"Người ngồi đợi trước hiên nhà" là một trong những tác phẩm tiêu biểu nói về nỗi đau mất mát của chiến tranh cũng như ca ngợi những người phụ nữ tần tảo, thủy chung, son sắt họ chính là những người hi sinh âm thầm lặng lẽ, góp công lớn cho công cuộc giải phóng đất nước. Sau đây là hướng dẫn Soạn bài Người ngồi đợi trước hiên nhà - Soạn văn lớp 7.
Mục lục bài viết
1. Trước khi đọc văn bản:
Câu hỏi 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 7 phần 2, trang 58)
Hãy đọc tác phẩm ‘Người ngồi đợi trước hiên nhà’ để tìm hiểu thêm về tác giả Huỳnh Như phương.
Giải pháp:
Đọc kỹ văn bản để tìm hiểu thêm về tác giả
Lời giải chi tiết:
– Tác giả Huỳnh Như Phương sinh năm 1955, quê quán Quảng Ngãi.
– Là giáo sư, là giáo viên chuyên giảng dạy lý luận văn học tại Trường Cao đẳng Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, là nhà nghiên cứu, phê bình văn học trước năm 1975.
– Khi chưa tròn 20 tuổi, đã đăng bài trên các tạp chí thiên tả thời bấy giờ như ‘Đối diện’, ‘Trình bày’…
Câu hỏi 2 (Sách Ngữ Văn Phần 7, Trang 58, Phần 2)
Tìm hiểu về sự hy sinh, mất mát của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Giải pháp:
Các nguồn nghiên cứu như sách, báo, internet
Lời giải chi tiết:
– Cuộc kháng chiến nhân dân chống Mỹ, cứu nước kéo dài gần 21 năm và trải qua 5 giai đoạn chiến lược. Đó là một cuộc kháng chiến lâu dài, gian khổ, nhiều thử thách, gian truân và vô cùng khốc liệt.
– Chiến tranh chia cắt các gia đình và đẩy họ vào hoàn cảnh khó khăn. Những người mẹ bị chia cắt khỏi con cái, vợ với những người chồng yêu quý của họ và bị buộc phải sống trong cảnh nghèo đói, khốn khổ.
– Bom đạn đã cướp đi vô số sinh mạng quý giá và để lại những ký ức, gánh nặng đau thương cho những người ở lại.
2. Trong khi đọc văn bản:
Câu hỏi 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 7 phần 2, trang 58)
Mối quan hệ giữa hình ảnh và tiêu đề của văn bản là gì?
Giải pháp:
Đọc tiêu đề và nhìn hình minh họa để hiểu ngữ cảnh
Lời giải chi tiết:
Bức tranh vẽ một bà lão đang đợi chồng mình ở hiên nhà, một người lính sẽ không bao giờ trở lại. Hình ảnh này có liên quan mật thiết đến tựa đề ‘Người ngồi đợi trước hiên nhà’.
Câu hỏi 2 (Sách giáo khoa Văn lớp 7 phần 2, trang 59)
Hãy để ý đến hoàn cảnh chia tay của nhân vật Dượng Bảy.
Giải pháp:
Hãy đọc kỹ đoạn văn và chú ý đến đoạn văn có nội dung: ‘nhà mẹ tôi năm người ra đi – Đôi người đôi ngả’
Lời giải chi tiết:
Dì Bảy và dượng Bảy chia tay chỉ một tháng sau khi kết hôn, như vậy hạnh phúc của họ không kéo dài được lâu.
Câu hỏi 3 (Sách giáo khoa Văn lớp 7 tập 2, trang 59)
Hãy chú ý đến ngôi kể văn bản.
Giải pháp:
Đọc văn bản cẩn thận, chú ý đến lời kể cùng giọng kể.
Lời giải chi tiết
Văn bản được kể ở ngôi thứ nhất và xưng ‘tôi’. Tác giả trong vai người cháu đã chứng kiến và thuật lại toàn bộ câu chuyện, làm cho các tình tiết trở nên chân thực và khách quan hơn.
Câu hỏi 4 (Sách giáo khoa Văn lớp 7, tập 2, trang 59)
Làm sao dì Bảy biết Dượng Bảy vẫn còn sống?
Giải pháp:
Đọc kỹ đoạn văn và lưu ý đoạn văn `’nhà tôi gần đuồng số 1 – đường hành quân’
Lời giải chi tiết:
Dì bảy biết Dượng Bảy vẫn còn sống qua những lá thư bọc nilon, những tin nhắn từ chiến trường và những người qua đường mang tin, tặng quà lưu niệm.
