Văn bản “Mắc mưu Thị Hến” nói về sự việc cả ba người Nghêu, Đề Hầu, huyện Trìa đều tìm đến nhà của Thị Hến và mắc mưu ả. Bài viết dưới đây cung cấp cho độc giả bài soạn tác phẩm "Mắc mưu Thị Hến".
Mục lục bài viết
1. Chuẩn bị:
Dựa vào tóm tắt vở tuồng và bức ảnh minh họa trên đây, em đoán xem mưu kế của Thị Hến là gì?
Gợi ý
Dựa vào tóm tắt và hình minh họa, em đoán rằng Thị Hến đã hẹn Nghêu tối đến nhà, nhưng lại cho mời cả Huyện Trìa và Đề Hầu cùng đến. Thị Hến đã sử dụng một mưu đồ để đưa cả ba người ra mặt và kết quả là cả 3 người đều bị bẽ mặt một cách trớ trêu.
2. Đọc hiểu văn bản Mắc mưu Thị Hến:
Câu 1. Chú ý các chỉ dẫn sân khấu để xác định ngôn ngữ và hành động của mỗi nhân vật.
Gợi ý
– Nghêu: Tiếng Đề Hầu kêu cửa, Từ gầm giường bò ra.
– Đế Hầu: vào, trốn, ông Huyện vào, Huyện Trìa tới; Nói ngoài cửa, Lổm cổm bò ra.
– Thị Hến: Nghêu chui xuống gầm phản.
– Huyện Trìa: Hạ.
Câu 2. Hình dung cử chỉ, điệu bộ, thái độ và hành động của Nghêu khi biết Đề Hầu đang gõ cửa nhà Thị Hến?
Gợi ý
Khi biết rằng Đề Hầu đang đứng ngoài cửa nhà Thị Hến, Nghêu cảm thấy ngạc nhiên và hoảng loạn. Anh ấy đành phải nhanh chóng tìm chỗ để trốn tránh tình huống không mấy dễ chịu này.
Đề Hầu, sau khi đến địa điểm đã hẹn, nhấn nhá cửa, chờ đợi với sự háo hức. Tuy nhiên, anh không thể ngờ rằng sẽ có một tình thế đầy kỳ quái như vậy đang chờ đón mình.
Câu 3. Đoán xem Thị Hến sẽ làm gì với Đề Hầu?
Gợi ý
Em đoán rằng Thị Hến đã mở cửa và mời Đề Hầu vào nhà, sử dụng những từ ngữ êm ái để nói chuyện với ông ta. Mục tiêu của cô là dụ dỗ ông ta mắc phải một mưu đồ tình cảm, một mối quan hệ gắn bó lâu dài không thể thay đổi, từ đó tạo ra một sự hiềm khích sâu sắc giữa Nghêu và Đề Hầu.
Câu 4. Đoán xem Nghêu cảm thấy như thế nào khi nghe lời phán của Đề Hầu?
Gợi ý
Theo quan điểm của em, khi Nghêu nghe lời phán của Đề Hầu, anh ta cảm thấy bị hoang mang và sợ hãi. Anh ta không biết phải làm gì và cảm thấy bị áp đặt bởi sự mạnh mẽ và quyết đoán của Đề Hầu.
Câu 5. Hình dung gương mặt, cử chỉ thái độ của Đề Hầu khi nghe tiếng quan huyện.
Gợi ý
Khi nghe thấy tiếng quan huyện, Đề Hầu cảm thấy ngạc nhiên và kinh hoàng. Khuôn mặt anh ta biến sắc, bộ dạng thể hiện sự lo lắng đến tkhiếp hồn. Ông ta nhanh chóng nhận ra rằng nếu bị phát hiện, hậu quả sẽ vô cùng nghiêm trọng. Vì vậy, anh ta nhanh chóng tìm kiếm một chỗ để trốn.
Câu 6. Chú ý hành động của Nghêu
Gợi ý
Hành động của Nghêu rất chi tiết:
– Anh xuất hiện từ dưới gầm giường, sử dụng lời nói ngọt ngào để nịnh nọt quan huyện. Anh tận dụng cơ hội này để tố cáo Đề Hầu với tội danh “chỉ thị dâm ô chi loại!”
– Ngoài ra, anh còn sử dụng lập luận rằng “thầy tu mà phá giới cũng chỉ bị đánh đòn, còn thầy Lại phạm giam thì phải chết,” nhằm đe dọa và ép buộc Đề Hầu phải tuân thủ.
