Nhận tử thi, hài cốt là gì? Trường hợp thi hành án tử hình? Quy định về việc giải quyết nhận tử thi được thực hiện như thế nào?
Người bị thi hành kết án tử hình là người áp dụng đối với người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng thuộc một trong nhóm các tội xâm phạm an ninh quốc gia, xâm phạm tính mạng con người, các tội phạm về ma túy, tham nhũng và một số tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Với những trường hợp bị kết án tử hình thì nhân thân người bị kết án sẽ xin cơ quan có thẩm quyền để nhận lại tử thi, hài cốt người bị kết án
1. Nhận tử thi, hài cốt là gì?
Nhận tử thi, hài cốt là việc thân nhân hoặc người đại diện hợp pháp của người chấp hành án phạt tù tử hình làm đơn có xác nhận của Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú gửi Chánh án Tòa án đã xét xử sơ thẩm đề nghị giải quyết cho nhận tử thi, hài cốt của người chấp hành án để an táng
2. Trường hợp thi hành án tử hình?
Việc ra quyết định thi hành án tử hình được quy định với nội dung như sau:
– Tử hình là hình phạt đặc biệt chỉ áp dụng đối với người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng thuộc một trong nhóm các tội xâm phạm an ninh quốc gia, xâm phạm tính mạng con người, các tội phạm về ma túy, tham nhũng và một số tội phạm đặc biệt nghiêm trọng khác do Bộ luật này quy định.
– Sau khi tiến hành kiểm tra hồ sơ của người bị kết án tử hình, xác định người bị kết án không thuộc trường hợp không áp dụng hình phạt tử hình quy định tại Khoản 3 Điều 40
– Chánh án Tòa án đã xét xử sơ thẩm ra quyết định thi hành án tử hình. Quyết định phải ghi rõ ngày, tháng, năm ra quyết định, họ, tên, chức vụ của người ra quyết định; bản án, quyết định được thi hành; họ, tên, ngày, tháng, năm sinh, nơi cư trú của người bị kết án.
– Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày ra quyết định thi hành án tử hình, Tòa án phải gửi quyết định đó cho các cơ quan sau đây:
+ Viện kiểm sát, cơ quan thi hành án hình sự cùng cấp;
+ Trại tạm giam nơi người chấp hành án đang bị giam giữ;
+ Sở Tư pháp nơi Tòa án đã ra quyết định thi hành án có trụ sở.
– Trường hợp trong cùng một vụ án có nhiều người bị kết án tử hình thì Chánh án Tòa án có thẩm quyền phải ra quyết định thi hành án đối với từng người bị kết án tử hình trong vụ án đó.
– Đối với trường hợp một người bị kết án tử hình nhiều lần do nhiều Tòa án khác nhau tuyên án, thì Chánh án Tòa án đã xét xử sơ thẩm lần cuối cùng đã tuyên án tử hình có trách nhiệm ra quyết định thi hành án tử hình đối với người bị kết án tử hình đó.
3. Quy định về việc giải quyết nhận tử thi, hài cốt của người bị thi hành án tử hình được thực hiện như thế nào?
3.1. Việc giải quyết nhận tử thi, hài cốt của người bị thi hành án tử hình
+ Trước khi thi hành án tử hình, thân nhân hoặc người đại diện hợp pháp của người chấp hành án được làm đơn có xác nhận của Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú gửi Chánh án Tòa án đã xét xử sơ thẩm đề nghị giải quyết cho nhận tử thi của người chấp hành án để an táng; trường hợp người chấp hành án là người nước ngoài thì đơn phải có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền hoặc cơ quan đại diện ngoại giao tại Việt Nam của nước mà người chấp hành án mang quốc tịch và phải được dịch ra tiếng Việt. Đơn phải ghi rõ họ tên, địa chỉ người nhận tử thi, quan hệ với người chấp hành án; cam kết bảo đảm yêu cầu về an ninh, trật tự, vệ sinh môi trường và tự chịu chi phí;
+ Chánh án Tòa án đã xét xử sơ thẩm
+ Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu có trách nhiệm thông báo cho người có đơn đề nghị ngay sau khi thi hành án để đến nhận tử thi về an táng. Việc giao nhận tử thi phải được thực hiện trong thời hạn 24 giờ kể từ khi thông báo và phải lập biên bản, có chữ ký của các bên giao, nhận; hết thời hạn này mà người có đơn đề nghị không đến nhận tử thi thì cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu có trách nhiệm an táng.