Câu hỏi 5 (Sách giáo khoa Văn lớp 7 tập 2, trang 60)
Hãy xem xét hoàn cảnh hy sinh của Dượng Bảy.
Giải pháp:
Đọc văn bản một cách cẩn thận và lưu ý đoạn văn có nội dung ‘Những ngày sau – ngưng tiếng súng’
Lời giải chi tiết
Dượng bảy hy sinh trong trận Xuân Lộc, chỉ 10 ngày trước khi trận chiến kết thúc.
Câu hỏi 6 (Sách giáo khoa Văn lớp 7 Phần 2, trang 60)
Hãy tưởng tượng giọng kể của tác giả thông qua văn bản.
Giải pháp:
Hãy đọc văn bản một cách cẩn thận.
Lời giải chi tiết:
Đoạn văn bộc lộ giọng văn của tác giả chứa đầy nỗi buồn và sự thương cảm. Cô cháu gái cảm thấy tiếc cho người dì cô đơn của mình nhưng cũng khâm phục lòng trung thành và kiên cường của người dì.
Câu hỏi 7 (Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 7, tập 2, trang 60)
Tác giả nghĩ gì về hoàn cảnh của dì Bảy?
Giải pháp:
Hãy đọc văn bản một cách cẩn thận.
Lời giải chi tiết:
Xem xét hoàn cảnh của dì, tác giả cảm thấy đồng cảm, xót xa cho những ngày cô đơn theo sau dì, đồng thời tự hỏi liệu bây giờ dì có hạnh phúc nếu quay về quá khứ đi bước nữa hay không.
Câu hỏi 8 (Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 7 phần 2, trang 61)
Việc nhắc đến tên thật của dì bảy ở đây có tác dụng gì?
Giải pháp:
Hãy đọc văn bản một cách cẩn thận.
Lời giải chi tiết:
Việc nhắc đến tên thật của dì bảy có tác dụng xác nhận đây là câu chuyện có thật và nêu bật những tổn thất hiện hữu do cuộc chiến tàn khốc để lại.
3. Sau khi đọc xong văn bản:
Câu hỏi 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 7 phần 2, trang 61)
Tác phẩm ‘Người ngồi đợi trước hiên nhà’ nói về ai và cái gì?
Giải pháp:
Hãy đọc văn bản một cách cẩn thận.
Lời giải chi tiết:
Tác phẩm ‘người ngồi đợi trước hiên nhà’ kể về dì Lê thị thỏa, nỗi nhớ nhung người chồng ra trận, nỗi cô đơn già đi sau khi chồng bị bom vô tình giết chết.
Câu hỏi 2 (Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 7 phần 2, trang 61)
Đặt các sự kiện chính sau đây theo thứ tự tác giả mô tả chúng trong văn bản.
a) Dượng bảy ngã xuống trong trận Xuân Lộc trên đường vào Sài Gòn.
b) Dì bảy năm nay đã 80 tuổi, đang ngồi chờ Tết một mình.
c) Nhiều người cùng dượng Bảy chú Bey hướng về phía Bắc để tập kết.
d) Ngày Hòa Bình, dì tôi tròn 40 tuổi. Vẫn có người đàn ông chú ý đến, nhưng trái tim dì không còn cảm xúc nữa.
đ) Sau khi ra Bắc rồi lại vào Nam chiến đấu, dượng bảy vẫn tiếp tục giữ liên lạc với gia đình.
Giải pháp:
Hãy đọc văn bản một cách cẩn thận.
Lời giải chi tiết:
Các sự kiện chính được sắp xếp theo thứ tự c – e – a – d – b.
Câu hỏi 3 (Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 7 phần 2, trang 61)
Tác giả đã kết hợp các câu chuyện trong bài ‘người ngồi đợi trước hiên nhà’ bằng cách nào? Tác dụng của sự kết hợp này?
Giải pháp:
Hãy đọc văn bản một cách cẩn thận.
Lời giải chi tiết:
– Trong tác phẩm ‘Người ngồi đợi trước hiên nhà’, tác giả đã kết hợp giữa biện pháp tự sự và miêu tả.
– Tác dụng: Khi kể về dì, lời lẽ của người kể luôn điềm tĩnh như đang thì thầm với người đọc. Loại truyện này thể hiện tình cảm, thái độ tôn trọng, tôn kính của người cháu. vừa tái hiện lại sự hy sinh thầm lặng của người phụ nữ Việt Nam, sự kiên cường, trầm lặng, kiên cường, dịu dàng, nhẫn nại của họ “không nói nhiều vì biết hy sinh”.
