Giáo dục quốc phòng an ninh là một trong những lĩnh vực được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm và đã đưa và giảng dạy trên thực tế ở các cấp khác nhau. Vậy, Mục tiêu của giáo dục quốc phòng và an ninh hiện nay được thể hiện ra sao?
Mục lục bài viết
1. Mục tiêu của giáo dục quốc phòng và an ninh hiện nay?
Hiện nay, giáo dục quốc phòng an ninh là một trong những vấn đề chiến lược, là nhiệm vụ của toàn Đảng toàn dân và toàn quân. Việc thúc đẩy giáo dục quốc phòng và an ninh làm tăng cường thêm tiềm lực quốc phòng, đảm bảo cho đất nước có đầy đủ khả năng đã có thể bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền, thống nhất toàn vệ lãnh thổ của Tổ quốc. Giáo dục quốc phòng an ninh hướng đến nhiều các đối tượng khác nhau trong đó có học sinh, sinh viên, thậm chí tại các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị- xã hội cũng phải đẩy mạnh quá trình giáo dục này. Đặc biệt, đối với việc giáo dục quốc phòng an ninh cho học sinh, sinh viên luôn được Đảng ta thực hiện một cách chặt chẽ và thống nhất từ Trung ương tới cơ sở.
Mục tiêu của nền giáo dục quốc phòng và an ninh hiện nay đã được quy định tại Điều 4 của Văn bản hợp nhất số 39/VBHN-VPQH 2018 Luật giáo dục quốc phòng an ninh. Theo đó, mục đích chính của việc đưa các nội dung liên quan đến quốc phòng, an ninh vào trong giáo dục công dân để phổ biến những kiến thức quốc phòng và an ninh, sâu xa hơn đó là phát huy được tinh thần yêu nước, truyền thống dựng nước, giữ nước cũng như thể hiện lòng tự hào, tự tôn dân tộc. Công dân một khi đã rèn luyện và nâng cao được ý thức trách nhiệm tự giác để thực hiện nghĩa vụ quốc phòng và an ninh thì mới có thể tiến hành bảo vệ tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Trú trọng đầu tư về giáo dục, và coi đây là nền móng vững chắc để phát triển hơn tinh thần yêu nước và sẽ tạo động lực cho công dân có những hành động xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam.
Trong quy định trên, ta có thể dễ dàng nhận thấy bốn mục tiêu cơ bản đã được đề ra trong quá trình giáo dục quốc phòng an ninh hiện nay đó là:
– Thứ nhất, bổ trợ kiến thức về quốc phòng an ninh: học viên khi tham gia tiếp cận các thông tin liên quan quốc phòng và an ninh sẽ trang bị những kiến thức cơ bản về lịch sử, địa lý, kinh tế, nền chính trị quốc gia, cũng như văn hóa, xã hội, quốc phòng an ninh của Việt Nam, thế giới;
– Thứ hai, rèn luyện xây dựng tinh thần yêu nước truyền thống dựng nước và giữ nước;
– Thứ ba, là người dân Việt Nam thì phải nâng cao lòng tự hào tự tôn và dân tộc mình. Tôn trọng và tự hào với quá khứ mà dân tộc đã phải trải qua trong quá trình gìn giữ bảo vệ và xây dựng đất nước.
– Thứ tư, có những kiến thức cơ bản cũng như nuôi dưỡng tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc thì càng đẩy mạnh hơn được ý thức và trách nhiệm tự giác trong khi thực hiện các nhiệm vụ quốc phòng an ninh. Luật giáo dục quốc phòng an ninh không chỉ có ý nghĩa trong hiện tại mà còn tạo cho học viên một tinh thần sẵn sàng tham gia bảo vệ Tổ quốc khi có sự kiện xảy ra.
