Kế hoạch Nava: Âm mưu mới của Pháp, Mĩ ở Đông Dương

1. Bối cảnh ra đời kế hoạch Na-va:

Trải qua khoảng thời gian dài là 8 năm tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược tại Việt Nam, đế quốc Pháp đã phải chịu một mức độ thiệt hại ngày càng nặng nề. Đến khi bước sang năm 1953, quân đội Pháp đã phải rút khỏi chiến trường với số lượng quân đội đã giảm xuống còn khoảng hơn 39 ngàn người, và số tiền mà họ đã tiêu tốn trong cuộc chiến lên đến con số hơn 2000 tỷ phrăng. Khu vực mà thực dân Pháp kiểm soát bị thu hẹp đáng kể. Tình hình chiến trường đã đẩy quân đội Pháp vào tình thế phòng ngự bị động, và họ ngày càng khó khăn hơn trong việc duy trì ưu thế. Đối diện với tình thế không mấy thuận lợi và sự yếu đuối của Pháp, Hoa Kỳ đã thực hiện can thiệp sâu hơn vào cuộc chiến ở Đông Dương, ép buộc Pháp phải tiếp tục duy trì và mở rộng quy mô của cuộc chiến, đồng thời tiến hành chuẩn bị tích cực để thay thế vị trí của Pháp.

2. Nội dung, tình hình triển khai thực hiện kế hoạch Na-va:

2.1. Nội dung triển khai thực hiện kế hoạch Na-va:

Vào ngày 7/5/1953, dưới sự đồng thuận từ Mỹ, chính phủ Pháp đã chọn tướng Navarre để đảm nhiệm vị trí Tổng chỉ huy quân đội Pháp tại Đông Dương. Điều này đánh dấu một bước quan trọng trong việc thay đổi động thái của Pháp tại khu vực. Tướng Navarre đã tới Đông Dương để tiếp nhận nhiệm vụ mới và đảm nhận trách nhiệm nâng cao lại tình hình chiến đấu ở Đông Dương. Ngay sau thời gian ngắn tại Đông Dương, tướng Navarre đã đưa ra một kế hoạch quân sự quy mô lớn với hi vọng rằng trong khoảng 18 tháng tới, họ sẽ đạt được một chiến thắng quyết định để “kết thúc cuộc chiến trong danh dự”.

Nội dung chi tiết của kế hoạch Navarre như sau:

Đầu tiên, kế hoạch đề xuất chia Đông Dương thành hai chiến trường độc lập, một ở phía Bắc và một ở phía Nam, dọc theo đường vĩ tuyến (có thể tham khảo về vị trí của đường vĩ tuyến 17 là đường phân chia giữa miền Bắc và miền Nam Việt Nam). Khu vực chiến trường ở miền Bắc sẽ bao gồm Bắc Việt Nam và Lào.

Chiến lược chính sẽ tập trung vào việc thiết lập vị trí phòng thủ chiến lược tại miền Bắc, nơi mà lực lượng Việt Minh vượt trội trong giai đoạn từ 1953 đến 1954.

Kế hoạch cũng đề ra việc gia tăng binh lực của Pháp tại Đông Dương thông qua việc bổ sung thêm 12 tiểu đoàn bộ binh, 3 tiểu đoàn pháo binh và một tiểu đoàn công binh từ quân đội Pháp tại châu Âu. Nhờ vậy, tổng số lực lượng Pháp tại Đông Dương sẽ tương đương với 5 sư đoàn.

Kế hoạch bao gồm thực hiện một loạt các cuộc tấn công phá hoại tại khu vực chiến trường miền Bắc trong giai đoạn phòng thủ chiến lược. Điều này sẽ làm gián đoạn các cuộc tấn công đã được dự định trước của Việt Minh tại khu vực này.

Kế hoạch cũng đề xuất một chiến dịch bình định quy mô lớn nhằm tiếp cận và chiếm lĩnh đồng bằng Bắc Bộ (đây là lần đầu tiên thuật ngữ “bình định” được sử dụng ở Việt Nam. Một thời gian sau đó, Mỹ cũng sử dụng thuật ngữ này với mục tiêu tương tự).

Phần quan trọng của kế hoạch là thực hiện các hành động tấn công vào khu vực chiến trường miền Nam trong giai đoạn từ 1953 đến 1954. Tại đây, quân đội Pháp có ưu thế hơn. Những hành động này dự kiến sẽ diễn ra tại Trung Kỳ và Tây Nguyên.

Để củng cố thêm sức mạnh, kế hoạch tập trung vào việc thành lập và đào tạo Quân đội Quốc gia Việt Nam.

