Bài thơ "Bài ca ngất ngưởng" của Nguyễn Công Trứ được viết nên từ mang lòng trung hiếu và sẵn sàng đóng góp tài năng cho vua và nước. Dưới đây là bài viết về chủ đề: Phân tích Vẻ đẹp của bài thơ Bài ca ngất ngưởng hay nhất, mời bạn đọc theo dõi.
Mục lục bài viết
1. Dàn ý Phân tích Vẻ đẹp của bài thơ Bài ca ngất ngưởng hay nhất:
1.1. Giới thiệu:
– Giới thiệu tác giả Nguyễn Công Trứ: Nhân vật lịch sử đa tài, tác động sâu sắc trong văn chương và các lĩnh vực khác.
– “Bài ca ngất ngưởng” – một tác phẩm thể hiện tài năng và tinh thần của Nguyễn Công Trứ.
1.2. Thân bài:
– Tư duy chủ đạo
+ “Ngất ngưởng”: Tư tưởng phi thường, tách biệt khỏi những giới hạn thế tục.
+ Tác giả sống đời sống thăng hoa và khác thường, thể hiện tính cá nhân độc lập và tự do.
– 6 câu đầu
+ Tự tin khẳng định tài năng và định hình bản thân là người dũng cảm và tài năng.
+ Mô tả thành tựu và danh hiệu của tác giả, thể hiện niềm tự hào về sự xuất sắc của mình.
+ Các dấu hiệu của người thực sự có khả năng và tài năng xuất chúng.
– 10 câu tiếp
+ Sống theo ý muốn cá nhân và tạo ra cuộc sống độc đáo.
+ Mô tả hành động ngược lại truyền thống, thể hiện sự độc lập và khác biệt.
+ Tuyên bố sự khác biệt với những giá trị và quan điểm thông thường.
– 3 câu cuối
+ So sánh với các danh tướng và tài năng lớn khác, thể hiện lòng kiêu hãnh và tự tin.
+ Xác nhận vị trí của tác giả trong triều đình và tôn vinh cách sống “ngất ngưởng”.
+ Khẳng định tầm quan trọng của sự độc lập, tài năng thực sự trong cuộc sống.
– Đặc điểm nghệ thuật
+ Sử dụng thể hát một cách hiệu quả.
+ Tạo ra giọng điệu thơ phóng khoáng và hóm hỉnh.
+ Sử dụng điển tích và điển cố để thể hiện ý nghĩa sâu sắc.
1.3. Kết bài:
– Tóm tắt những điểm đặc trưng về nội dung và nghệ thuật của “Bài ca ngất ngưởng”.
– Liên kết với suy nghĩ và ấn tượng của người phân tích về tác phẩm này.
2. Phân tích Vẻ đẹp của bài thơ Bài ca ngất ngưởng hay nhất:
Thơ thể hiện con người, cuộc đời và cảm xúc. Trong thơ, có nhiều bài hát thể hiện sự đẹp của tâm hồn con người. Điều này chứng tỏ mỗi tác phẩm văn học là sản phẩm tinh thần của những người sáng tạo ra chúng. Bài thơ “Bài ca ngất ngưởng” của Nguyễn Công Trứ là một ví dụ, nó thể hiện vẻ đẹp của tác giả “Hi Văn” thông qua cuộc sống độc đáo, nhưng vẫn mang lòng trung hiếu và sẵn sàng đóng góp tài năng cho vua và nước.
Vẻ đẹp của bài thơ thể hiện qua cụm từ “ngất ngưởng”. Từ này tạo cảm giác chông chênh, dễ ngã nhưng đồng thời cũng hấp dẫn và thú vị. Ngay từ đầu bài thơ, tác giả đã khéo léo sử dụng chữ Hán Việt để tạo ra sự trang trọng khi nói về trách nhiệm của nam nhân đối với quê hương và nhân dân:
Vũ trụ nội mạc phi phận sự
Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng.