Câu hỏi 4 (Sách giáo khoa Văn lớp 7 Phần 2, trang 61)
Tìm và phân tích một vài câu hoặc đoạn văn bộc lộ trực tiếp cảm xúc, suy nghĩ của tác giả.
Giải pháp:
Hãy đọc văn bản một cách cẩn thận.
Lời giải chi tiết
Một số câu, đoạn văn trực tiếp bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ của tác giả.
– ‘Mỗi lần về thăm, ngồi bên mâm cơm đạm bạc với dì, tôi chợt nghĩ nếu ngày đó dì đi bước nữa thì liệu bây giờ dì có được hưởng hạnh phúc không’
– ‘Những ngày này, dì tôi, bà Lê Thị Thỏa, một trong bao người phụ nữ bình dị đã đi qua chiến tranh, năm nay tròn 80 tuổi, đang ngồi một mình đợi Tết ở nhà gần cầu Vĩnh Phú thuộc thị trấn Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi. Nguyện cầu hồn thiêng những người đã ngã xuống độ trì cho dì bình an, trường thọ’.
→ Câu và đoạn này thể hiện tấm lòng nhân ái của nhân vật “Tôi”, người chứng kiến cuộc đời cô độc, lẻ loi của dì bảy. Cuộc đời của người di là một cuộc sống đầy lo lắng chờ đợi và hy vọng không ngừng nghỉ. Người cháu mong muốn cuộc sống của dì được bình yên, sống lâu khỏe mạnh.
Câu hỏi 5 (Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 7 phần 2, trang 61)
Tác phẩm này cho người đọc thấy được sự sẵn sàng thầm lặng nhưng sâu sắc của người phụ nữ hy sinh trong chiến tranh để bảo vệ quê hương. Vấn đề này nhắc nhở bạn điều gì khi bạn sống trong hòa bình?
Giải pháp:
Hãy đọc văn bản một cách cẩn thận.
Lời giải chi tiết:
Tác phẩm này cho người đọc thấy được sự sẵn sàng thầm lặng nhưng sâu sắc của người phụ nữ hy sinh trong chiến tranh để bảo vệ quê hương. Khi nghe chủ đề này, tôi chợt nhớ đến sự thương xót, đồng cảm đối với những người phụ nữ có hoàn cảnh khó khăn trong hoàn cảnh ném bom. Trong cuộc sống bình yên ngày nay, tôi cảm thấy mình thật may mắn được sống trong độc lập, tự do và thịnh vượng. Sống trong hòa bình như vậy khiến tôi càng biết ơn công sức của cha tôi và các bậc tiền bối đã hy sinh tuổi trẻ, thời gian và cả tính mạng để bảo vệ quê hương. Tôi sẽ học tập và rèn luyện chăm chỉ để xây dựng đất nước tươi đẹp, thịnh vượng, xứng đáng với những đóng góp của ông cha trong việc bảo vệ và giữ gìn đất nước.
Câu hỏi 6 (Sách giáo khoa Văn lớp 7 Phần 2, trang 61)
Có người nói: “Dì Bảy xuất hiện trong bài viết giống hình ảnh đảo Vọng phu trong truyện cổ”. Bạn nghĩ sao?
Giải pháp:
Hãy đọc văn bản một cách cẩn thận.
Lời giải chi tiết:
Tôi đồng ý rằng dì Bảy trong bài viết giống với hình ảnh đảo Vọng phu trong truyện cổ. Bởi qua câu chuyện này tôi thấy ở người dì sự chờ đợi, yêu thương, vượt qua những khó khăn, hy sinh để chu cấp cho gia đình và sự chung thủy với chồng trong trận chiến. Cô biết chồng đã hy sinh nhưng cô không buồn nghĩ đến những lời chào hỏi của những người đàn ông khác mà thay vào đó dành hết tâm huyết chăm sóc gia đình nhỏ của mình, hàng ngày đứng đợi ngoài ban công và hồi tưởng về quá khứ.
4. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của tác phẩm:
4.1. Giá trị nội dung:
– Phơi bày sự thật tàn khốc của chiến tranh khiến nhiều gia đình tan nát và chia ly.
– Chúng ta biểu dương những người phụ nữ cần cù, thủy chung, chung thủy, đã hy sinh thầm lặng, có công lớn góp phần giải phóng đất nước.
4.2. Giá trị nghệ thuật:
– Ngôn ngữ của tác phẩm giàu chất thơ và chứa đựng nhiều cảm xúc.
– Cách khắc họa nhân vật một cách chân thực, sinh động.