Trong mùa thu năm 1954, kế hoạch đề ra việc thành lập từ 6 đến 7 sư đoàn cơ động. Điều này giúp quân đội Pháp duy trì một lực lượng tương đương hoặc có phần mạnh hơn so với Việt Minh.

Phần quan trọng khác của kế hoạch là tìm kiếm trận chiến lớn với lực lượng Việt Minh do Tướng Võ Nguyên Giáp chỉ huy trong mùa chiến dịch 1954-1955. Kết quả có thể dẫn đến tình trạng bế tắc, tuy nhiên kết quả tốt nhất mà kế hoạch hy vọng sẽ đạt được là một chiến thắng quyết định. Dù kết quả cuối cùng như thế nào, mục tiêu chính trị của kế hoạch vẫn là giúp Pháp có thể tham gia vào cuộc đàm phán với danh dự sau cuộc chiến.

2.2. Thực hiện kế hoạch Na-va:

Kế hoạch của Tướng Navarre được thực hiện theo hai bước chiến lược đặc biệt:

– Bước 1: Trong giai đoạn Thu – Đông năm 1953 và Xuân năm 1954, chú trọng vào thế phòng ngự chiến lược tại khu vực chiến trường miền Bắc. Đồng thời, tiến hành chiến dịch tiến công chiến lược nhằm mục tiêu “bình định” miền Trung và miền Nam Đông Dương. Trong giai đoạn này, Pháp dự định thu thập nguồn nhân lực và vật lực, loại bỏ khu vực tự do Liên khu V và mở rộng vùng chiếm đóng. Đồng thời, họ sẽ tập trung tăng cường binh lực và xây dựng một quân đội cơ động chiến lược mạnh mẽ.

– Bước 2: Từ mùa Thu – Đông năm 1954, lực lượng quân đội sẽ được chuyển từ khu vực miền Nam Đông Dương ra chiến trường miền Bắc Bộ. Trong giai đoạn này, kế hoạch tập trung vào cuộc tiến công chiến lược, nhằm giành lấy chiến thắng quân sự quyết định. Mục tiêu là áp đặt điều kiện đàm phán có lợi cho phía Pháp và buộc đối phương phải “kết thúc chiến tranh”.

Bản kế hoạch của Navarre đã khẳng định bản thân với những ưu điểm vượt trội. Điều này đã thổi luồng hy vọng và tự tin vào cả Pháp và Mỹ. Các phương tiện truyền thông đã không ngần ngại dùng những ngôn từ uyển chuyển để khen ngợi tài năng lãnh đạo của Navarre.

Để thực hiện kế hoạch này, Pháp đã tiếp tục nhờ sự hỗ trợ quân sự từ Hoa Kỳ (gấp đôi so với trước đây, chiếm 73% tổng số chi phí chiến tranh tại Đông Dương). Họ đã tăng cường lực lượng tại Đông Dương thêm 12 tiểu đoàn bộ binh và tập trung lực lượng cơ động mạnh mẽ gồm 44 tiểu đoàn ở đồng bằng Bắc Bộ (trong tổng số 84 tiểu đoàn trên toàn Đông Dương). Ngoài ra, Pháp đã triển khai cường quân lực và thực hiện cuộc quét rộng để bình định các vùng chiếm đóng và mở rộng hoạt động thổ phỉ cũng như biệt kích tại các vùng núi biên giới phía Bắc. Mục tiêu cuối cùng của họ là tiến hành cuộc tấn công lớn vào các địa điểm như Ninh Bình, Thanh Hóa, nhằm phá vỡ kế hoạch tấn công của đối phương.

Vào ngày 15 tháng 10 năm 1953, Navarre đã ra lệnh triển khai 22 tiểu đoàn tiến hành cuộc hành quân mang tên “Hải Âu” từ phía Tây Nam Ninh Bình. Trong trận đánh này, một đại đoàn do De Castries chỉ huy đã tham gia. Đồng thời, một số tiểu đoàn khác đã thực hiện đổ bộ lên bờ biển Thanh Hóa và tiến hành các hoạt động chiến tranh tâm lý tại khu vực thứ 4. Những hành quân này của Navarre nhằm mục đích ngăn chặn một cuộc tấn công tiềm năng của đối phương vào đồng bằng Bắc Bộ.

