Khái quát về rừng phòng hộ? Quy định về đất rừng phòng hộ? Quy định về điều kiện và thủ tục khai thác gỗ, lâm sản trong rừng phòng hộ?
Mỗi chúng ta đều biết rằng, rừng có những vai trò quan trọng và ý nghĩa rất to lớn trong đời sống của con người. Hiện nay, có nhiều loại rừng khác nhau và mỗi loại rừng cũng có những ý nghĩa khác nhau. Tuy nhiên, không phải ai cũng ý thức rõ được những vai trò mà rừng phòng hộ mang lại. Cũng chính vì thế mà dẫn đến những hành vi tàn phá, khai thác quá mức rừng phòng hộ. Trong bối cảnh đó pháp luật nước ta đã ban hành các quy định cụ thể về việc khai thác gỗ, lâm sản trong rừng phòng hộ. Bài viết dưới đây chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu quy định về điều kiện và thủ tục khai thác gỗ, lâm sản trong rừng phòng hộ?
Mục lục bài viết
1. Khái quát về rừng phòng hộ:
Ta hiểu về rừng phòng hộ như sau:
Rừng phòng hộ được biết đến là rừng có tác dụng bảo vệ chống xói mòn đất, bản về nguồn nước. Loại rừng phòng hộ này có tác động rất lớn đến việc bảo vệ môi trường sinh thái, hạn chế thiên tai và điều hòa khí hậu.
Dựa theo tính năng mà rừng phòng hộ được chia thành 4 loại chính, cụ thể như sau:
– Thứ nhất: Rừng phòng hộ đầu nguồn:
Rừng phòng hộ đầu nguồn là loại rừng thường nằm ở khu vực thượng nguồn của các con sông. Rừng phòng hộ đầu nguồn có tác dụng bảo vệ đất, điều tiết nguồn nước để hạn chế lũ lụt, hạn chế xói mòn hay hiện tượng bồi cấp các lòng sông hồ.
Rừng phòng hộ đầu nguồn còn cung cấp nước cho các dòng chảy và hồ trong mùa khô, nên đóng vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống nhân dân.
– Thứ hai: Rừng phòng hộ bảo vệ môi trường sinh thái:
Rừng phòng hộ bảo vệ môi trường sinh thái thông thường sẽ được trồng ở quanh các khu công nghiệp, các điểm dân cư, các đô thị với chức năng điều hòa khí hậu và bảo vệ môi trường sinh thái tại các khu vực này.
– Thứ ba: Rừng phòng hộ chắn gió và cát bay:
Như tên gọi, rừng phòng hộ chắn gió và cát bay có tác dụng đó là ngăn gió bão, chắn cát để bảo vệ xóm làng, đường giao thông,…cải tạo bãi cát thành đất canh tác
Loại rừng phòng hộ chắn gió và cát bay này thường tập trung chủ yếu ở khu vực ven biển.
– Thứ tư: Rừng phòng hộ chắn
Rừng phòng hộ chắn sóng lấn biển thường được trồng ở các dòng sông hoặc mọc tự nhiên ở ven biển, ven sông. Rừng phòng hộ chắn sóng lấn biển sẽ có chức năng giúp ngăn sóng và bảo vệ các công trình ven biển. Đồng thời, nó còn giúp cố định bàn cát lắng đọng để từ đó có thể hình thành đất mới.
Rừng phòng hộ có rất nhiều chức năng khác nhau, mỗi một loại rừng lại đóng vai trò nhất định.
2. Quy định về đất rừng phòng hộ:
Quy định cụ thể về đất rừng phòng hộ tại Điều 136, Luật Đất đai 2013 có nội dung cụ thể:
– Thứ nhất, Nhà nước sẽ thực hiện giao đất rừng phòng hộ cho các tổ chức quản lý, bảo vệ, khoanh nuôi tái sinh rừng, trồng rừng theo đúng quy định và kế hoạch sử dụng đất đã được Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.