Câu 7. Chú ý hành động của Đề Hầu
Gợi ý
Hành động của Đề Hầu rất kỹ lưỡng và có nhiều khía cạnh phức tạp: Anh ta lổm cổm bò ra khỏi vị trí ẩn náu, sau đó mạnh dạn tố cáo Thị Hến và Nghêu về mưu mẹo lừa gạt mình. Những lời cáo buộc này được đưa ra một cách rõ ràng và thẳng thừng trước quan huyện, tạo nên một tình huống căng thẳng
Câu 8. Cả ba nhân vật đã ra khỏi nhà Thị Hến trong tâm trạng như thế nào?
Gợi ý
Ba nhân vật trải qua một loạt cảm xúc phức tạp: sự bực tức vì bản thân, xấu hổ về những hành động đã thực hiện, cảm thấy ăn năn và hứa với lòng sẽ không bao giờ tái phạm, không dám tham gia vào những việc không liên quan đến chuyên môn của mình.
3. Sau khi đọc:
Câu 1. Xác định bối cảnh (không gian, thời gian) và các nhân vật tham gia câu chuyện trong đoạn trích Mắc mưu Thị Hến. Hãy tóm tắt nội dung đoạn trích.
Gợi ý
– Không gian và thời gian trong đoạn trích Mắc mưu Thị Hến là không gian hẹp chỉ có từ nhà thị Hến ra đến cửa khi có người đến, thời gian là trời tăm tối.
– Nhân vật tham gia: Nghêu, Thị Hến, Đề Hầu, huyện Trìa.
– Tóm tắt nội dung đoạn trích: Ba người Nghêu, Đề Hầu, huyện Trìa cùng muốn có được Thị Hến. Trời tối Thị Hến hẹn Nghều hãy đến nhà, tuy nhiên Nghêu không biết được Thị Hến gọi thêm cả hai người kia đến. Khi đủ tất cả ba người trong nhà, Thị Hến bèn bày kế làm cho Nghêu từ gầm giường chui ra, Đề Hầu từ trong thúng chui ra. Tất cả đều xuất đầu lộ diện và bị một phen bẽ mặt.
Câu 2. Phân tích một số yếu tố tạo ra tiếng cười trong đoạn trích: tình huống, ngôn ngữ và hành động của các nhân vật
Gợi ý
Yếu tố gây ra tiếng cười trong đoạn văn trên xuất phát từ ngôn ngữ hành vi của nhân vật Nghêu, Nghêu được biết đến là ông thầy bói mù, với những câu ăn nói hóm hỉnh, dí dỏm. Nghêu đến nhà Thị Hến để tán tỉnh cô nhưng chưa kịp nói gì đã bị Đề Hầu gõ cửa đến.
Sợ bị phát giác Nghêu đã trốn dưới gầm phản nhà Hến. Hành động của kẻ rụt rè, sợ hãi. Nhưng sau khi nghe Huyện Trìa kể đến câu “Phàm tu hành mà đã xuất gia/Có phá giới đánh đòn phát lạc” thì Nghêu đã chui từ gầm giường ra và đổi thái độ vui tươi để lấy lòng, đồng thời tấm tắc khen ngợi những lời nói của Huyện Trìa là xác đáng hơn hẳn so với lúc đầu khi Đề Hầu đến, Nghêu đã hoàn toàn đổi thái độ mặc dù vẫn còn sợ hãi nhưng hắn vẫn ngon ngọt. Tác giả đã rất thành công trong việc sử dụng ngôn từ cử chỉ để chế tạo tiếng cười.
Câu 3. Chỉ ra và phân tích tác dụng của một số chỉ dẫn sân khấu có trong văn bản Mắc mưu Thị Hến.
Gợi ý
Một số chỉ dẫn sân khấu như: Tiếng Đề Hầu kêu cửa, trời trời, Nghêu chui xuống gầm phản, Đề Hầu vào, hứ, Huyện Trìa tới, chui choa, Đề Hầu trốn, Huyện Trìa vào, uầy, từ gần giường bò ra….