3. Đối phó với Kế hoạch Na-va:

Về phía Việt Nam, sau khi xem xét và phân tích bản kế hoạch quân sự quan trọng của Pháp, các chỉ đạo để đối phó đã được thiết lập. Khoảng 1953 – 1954, quân đội chủ lực của Việt Nam đã hợp nhất với lực lượng địa phương để tiến hành hàng loạt cuộc tấn công vào những hướng chiến lược quan trọng. Mục tiêu là giải phóng đất đai và bắt buộc Pháp phải phân tán lực lượng cơ động để đối phó. Tại chiến trường Bắc Bộ, tập trung vào việc tấn công hướng Tây Bắc, tiêu diệt quân đồn trú tại Lai Châu, uy hiếp địch ở Thượng Lào, tiến hành chiến dịch tấn công tại Trung Lào và Hạ Lào. Khu vực 5 cũng không bị bỏ qua, với các cuộc tấn công vào Bắc Tây Nguyên nhằm tiêu diệt sức mạnh đối phương và bảo vệ vùng này một cách hiệu quả. Các chiến trường ở Nam Bộ, Nam Trung Bộ và đồng bằng Bắc Bộ cũng được tăng cường với các cuộc tấn công du kích. Trong giai đoạn này, tập trung chủ yếu vào các hướng Tây Bắc, Trung Lào, Hạ Lào và Tây Nguyên.

Tuy nhiên, những toan tính để bảo vệ các vùng chiếm đóng của Navarre không mang lại kết quả như kỳ vọng. Thất bại trong cuộc hành binh Hải Âu đã gây bế tắc cho Navarre. Lúc này, những thiếu sót trong bản kế hoạch của Navarre đã trở nên rõ ràng. Các tiểu đoàn Pháp còn sót lại tại Lai Châu đã bị mắc kẹt giữa vùng rừng núi Tây Bắc rộng lớn và đối mặt với nguy cơ bị tiêu diệt. Hơn nữa, con đường số 6 đi qua Hoà Bình, Sơn La, Tuần Giáo, Điện Biên Phủ không có rào cản nào, là con đường dễ dàng cho Việt Minh tấn công mà không gặp trở ngại. Từ cuối tháng 7, Navarre đã băn khoăn về việc thiết lập các căn cứ “lục – không quân hỗn hợp” hoặc “căn cứ trận địa” để bảo vệ trực tiếp vùng Thượng Lào, nhưng chưa xác định được vị trí cụ thể. Trong quá trình suy đi tính lại, Navarre nhớ lại lời Salan về thung lũng Điện Biên Phủ.

Vào ngày 2 tháng 11 năm 1953, Navarre đã ra lệnh cho Cônhi rằng từ ngày 15 đến ngày 20 tháng 11, chậm nhất là ngày 1 tháng 12, phải tiến hành chiếm Điện Biên Phủ thông qua kế hoạch hành binh mang tên “Caxstor”, nhằm thiết lập một điểm chặn bảo vệ cho Thượng Lào. Tuy nhiên, đây chỉ là một động thái dự phòng, nhằm bảo vệ Lai Châu và Thượng Lào khỏi nguy cơ và bảo vệ nguồn lương thực lớn trên cánh đồng Mường Thanh khỏi sự tấn công của đối phương.

Vào ngày 29 tháng 11 năm 1953, khi Navarre đến thăm Điện Biên Phủ lần đầu tiên, ông đã thấy bằng đôi mắt mình vị trí đặc biệt quan trọng của thung lũng này, cả về mặt quân sự lẫn kinh tế. Điều này càng củng cố quyết tâm biến nơi này thành một điểm cốt chiến lược của quân đội Pháp. Chỉ vài ngày sau đó (3/2), bản mệnh lệnh số 949, được viết bằng giấy trắng mực đen và do Navarre ký, đã được gửi đến cơ quan tham mưu và những người liên quan về chiến lược mới của Tổng chỉ huy.

Sau khi không thành công trong việc đưa quân lên Điện Biên Phủ để bảo vệ Tây Bắc và Thượng Lào, vào ngày 5 tháng 3 năm 1954, Navarre đã quyết định biến Điện Biên Phủ thành một tập đoàn cứ điểm mạnh mẽ, với lực lượng tối đa lên đến 16.200 người. Một hệ thống phòng thủ chặt chẽ được xây dựng với 49 cứ điểm chia thành 3 phân khu, được trang bị vũ khí và phương tiện chiến tranh hiện đại. Navarre đã chấp nhận một cuộc quyết chiến chiến lược tại đây và sẵn sàng “nghiền nát” quân đội chủ lực của Việt Minh. Với việc này, Điện Biên Phủ, ban đầu không có trong kế hoạch, đã trở thành tâm điểm của kế hoạch của Navarre.

Trong quá trình xây dựng và thực hiện kế hoạch chiến lược, tướng Navarre đã không thể lường hết hoặc đánh giá chính xác bản chất của tất cả những điều kiện này. Đảng ta, với tài thao lược và tinh thần quyết chiến, luôn giữ vững thế chủ động trên chiến trường . Bằng cách tập trung lực lượng và tiến hành các cuộc tấn công vào các hướng địch tương đối yếu, chúng ta đã tiêu diệt một phần lực lượng địch, buộc họ phải phân tán để đối phó với chúng ta.