có vai trò quan trọng trong đời sống của các loài trong một quần xã. Nếu chỉ tồn tại quan hệ đối kháng, sự cân bằng đời sống ngay lập tức bị phá vỡ. Tuy nhiên, khi quan hệ hỗ trợ luôn cùng tồn tại bên cạnh quan hệ đối kháng, mọi thứ đạt đến sự cân bằng và vạn vật có cơ hội sống. Ví dụ điển hình là câu chuyện giữa hai cha con Mu-pha-sa và Xim-ba, nó là minh chứng rõ ràng cho điều này.

Câu 5 (trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

Trong đoạn “Trên Trái Đất… thế giới đẹp đẽ này.”, cách trình bày thông tin theo quan hệ nhân quả được thể hiện rất rõ. Văn bản truyền đạt thông tin một cách liên tục và logic, từ việc miêu tả trạng thái hiện tại đến những kết quả hoặc hậu quả của nó. Điều này giúp độc giả hiểu được mối quan hệ giữa các yếu tố và nhận thức về sự tương tác của chúng.

Câu 6 (trang 86 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

Đoạn mở và kết của văn bản không chỉ làm cho nó trở nên phong phú hơn với sắc thái cảm xúc, mà còn làm “mềm” đi sự khô khan thường có trong văn bản thông tin. Thông qua việc sử dụng tác phẩm nghệ thuật như Vua sư tử, văn bản đã gợi lên nhiều suy nghĩ và tạo ra sự liên tưởng cho độc giả. Điều này tạo ra một trải nghiệm đọc thú vị hơn và giúp khán giả tận hưởng sự đa dạng của ngôn ngữ và cảm nhận sâu sắc hơn về nội dung.

Câu 7 (trang 86 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

Con người có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sự phát triển phong phú của thế giới sinh vật. Một số việc mà chúng ta có thể làm bao gồm trồng cây gây rừng để tái tạo môi trường, bảo vệ các loài động vật quý hiếm và hoang dã khỏi tuyệt chủng, bảo vệ các loài sinh vật biển bằng cách giảm ô nhiễm và cải thiện chất lượng nước, cũng như cải thiện hồ chứa nước để duy trì môi trường sống cho các loài sinh vật nước ngọt. Chỉ khi chúng ta nhìn nhận và thực hiện những việc này, chúng ta mới có thể đảm bảo sự tồn tại và phát triển bền vững của các loài sinh vật trên Trái Đất.

4. Viết kết nối với đọc:

Bài tập (trang 86 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới)

Hãy viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) về chủ đề: “Trên hành tinh đẹp đẽ này, muôn loài luôn cần thiết cho nhau”. 

Đoạn văn tham khảo:

Trên hành tinh này, mọi loài đều không thể thiếu nhau. Mỗi loài sống trong một môi trường riêng và có mối quan hệ gắn bó với các loài khác. Tất cả các loài này cùng tồn tại và phát triển, liên kết với nhau thông qua sự tương tác, cùng nhau tạo ra sự cân bằng và hỗ trợ để tồn tại lâu dài. Sự thăng trầm của một loài sẽ ảnh hưởng đến các loài khác trong cộng đồng. Lưới thức ăn, chuỗi thức ăn và mạng lưới quan hệ sinh thái của các loài phát triển theo thời gian. Tóm lại, trong cộng đồng và trên hành tinh này, mọi loài đều phụ thuộc lẫn nhau để tồn tại và phát triển. Hơn nữa, mỗi loài cũng có trách nhiệm bảo vệ và duy trì môi trường sống của mình. Việc duy trì môi trường sống lành mạnh và cân bằng sẽ đảm bảo sự tồn tại và phát triển bền vững của tất cả các loài. Hỗ trợ và tương tác tích cực giữa các loài cũng mang lại lợi ích cho cả cộng đồng và hành tinh. Bằng cách hiểu và tôn trọng mối quan hệ này, chúng ta có thể xây dựng một hành tinh thịnh vượng và đa dạng về đời sống. Ngoài ra, việc bảo vệ và duy trì các khu vực tự nhiên cùng với quản lý bền vững tài nguyên là vô cùng quan trọng để bảo vệ sự đa dạng của các loài trên hành tinh chúng ta. Chúng ta cần hành động ngay lúc này để bảo vệ môi trường và giữ gìn sự phong phú của các loài.