Những chỉ dẫn sân khấu này đã giúp cho tác phẩm trở nên sống động, hấp dẫn, tạo tràng cười sảng khoái, làm cho không khí tuồng càng về sau trở nên hấp dẫn. Đây cũng coi là một phần tạo nên cái mới cho tuồng, giúp cho vở tuồng trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết. Những chỉ dẫn sân khấu này đã giúp các nhân vật toả sáng, bộc lộ được phẩm chất, tính cách nhân vật.
Câu 4. Trong văn bản, tác giả dân gian đã thể hiện thái độ như thế nào đối với các nhân vật.
Gợi ý
Tác giả phơi bày cho ta thấy bao thói hư tật xấu, thói tham lam dối trá, hèn hạ với bao dục vọng tầm thường của giai cấp địa chủ thực dân phong kiến. Còn với Hến – người đàn bà goá ta cũng thấy trong cô có niềm khát khao được che chở, được yêu thương, Hến trẻ trung, thông minh có, xinh xắn nhưng trong mắt mọi người nàng thì lẳng lơ, điêu ngoa.
Câu 5. Em ấn tượng nhất với chi tiết, hình ảnh nào trong đoạn trích? Vì sao?
Gợi ý
Em ấn tượng nhất với hình ảnh cuối của Thị Hến là khi Nghêu, Đề Hầu, Huyện Trìa giận dữ ra khỏi nhà Thị Hến. Bởi vì hình ảnh này cho em thấy rõ bản lĩnh của người phụ nữ Việt Nam, cả ba người đều là người có chức, có quyền mà vẫn cam chịu của một người đàn bà goá, người phụ nữ chân yếu tay mềm. Mưu kế đã thành công rực rỡ, bà dạy cả đám người kia bỏ thói làm càn như “tới ngõ nói điêu”, “đến nhà làm bậy”, . ..
Câu 6. Tiếng cười ở đoạn trích Mắc mưu Thị Hến còn có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay hay không? Vì sao?
Gợi ý
Tiếng cười ở đoạn trích Mắc mưu Thị Hến rất có ý nghĩa đối với cuộc sống ngày hôm nay.
Bời vì đây là vở tuồng hài dân gian, tiếng cười trong vở tuồng này có ý nghĩa vô cùng to lớn, không chỉ giúp ta sảng khoái tinh thần sau cả ngày làm việc mệt nhọc, mà nó còn là những bài học thâm thúy để ta đáng suy ngẫm.
4. Phần mở rộng tìm hiểu tác phẩm:
4.1. Tìm hiểu chung:
– Thể loại: Tuồng hài
– Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Đoạn trích “Mắc mưu Thị Hến” được trích trong vở tuồng nổ tiếng “Ngao, Sò, Ốc, Hến”
– Phương thức biểu đạt : tự sự
– Bố cục:
+ Phần 1: từ đầu đến …“sẽ bày tự tình”
+ Phần 2: tiếp đến … “ hễ phá giới tức hành trảm quyết”
+ Phần 3: tiếp đến… “ giữ dạ đừng ham của lạ”
+ Phần 4: còn lại
– Tóm tắt: Ốc và Ngao rủ nhau vào trộm nhà phú hộ Trùm Sò. Chúng đem bán tang vật cho Thị Hến. Lý Hà phát hiện của gian bắt Thị Hến đưa quan huyện xử. Bởi vì quan huyện và thầy Đề động lòng trước vẻ xinh đẹp của Hến mà đã tha bổng cho Thị Hến. Nghêu là một thầy tu phá giới, lúc nào cũng có ý đồ với Hến. Hến cho mời cả ba đến chơi vào một buổi tối, Hến đã bày mưu, tại đây đã xảy ra một cuộc gặp gỡ vô cùng ê chề và tủi nhục.
4.2. Giá trị tác phẩm:
– Giá trị nội dung:
+ Thị Hến là tượng trưng cho hình ảnh người phụ nữ Việt Nam hiện đại, thông minh, xử lý mọi tình huống một cách linh hoạt và vô cùng khéo léo.
+ Thầy Để, Nghêu, Quan Huyện: tác giả phơi bày cho ta thấy bao thói hư tật xấu, thói tham lam dối trá, cùng với bao dục vọng tầm thường của bọn quan lại phong kiến ngày xưa.
– Giá trị nghệ thuật:
+ Nghệ thuật xây dựng các nhân vật với những cá tính riêng biệt thể hiện rõ mọi góc nhìn về xã hội hiện đại
+Tình huống kịch đắt giá giúp từng nhân vật thể hiện rõ tính cách