Khi Thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng đốc Đông
Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng
Nhà thơ thể hiện sự nhận thức sâu sắc về vai trò và trách nhiệm của mình đối với cuộc sống. Ông tự đặt mình vào hàng người đã sinh ra trong thế gian và cảm thấy cần phải để lại dấu ấn nơi núi sông. Ông tự gọi mình là “ông Hi Văn” và đã “vào lồng” của quan trường. Thái độ này thể hiện phong cách riêng của ông, nhấn mạnh sự tự do và không muốn bị ràng buộc bởi vai trò quan trọng.
Ông hiển nhiên có một quan niệm độc đáo, cho rằng làm quan là việc trói buộc và không phù hợp với tính cách tự do của ông. Từ “vào lồng” trong bài thơ tượng trưng cho sự giới hạn và trở thành một phần của môi trường quan trọng, nơi mà sự tự do bị hạn chế. Từ lúc ông bắt đầu làm quan, ông cảm thấy cuộc sống bị ràng buộc và không còn sự tự do mà ông trân trọng. Điều này phản ánh tính cách ngông nghênh và mong muốn sống tự do của ông.
Những suy nghĩ và cảm xúc này không chỉ được thể hiện trong tác phẩm thơ mà còn thể hiện trong cuộc sống của ông khi làm quan. Ông liệt kê các thành tựu trong triều đình như thủ khoa, tham tán, tổng đốc để thể hiện địa vị và tài năng của mình. Điều này thể hiện sự ngất ngưởng của ông không chỉ trong cuộc sống mà còn trong việc học tập và sự nỗ lực để đạt được những vị trí cao quý. Những tác phẩm của ông cũng thể hiện tính cách tích cực và mang lại sự suy tư sâu sắc, chứng tỏ sự ngất ngưởng của ông trong nhiều khía cạnh khác nhau. Điều này không chỉ thể hiện sự tài năng cá nhân mà còn cho thấy con người của ông và quan niệm sống của ông.
Lúc bình Tây, cờ đại tướng
Có khi về Phủ doãn Thừa Thiên
Đô môn giải tổ chi niên
Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng
Trong tuổi trẻ, mục tiêu của nhiều người là trở thành một quan chức, và Nguyễn Công Trứ cũng luôn thể hiện tinh thần ngất ngưởng trong việc theo đuổi sự nghiệp quan trọng của mình. Ông thể hiện tinh thần này thông qua cả thái độ khi trở về quê hương. Ông không chỉ bước ra khỏi những giới hạn và ràng buộc đã từng tồn tại, mà còn khao khát cuộc sống tự tại và tự do. Điều này được thể hiện rõ trong tác phẩm “Bài ca ngất ngưởng”. Tác phẩm này không chỉ mở ra một góc nhìn mới cho người đọc mà còn phản ánh thái độ ngông cuồng và sự sẵn sàng sống tự do của tác giả.
Kìa núi nọ phau phau mây trắng
Tay kiếm cung mà nên dạng từ bi
Gót tiên theo đủng đỉnh một đôi dì
Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng
Được mất dương dương người tái thượng
Khen chê phơi phới ngọn đông phong
Khi ca, khi tửu, khi cắc, khi tùng
Không Phật, không tiên, không vướng tục
Chẳng Trái, Nhạc cũng vào phường Hàn, Phú
Tác giả thể hiện tinh thần không giống ai của mình khi đã từ bỏ áo quan để trở về cuộc sống ẩn dật. Tinh thần này làm nên phong cách riêng của ông, định hình cá tính và con người độc đáo của ông. Ông không quan tâm đến sự khen chê từ người khác, và thích thú trong những hoạt động lạ thường như hát hò, uống rượu và ca nhạc. Ông tận hưởng cuộc sống an nhàn và hạnh phúc trong những niềm vui như thế.
Sau khi rời bỏ vị trí quan chức, ông đã cảm nhận một thái độ khác trong cuộc sống. Ông không còn bị ràng buộc bởi nhiệm vụ, và đã hoàn thành trách nhiệm của mình đối với dân tộc và đất nước. Ông tự hào về quãng đời trẻ khi làm quan chức, không còn điều gì khiến ông cảm thấy xấu hổ.
Nghĩa vua tôi cho vẹn đạo sơ chung
Trong triều ai ngất ngưởng như ông!