2. Nguyên tắc giáo dục quốc phòng và an ninh được áp dụng với nội dung gì?
Việc giáo dục quốc phòng an ninh đối với học viên có vị trí vô cùng quan trọng tuy nhiên khi thực hiện cũng phải tuân thủ những nguyên tắc nhất định. Các nguyên tắc được xây dựng được coi là kim chỉ nam trình thúc đẩy việc giáo dục quốc phòng an ninh. Theo quy định tại Điều 5 của Văn bản hợp nhất số 39/VBHN-VPQH 2018 Luật giáo dục quốc phòng an ninh thì nguyên tắc giáo dục quốc phòng phải thực hiện 6 nguyên tắc cơ bản dưới đây:
– Thứ nhất, cá nhân có trách nhiệm trong việc tuân thủ Hiến pháp và pháp luật của nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các hoạt động của công dân Việt Nam đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam cũng như sự quản lý thống nhất của Nhà nước;
– Thứ hai, giáo dục quốc phòng và an ninh không chỉ là trách nhiệm của một số bộ phận người dân mà trách nhiệm này còn là của hệ thống chính trị và toàn dân, nhà nước giữ vai trò chủ đạo;
– Thứ ba, việc giáo dục quốc phòng và an ninh và có sự kết hợp và đa dạng các lĩnh vực, trong đó có việc kết hợp với giáo dục chính trị, tư tưởng phổ biến cũng như giáo dục pháp luật; Đồng thời, sẽ gắn với xây dựng và cơ sở vững mạnh toàn diện;
– Thứ tư, lĩnh vực giáo dục mang tính toàn diện, có tính trọng tâm, trọng điểm, sử dụng những hình thức phù hợp để có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ này; trong quá trình giảng dạy phải có sự kết hợp giữa thực tiễn, giữa lý luận và thực hành;
– Thứ năm, việc phổ biến giáo dục quốc phòng, an ninh đối với học sinh, sinh viên cũng như các học viên phải đảm bảo nội dung chương trình phù hợp với từng đối tượng, các nội dung được xây dựng và trong giảng dạy phải đáp ứng kịp thời những tình hình trên thực tế để đảm bảo cho những lý thuyết không được rời xa trên thực tiễn và mang tính viển vông;
– Thứ sáu, các nội dung đưa vào trong nền giáo dục quốc phòng, an ninh phải đảm bảo phù hợp thực tế và thể hiện tính kế hoạch, kế thừa, phát triển khoa học hiện đại, dễ hiểu, thiết thực và phải hiệu quả.
Như vậy, việc giáo dục quốc phòng và an ninh sẽ được thực hiện trên 6 nguyên tắc cơ bản nêu trên nếu thiếu một trong số nguyên tắc này thì quá trình giáo dục quốc phòng và an ninh có thể sẽ không đạt hiệu quả như mong muốn.
3. Để nền giáo dục quốc phòng an ninh đạt hiệu quả cần trú trọng vấn đề gì?
Hiện nay, tình hình thế giới, khu vực có nhiều những diễn biến phức tạp và khó dự báo các thế lực thù địch luôn đẩy mạnh chống phá bằng các âm mưu hoạt động cụ thể để tạo cơ can thiệp từ bên ngoài. Vì vậy chất lượng của nền giáo dục quốc phòng an ninh được đưa vào trên thực tế hiệu quả hay không thì phải phụ thuộc vào nhiều các yếu tố xung quanh, có thể kể đến:
Thứ nhất, liên quan đến đội ngũ, cán bộ giảng viên đào tạo:
Có thể nói việc tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ giảng viên đảm bảo về số lượng, chất lượng đạt chuẩn hóa là một trong những giải pháp giữ vai trò quan trọng hàng đầu để có thể tiến hành đổi mới nâng cao chất lượng giáo dục quốc phòng. Từ trước đến nay, vị trí trong đội ngũ cán bộ, giảng viên giáo dục quốc phòng luôn được quán triệt sâu sắc trong các Nghị quyết, Chỉ thị và các văn bản chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, Chính phủ vào nhiệm vụ tiến hành giáo dục đào tạo nói chung và nhiệm vụ giáo dục quốc phòng an ninh nói riêng. Việc chủ động xây dựng hoàn thiện cơ cấu tổ chức đội ngũ cán bộ quản lý và giảng viên sẽ mang ý nghĩa tích cực và quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng giảng dạy.
Bên cạnh đó, trình độ học vấn của các giảng viên phải đảm bảo, đó là cử nhân hoặc đang tiếp tục chương trình đào tạo sau đại học. Khi sử dụng đội ngũ, cán bộ giảng viên phải được tuyển chọn một cách kỹ càng, kiểm soát chất lượng đầu vào và được đào tạo bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ thường xuyên. Không chỉ thế, phải có các hoạt động chủ động xây dựng ban ngành, các cơ chế đãi ngộ phù hợp cho đội ngũ cán bộ, giảng viên để họ có thể an tâm gắn bó với công việc của mình, tổ chức cho các cán bộ giảng viên tham gia các lớp tập huấn do Bộ giáo dục và Đào tạo và khuyến khích đủ các bộ giảng viên tham gia nghiên cứu khoa học nhất là những đề tài có ứng dụng trên thực tiễn.
– Thứ hai, cần chú trọng tập trung đổi mới nội dung chương trình giáo dục quốc phòng an ninh. Những nội dung trong chương trình giáo dục quốc phòng, an ninh được đưa vào giảng dạy phải gắn với sự đổi mới công tác tổ chức quản lý môn học. Có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng xây dựng nội dung chương trình giáo dục quốc phòng an ninh cho các cấp khác nhau.