– Trường hợp không được nhận tử thi hoặc thân nhân của người bị thi hành án không có đơn đề nghị được nhận tử thi về an táng thì cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu tổ chức việc an táng. Sau 03 năm kể từ ngày thi hành án, thân nhân hoặc đại diện hợp pháp của người đã bị thi hành án được làm đơn có xác nhận của Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú đề nghị Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu nơi đã thi hành án cho nhận hài cốt. Đơn đề nghị phải ghi rõ họ tên, địa chỉ người nhận hài cốt, quan hệ với người bị thi hành án; cam kết bảo đảm yêu cầu về an ninh, trật tự, vệ sinh môi trường và tự chịu chi phí. Trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày nhận được đơn, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu có trách nhiệm xem xét, giải quyết.
– Trường hợp người bị thi hành án là người nước ngoài thì đơn đề nghị phải có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền hoặc cơ quan đại diện ngoại giao tại Việt Nam của nước mà người bị thi hành án mang quốc tịch và phải được dịch ra tiếng Việt. Việc giải quyết cho nhận hài cốt do cơ quan quản lý thi hành án hình sự xem xét, quyết định.
Như vậy, việc xin nhận lại tử thi, hài cốt phải được thực hiện trước khi thi hành án tử hình, thân nhân hoặc người đại diện hợp pháp của người chấp hành án được làm đơn có xác nhận của Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú gửi Chánh án Tòa án đã xét xử sơ thẩm đề nghị giải quyết cho nhận tử thi của người chấp hành án. Ngoài trường hợp được nhận thì sẽ có những trường hợp không được nhận tử thi, hài cốt thì cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu tổ chức việc an táng
3.3. Thủ tục nhận tử thi, hài cốt của người bị thi hành án tử hình
Đối tượng xin nhận
Thân nhân hoặc người đại diện hợp pháp của người bị thi hành án tử hình được làm thủ tục nhận lại thi thể tử thi, hài cốt của người bị thi hành án tử hình
Thẩm quyền quyết định nhận tử thi, hài cốt
Chánh Tòa ra quyết định thi hành án tử hình
Hồ sơ xin nhận lại tử thi, hài cốt gồm:
– Đơn xin nhận tử thi của tử tù có xác nhận của UBND cấp xã nơi cư trú.
– Với trường hợp người chấp hành án là người nước ngoài thì đơn phải có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền hoặc cơ quan đại diện ngoại giao tại Việt Nam của nước mà người chấp hành án mang quốc tịch và phải được dịch ra tiếng Việt.
– Lưu ý: trong đơn xin nhận tử thi, hài cốt phải ghi rõ họ tên, địa chỉ người nhận tử thi, quan hệ với người chấp hành án; cam kết bảo đảm yêu cầu về an ninh, trật tự, vệ sinh môi trường và tự chịu chi phí.
Thời hạn nộp đơn xin nhận tử thi, hài cốt
– Trong thời hạn 3 ngày làm việc kể từ ngày ra quyết định thi hành án tử hình, Chánh án Tòa án đã ra quyết định thi hành án phải thông báo cho thân nhân hoặc người đại diện hợp pháp của tử tù biết để làm đơn xin nhận tử thi.
– Trong thời hạn 3 ngày làm việc kể từ ngày nhận được thông báo, thân nhân hoặc người đại diện hợp pháp của tử tù phải nộp đơn xin nhận tử thi.
– Trong thời hạn 3 ngày làm việc kể từ ngày nhận được Đơn của thân nhân hoặc người đại diện hợp pháp của tử tù, Chánh án Tòa án đã ra quyết định thi hành án tử hình phải thông báo bằng văn bản về việc chấp nhận hay không chấp nhận cho nhận tử thi về mai táng. Nếu tử tù là người nước ngoài, thì Chánh án có trách nhiệm thông báo bằng văn bản cho Bộ Ngoại giao Việt Nam để thông báo cho cơ quan có thẩm quyền hoặc cơ quan đại diện ngoại giao tại Việt Nam của nước mà người đó mang quốc tịch;
– Trách nhiệm thông báo cho người có đơn đề nghị thuộc về cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu thông báo ngay sau khi thi hành án để đến nhận tử thi về an táng.
– Việc giao nhận tử thi phải được thực hiện trong thời hạn 24 giờ đồng hồ kể từ khi thông báo và phải lập biên bản, có chữ ký của các bên giao, nhận; hết thời hạn này mà người có đơn đề nghị không đến nhận tử thi thì cơ quan thi hành án hình sự có trách nhiệm an táng. Không tổ chức việc giao nhận tử thi người đã bị thi hành án tử hình vào ban đêm (từ 22h ngày hôm trước đến 6h sáng ngày hôm sau).
Như vậy, thủ tục xin nhận lại tử thi, hài cốt của người bị thi hành án tử hình phải tuân thủ theo quy định: Xác định về đối tượng làm đơn xin nhận tử thi, hài cốt là thân nhân hoặc người đại diện của người chấp hành án. Người gửi đơn xác định đúng thẩm quyền để gửi đơn phải là Chánh án Tòa án ra quyết định và phải nộp đơn đúng thời hạn trước khi thi hành án tử hình để Tòa xem xét!