Trong triều đại phong kiến, ông là người duy nhất có thái độ ngất ngưởng độc đáo, như ông đã diễn đạt trong tác phẩm của mình. Thái độ này đã giúp người đọc hiểu sâu hơn về bản chất của ông và cuộc sống của ông. Ông đã sống một cuộc đời đầy tình thân và nghĩa khí, và bây giờ ông mong muốn tận hưởng cuộc sống tự do và thoải mái nhất.
“Bài ca ngất ngưởng” không chỉ là một tác phẩm văn học, mà còn là tâm hồn và tính cách của Nguyễn Công Trứ được thể hiện qua nó. Tác phẩm này mạnh mẽ thể hiện thái độ và phong cách độc đáo của ông – thái độ ngất ngưởng và độc lập tuyệt đối.
3. Phân tích Vẻ đẹp của bài thơ Bài ca ngất ngưởng ngắn gọn:
Nguyễn Công Trứ (1778-1858), tên biệt là Hi Văn, là một danh tướng trong triều đại Nguyễn, mang trong mình tài năng vượt trội về văn chương và võ thuật. Về phạm vi sáng tác văn chương, ông để lại khoảng 150 bài thơ và câu đối. Trong số này, bài thơ “Hàn nho phong vị phú” được coi là một tác phẩm kiệt xuất. Nguyễn Công Trứ sở hữu giọng điệu mạnh mẽ và hùng tráng trong những bài thơ hát nói như “Chí nam nhi”, “Chí khí anh hùng” và “Nợ tang bồng”. Tuy nhiên, bài thơ “Bài ca ngất ngưởng” mới thực sự nổi bật.
“Bài ca ngất ngưởng” mang trong mình một vẻ đẹp độc đáo và thú vị. Đây là vẻ đẹp của một nhà nho với tính cách mạnh mẽ, dám đối đầu với cuộc sống và thử thách tài năng của mình, dám tỏ ra tự hào và đồng thời cũng dám thể hiện bản ngã của mình như một người trí thức. Tác phẩm này còn chứa đựng nét đặc biệt của thơ và nhạc, mang theo dấu ấn của một người tự tại, một tài tử mang tính cách anh hùng. Mặc dù thơ trung đại thường thể hiện sự khuất phục, nhưng “Bài ca ngất ngưởng” lại táo bạo thể hiện cái tôi mạnh mẽ cùng niềm tự hào đáng kể.
Tác phẩm này còn thể hiện một cách rất hào hùng. Trong xã hội phong kiến, ít ai dám diễn đạt như Nguyễn Công Trứ đã làm:
“Vũ trụ nội mạc phi phận sự,
Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng.”
Từ việc ông Hi Văn dám thể hiện “tài bộ” của mình một cách công khai, ông đã thách thức thế giới, đảm bảo trách nhiệm của mình với cuộc sống. Thái độ này đòi hỏi phải sống một cách đặc biệt, tự tôn và độc đáo, nhất là khi ông đã có thành tựu là đỗ thủ khoa và từng là Tham tán và Tổng đốc Đông. Sự tài năng trong thao lược của ông đã giúp ông có thể sống một cách ngất ngưởng:
“Khi Thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng đốc Đông,
Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng”.
Sự ngất ngưởng ở đây thể hiện ý thức vượt trội, không giống bất kỳ ai khác, nhờ vào “tài bộ” của mình. Ông Hi Văn đang theo đuổi con đường của mình, sống cuộc đời đầy ấn tượng:
“Lúc bình Tây cờ đại tướng,
Có khi về Phủ doãn Thừa Thiên”.
Nhấn mạnh bằng cách sử dụng “khi” được lặp lại bốn lần, xen kẽ với “lúc”, tạo ra một cách thể hiện rõ ràng về thời gian và con đường thành danh của một tinh thần anh hùng, được mở ra với niềm kiêu hãnh và tự hào. Giọng điệu của bài thơ vô cùng mạnh mẽ và hùng tráng, thể hiện đầy đủ tính cách của một người đàn ông tài năng và lỗi lạc. Cuộc đời của con người này thật sự tươi đẹp hơn bao giờ hết:
“Đã mang tiếng ở trong trời đất,
Phải có danh gì với núi sông”.