Có thể thấy, giáo dục quốc phòng an ninh được áp dụng đối với các cấp học, bao gồm: trường Tiểu học, Trung học cơ sở, Trường trung học phổ thông, Trung cấp chuyên nghiệp, Trung cấp nghề, Trường cao đẳng nghề, Cơ sở giáo dục đại học, thậm chí là các trường của cơ quan nhà nước tổ chức chính trị tổ chức chính trị xã hội. Với mỗi các cấp học khác nhau thì cần bám sát vào mục tiêu yêu cầu cho các thế hệ trẻ trong sự nghiệp bảo vệ tổ quốc và mỗi chương trình này cũng phải có khối lượng kiến thức phù hợp đảm bảo được tính liên thông không có sự lặp lại. Việc xây dựng nội dung cũng phải phù hợp với mức độ phân cấp, đồng thời cũng phải thể hiện rõ được mục tiêu yêu cầu đối với môn học.
Ví dụ như: việc giáo dục quốc phòng ở cấp tiểu học, trung học cơ sở, giáo dục quốc phòng an ninh sẽ lên lồng ghép thông qua các nội dung môn học trong chương trình kết hợp với hoạt động ngoại khóa để tạo nên sự hứng khởi phù hợp với lứa tuổi. Mục đích ban đầu đối với cấp học này đó là hình thành những hiểu biết ban đầu, sơ bộ về truyền thống dựng nước và giữ nước của dân tộc về lực lượng vũ trang nhân dân cũng như hoàn thiện được ý thức tinh thần đoàn kết yêu tổ quốc yêu đồng bào. Trong trường hợp đối với các nội dung giáo dục trong trường trung học phổ thông hoặc cao đẳng nghề… thì sẽ có những mức độ khác mà phải phù hợp với từng môi trường cụ thể. Bất kỳ cấp học nào cũng phải đảm bảo sự đổi mới về nội dung hình thức và những phương pháp giảng dạy tăng cường ra soát bổ sung điều chỉnh quy định tổ chức hoạt động giảng dạy sao cho chặt chẽ.
– Thứ ba, cần phát huy đẩy mạnh đổi mới hơn phương pháp dạy và học theo hướng tích cực:
Phương pháp, kỹ năng sư phạm của đội ngũ giáo viên, giảng viên là một trong những yếu tố quan trọng có thể đẩy mạnh phát triển các nội dung mà giáo dục quốc phòng đang hướng đến. Đặc điểm chính của giáo dục quốc phòng an ninh đó là sự kết hợp giữa lý thuyết với thực hành đồng thời hỗ trợ phát triển hơn về thời gian nghiên cứu tự học cũng như tham quan thực tế cho học sinh sinh viên. Dạy học phải đi đôi với quá trình thực hành trên thực tiễn rèn luyện phẩm chất đạo đức ý chí và tinh thần kỷ luật.
Trong các khóa đào tạo giáo dục và quốc phòng an ninh cần định hướng phát triển theo toàn diện năng lực không chú ý đến việc tích cực rèn luyện người học về mặt trí tuệ mà phải rèn luyện những năng lực gắn liền với thực tiễn, những tình huống nghề nghiệp. Cần trang bị cho người học những phẩm chất, năng lực đáng có đó là về tính tích cực, chủ động sáng tạo cũng như những bồi dưỡng các phương pháp tự học, hứng thú học tập, kỹ năng hợp tác làm việc nhóm và đồng thời là khả năng tư duy độc lập.
Việc đổi mới giáo dục quốc phòng an ninh có thể khẳng định là một trong những yếu tố tất yếu phải được thực hiện trên thực tế đảm bảo cho sự phát triển của nền kinh tế tri thức hội nhập. Trong bất kỳ một vấn đề nào về lĩnh vực giáo dục cũng như quốc phòng an ninh thì phải gắn liền với thực tế và không được rời ra thực tế. Giáo dục quốc phòng an ninh trong thời bình là một trong những phương thức chuẩn bị nguồn nhân lực nếu những sự kiện không mong muốn xảy ra trong tương lai, giữ vững được tinh thần chủ động của dân tộc Việt Nam đối diện với những khó khăn có thể xảy ra, cũng như rèn luyện được tinh thần kiên cường, lòng yêu nước.
Văn bản pháp luật được sử dụng:
Văn bản hợp nhất số 39/VBHN-VPQH 2018 Luật giáo dục quốc phòng an ninh
