Như chúng ta đã biết hiệu ứng thay thế đại diện cho sự thay đổi trong các mô hình tiêu thụ kinh tế vĩ mô phát sinh do có sự thay đổi về giá tương đối của hàng hóa. Cùng bài viết tìm hiểu về hiệu ứng thay thế là gì? Hiệu ứng thay thế và hàng hóa thứ cấp.
Mục lục bài viết
1. Hiệu ứng thay thế là gì?
Hiện nay việc ứng dụng các hiệu ứng đã rất quen thuộc, với hiệu ứng thay thế (Substitution effect) đây được hiểu là sự sụt giảm doanh số của một sản phẩm có thể được quy rằng khi giá của sản phẩm này tăng thì người tiêu dùng chuyển sang sử dụng các sản phẩm thay thế rẻ hơn.
Như vậy nên đối với bất kì một sản phẩm có thể mất thị phần vì nhiều lí do, nhưng hiệu ứng thay thế hoàn toàn phản ánh tính căn cơ. Ví dụ trương trường hợp xuất hiện thương hiệu tăng giá, một số người tiêu dùng sẽ lựa chọn một mặt hàng khác rẻ hơn. Nếu giá thịt bò tăng thì người tiêu dùng sẽ ăn nhiều thịt gà hơn.
Hiệu ứng thay thế có thể hiểu chung đây chính là sự thay thế một sản phẩm bằng sản phẩm khác trên thị trường và có thể là do có sự thay dổi trong giá tương đối của chúng. Nên trên thực tế thì thông thường sự giảm giá của một sản phẩm làm tăng nhu cầu về nó. Một phần của sự gia tăng này là do hiệu ứng thay thế gây gia. Trường hợp nếu giá mặt hàng X giảm và các hàng hóa khác không thay đổi, thì mặt hàng này sẽ trở nên hấp dẫn hơn và người tiêu dùng tìm cách thay thế các mặt hàng khác bây giờ đã trở nên đắt hơn một cách tương đối với mặt hàng X. Cùng với hiệu ứng thu nhập, hiệu ứng thay thế giúp chúng ta lý giải tại sao đường cầu lại dốc xuống
2. Hiệu ứng thay thế và hàng hóa thứ cấp:
Hiệu ứng thay thế không chỉ được nhìn thấy trong hành vi của người tiêu dùng. Một nhà sản xuất phải đối mặt với việc tăng giá cho một sản phẩm thiết yếu thì có thể chuyển sang phiên bản rẻ hơn được sản xuất bởi đối thủ nước ngoài. Nói chung, khi giá cả của sản phẩm hoặc dịch vụ tăng nhưng thu nhập của người mua vẫn giữ nguyên thì hiệu ứng thay thế sẽ có hiệu lực.
Hiệu ứng thay thế và hàng hóa thứ cấp
Có vẻ phi logic khi hiệu ứng thay thế có thể không được thấy khi các sản phẩm kém hơn về chất lượng tăng giá. Trên thực tế, một hàng hóa thứ cấp tăng giá thực sự có thể được hưởng mức tăng doanh số. Các sản phẩm biểu thị hiện tượng này được gọi là hàng hóa Giffen.
Robert Giffen lưu ý rằng các mặt hàng chủ lực giá rẻ như khoai tây sẽ được mua với số lượng lớn hơn nếu giá của chúng tăng. Ông kết luận rằng những người có ngân sách cực kì hạn chế buộc phải mua nhiều khoai tây hơn vì giá tăng của chúng so với các mặt hàng chủ lực chất lượng cao là ngoài tầm với của họ.
Hàng hóa thay thế có thể là hàng hóa thay thế đầy đủ hoặc hàng hóa thứ cấp. Nhu cầu về hàng hóa thứ cấp sẽ tăng lên khi khả năng chi tiêu chung của người tiêu dùng giảm.
Hiệu ứng thay thế đại diện cho sự thay đổi trong các mô hình tiêu thụ kinh tế vĩ mô phát sinh do sự thay đổi về giá tương đối của hàng hóa. Một người tiêu dùng có xu hướng thay thế các sản phẩm chi phí thấp với hàng hóa có giá cao hơn khi thu nhập tăng hoặc khi giá hàng hóa xa xỉ giảm.
Ví dụ, khi giá thịt đỏ tăng cao hơn giá gà, người tiêu dùng có nhiều khả năng thay thế tiêu thụ thịt đỏ với tiêu thụ thịt gà. Nhu cầu thịt đỏ sau đó giảm, và nhu cầu về thịt gà tăng lên. Trong trường hợp này, gà là một món ăn thay thế.
Một số hàng hóa thay thế cũng có thể được coi là hàng hóa thứ cấp. Một hàng hóa thứ cấp là một sản phẩm có nhu cầu tăng lên khi giá tương đối của một hàng hóa khác tăng lên.