(Nợ tang bồng)
Bức chân dung tự họa của ông Hi Văn là một trong những yếu tố đẹp trong “Bài ca ngất ngưởng” khiến chúng ta cảm nhận được. Trong triều đình, ông Hi Văn đã sống một cuộc đời đầy đặn, đối đầu với thế giới với “tài bộ” của mình, và đã có thể “ngất ngưởng” vượt trội. Khi ông Hi Văn trở về cuộc sống thường ngày của một người sĩ tử, ông chơi đùa một cách thoải mái: “Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng”. Chiếc mo cau bám sau đuôi con bò cái như một cách che đậy trước thế giới, như một trò đùa giễu cợt với cuộc sống.
Ông Hi Văn sống ung dung và thoải mái giữa thiên nhiên hoang dã. Gần như có một sự tái sinh đầy kỳ diệu:
“Kìa núi nọ phau phau mây trắng,
Tay kiếm cung mà nên dạng từ bi.
Gót tiên theo đủng đỉnh một đôi dì,
Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng”.
Nhìn vào sự “từ bi” của ông Hi Văn, có lẽ thậm chí Bụt cũng phải “cười vui”. Tất cả mọi thứ bị đặt ra, sự khen chê, thậm chí cả thế gian, đều trở nên vô nghĩa trước tấm hình ảnh “ông ngất ngưởng” – một người có phẩm hạnh và sự thanh cao đích thực. Những từ ngữ như “khi” và “không” tạo ra nhịp điệu, âm điệu, và phong cách thơ đầy sự nhấp nháy. Đây cũng là một đặc điểm đẹp của ông Hi Văn, cũng như của tác phẩm “Bài ca ngất ngưởng” chung.
“Khi ca, khi tửu, khi cắc, khi tùng,
Không Phật, không Tiên, không vướng tục”.
Bức chân dung tự vẽ của “ông ngất ngưởng” đã trọn vẹn, vừa toát lên vẻ vương giả, vừa thể hiện sự nghiêm túc. Tình cảm “nghĩa vua tôi” thể hiện sâu sắc trong bức chân dung này. Tại sao chúng ta không tự hào?
“Chẳng Trái, Nhạc cũng phường Hàn, Phú,
Nghĩa vua tôi cho vẹn đạo sơ chung,
Trong triều ai ngất ngưởng như ông!”.
Vẻ đẹp của “Bài ca ngất ngưởng” không chỉ dừng lại ở đó. Nó còn thể hiện trong khía cạnh văn chương, trong sự kết hợp của những từ ngữ và âm điệu trong hai khổ thơ. Từ ngôn ngữ linh hoạt: từ “tay ngất ngưởng” trở thành “đeo ngất ngưởng”, rồi lại trở thành “ông ngất ngưởng”, và cuối cùng câu hỏi: “Ai trong triều có thể ngất ngưởng như ông!”
Câu thơ biến đổi mạnh mẽ: sáu chữ, bảy chữ, tám chữ; sử dụng điệp ngữ sắc sảo, giọng thơ nhẹ nhàng và trầm tư. Chất nhạc cũng đóng góp vào vẻ đẹp của “Bài ca ngất ngưởng”. Nguyễn Công Trứ đã thực hiện việc định cư và mở rộng biển đảo thông qua việc lập hai huyện Kim Sơn (Ninh Bình) và Tiền Hải (Thái Bình), những huyện này vẫn được dân chúng hai vùng miền thờ phụng và tri ân đến ngày nay.
Nguyễn Công Trứ đã trải qua nhiều biến động trên con đường cuộc đời, nhưng luôn thể hiện phẩm hạnh quý báu và lòng tự hào: “Khi trở thành đại tướng, tôi không thấy như là việc vinh dự; khi trở thành lính thường, tôi cũng không xem như là sự nhục nhã”. Nói về vẻ đẹp của “Bài ca ngất ngưởng” là nói về vẻ đẹp của lòng anh hùng, của tinh thần nam nhi; nói về vẻ đẹp thanh thản và tự hào của một cá nhân mặc khách, để lại những bài thơ hát nói lừng danh. Vẻ đẹp của “ngất ngưởng” thật đáng ngưỡng mộ!