3. Biểu đồ so sánh hiệu ứng thu nhập với Hiệu ứng thay thế:
| Cơ sở để so sánh | Ảnh hưởng thu nhập | Hiệu lực thay thế |
|---|---|---|
| Ý nghĩa | Hiệu ứng thu nhập đề cập đến sự thay đổi trong nhu cầu của hàng hóa gây ra bởi sự thay đổi trong thu nhập thực tế của người tiêu dùng. | Hiệu ứng thay thế có nghĩa là hiệu ứng do sự thay đổi giá của hàng hóa hoặc dịch vụ, dẫn đến người tiêu dùng thay thế các mặt hàng có giá cao hơn bằng giá thấp hơn. |
| Phản ánh bởi | Di chuyển dọc theo đường cong thu nhập | Di chuyển dọc theo đường cong giá tiêu dùng |
| Tác dụng của | Thu nhập được giải phóng. | Thay đổi giá tương đối. |
| Biểu hiện | Tác động của việc tăng hay giảm sức mua đối với tiêu dùng. | Thay đổi số lượng cầu hàng hóa do thay đổi giá. |
| Tăng giá hàng hóa | Giảm thu nhập khả dụng, do đó làm giảm lượng cầu. | Vì hàng hóa thay thế tương đối rẻ hơn và vì vậy khách hàng sẽ chuyển sang hàng hóa khác. |
| Giảm giá hàng hóa | Tăng sức mạnh chi tiêu thực sự của người tiêu dùng, cho phép khách hàng mua nhiều hơn, với ngân sách nhất định. | Sẽ làm cho nó rẻ hơn so với sản phẩm thay thế, điều này sẽ thu hút nhiều khách hàng hơn và dẫn đến nhu cầu cao hơn. |
Định nghĩa về hiệu quả thu nhập
Khi giá hàng hóa hoặc dịch vụ giảm, người tiêu dùng sẽ có thể mua số lượng nhiều hơn với cùng số lượng hoặc cùng số lượng với số tiền ít hơn. Bằng cách này, sức mua chung của người tiêu dùng tăng lên, khiến anh ta mua nhiều hàng hóa hơn mà giá đã giảm, tăng. Điều ngược lại cũng đúng, tức là bất kỳ sự tăng giá nào của hàng hóa hoặc dịch vụ sẽ dẫn đến sự sụt giảm trong tiêu dùng, do ảnh hưởng thu nhập.
Định nghĩa về hiệu lực thay thế
Khi giá của một hàng hóa giảm, nó trở nên tương đối rẻ hơn so với hàng hóa khác, điều này thúc đẩy khách hàng thay thế hàng hóa đã giảm giá đối với các mặt hàng khác tương đối đắt tiền hiện nay. Do đó, tổng cầu của hàng hóa có giá đã giảm, tăng và ngược lại. Điều này được gọi là hiệu ứng thay thế, phát sinh do xu hướng vốn có của người tiêu dùng thay thế hàng hóa rẻ hơn cho hàng hóa tương đối đắt tiền, sau khi loại bỏ hiệu ứng thu nhập thực tế của thay đổi giá.
4. Sự khác biệt chính giữa hiệu ứng thu nhập và hiệu ứng thay thế:
Những điểm sau đây rất đáng chú ý cho đến khi có sự khác biệt giữa hiệu ứng thu nhập và hiệu ứng thay thế:
+ Sự thay đổi trong nhu cầu đối với hàng hóa gây ra bởi sự thay đổi thu nhập thực tế của người tiêu dùng được gọi là hiệu ứng thu nhập. Một hiệu ứng do sự thay đổi giá của hàng hóa hoặc dịch vụ, dẫn đến việc người tiêu dùng thay thế các mặt hàng có giá cao hơn bằng các mặt hàng giá thấp hơn, được gọi là hiệu ứng thay thế.
+ Hiệu ứng thu nhập được thể hiện bằng sự dịch chuyển dọc theo đường cong thu nhập – tiêu dùng, có độ dốc dương. Không giống như, hiệu ứng thay thế được mô tả bởi sự di chuyển dọc theo đường cong giá tiêu dùng, có độ dốc âm
+ Hiệu ứng thu nhập là kết quả của thu nhập được giải phóng trong khi hiệu ứng thay thế phát sinh do thay đổi tương đối về giá.
+ Hiệu ứng thu nhập cho thấy tác động của việc tăng hoặc giảm sức mua đối với tiêu dùng. Ngược lại, hiệu ứng thay thế phản ánh sự thay đổi trong mô hình tiêu thụ của một mặt hàng do thay đổi giá.
+ Hiệu ứng thu nhập của việc tăng giá hàng hóa là giảm thu nhập tùy ý dẫn đến giảm lượng cầu. Để chống lại điều này, hiệu ứng thay thế của giá hàng hóa tăng là khách hàng tiêu dùng sẽ mua các lựa chọn thay thế ít tốn kém hơn.
+ Hiệu quả thu nhập của việc giảm giá hàng hóa là sức mua của khách hàng sẽ tăng lên, cho phép khách hàng mua nhiều hơn với cùng một ngân sách. Ngược lại, hiệu ứng thay thế của việc giảm giá hàng hóa là hàng hóa sẽ trở nên rẻ hơn so với hàng hóa thay thế, sẽ thu hút nhiều khách hàng hơn, dẫn đến nhu cầu cao hơn.
Phần kết luận:
Nói một cách đơn giản, hiệu ứng thu nhập đề cập đến tác động của thay đổi thu nhập thực tế của người tiêu dùng trong khi hiệu ứng thay thế có nghĩa là thay thế một sản phẩm này cho một sản phẩm khác, là kết quả của sự thay đổi giá tương đối của hàng hóa. Đây là hai thành phần ảnh hưởng của sự thay đổi giá hàng hóa đối với mô hình tiêu thụ. Cách tiếp cận của Hicksian và phương pháp của Slutksy, phân tách tổng hiệu ứng giá thành hai hiệu ứng, tức là thu nhập và hiệu ứng thay thế.