– Thứ hai, tổ chức quản lý rừng phòng hộ giao khoán đất rừng phòng hộ cho gia đình, cá nhân đang sinh sống tại địa phương để nhằm mục đích có thể bảo vệ và phát triển rừng. Ủy ban Nhân dân cấp huyện giao đất sản xuất nông nghiệp, đất ở cho các cá nhân hoặc hộ gia đình này sử dụng để phục vụ cuộc sống sinh hoạt, canh tác.
– Thứ ba, ủy ban nhân dân cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung Ương quyết định cho tổ chức kinh tế thuê đất rừng phòng hộ thuộc khu vực được phép kết hợp với kinh doanh du lịch sinh thái – môi trường dưới tán rừng, cảnh quan,…
– Thứ tư, tổ chức, cá nhân hoặc hộ gia đình đang sinh sống trong khu vực có rừng phòng hộ mà chưa có tổ chức quản lý và khu vực quy hoạch trồng rừng phòng hộ. Bên cạnh đó các tổ chức, cá nhân hoặc hộ gia đình có nhu cầu và khả năng bảo vệ, phát triển rừng thì được Nhà nước giao đất rừng để bảo vệ và phát triển và được kết hợp sử dụng đất vào mục đích khác theo quy định của pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng.
– Thứ năm, các chủ thể là những cá nhân, gia đình hoặc cộng đồng dân cư được Nhà nước giao rừng phòng hộ theo quy định của Luật bảo vệ và phát triển rừng thì được giao đất rừng phòng hộ để nhằm mục đích có thể bảo vệ, phát triển rừng. Đồng thời, phải có quyền và nghĩa vụ theo quy định của Luật bảo vệ và phát triển rừng.
Rừng phòng hộ như chúng ta đã biết là loại rừng được sử dụng chủ yếu để nhằm mục đích có thể bảo vệ nguồn nước, bảo vệ đất, chống xói mòn, sạt lở, lũ quét, lũ ống, chống sa mạc hóa, hạn chế thiên tai, điều hòa khí hậu, từ đó rừng phòng hộ cũng sẽ góp phần bảo vệ môi trường, quốc phòng, an ninh, kết hợp du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí; cung ứng dịch vụ môi trường rừng… Các quy định cụ thể về đất rừng phòng hộ được nêu cụ thể bên trên có ý nghĩa và vai trò quan trọng trong thực tiễn nhằm mục đích để có thể bảo vệ và phát triển rừng phòng hộ.
3. Quy định về điều kiện và thủ tục khai thác gỗ, lâm sản trong rừng phòng hộ:
Theo Điều 55 Luật lâm nghiệp năm 2017 và Điều 20 Nghị định 156/2018/NĐ-CP của Chính Phủ thì được phép khai thác lâm sản trong rừng phòng hộ theo các quy định, điều kiện và phương thức cụ thể như như sau:
Thứ nhất: Khai thác lâm sản đối với rừng phòng hộ là gỗ rừng tự nhiên:
– Theo quy định pháp luật các chủ thể là những cá nhân, tổ chức được khai thác cây gỗ đã chết, cây gãy đổ, cây bị sâu bệnh, cây đứng ở nơi mật độ lớn hơn mật độ quy định.
– Điều kiện và phương thức khai thác rừng phòng hộ tự nhiên được quy định cụ thể như sau:
+ Điều kiện khai thác rừng phòng hộ tự nhiên: Cần phải có phương án khai thác tận thu gỗ theo quy định của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; đối với khai thác cây đứng ở nơi có mật độ lớn hơn mật độ quy định chỉ thực hiện trong thời gian mở cửa rừng.
+ Phương thức khai thác rừng phòng hộ tự nhiên: Theo quy định của pháp luật hiện hành, đối với khai thác cây đứng thực hiện theo phương thức khai thác chọn với cường độ không quá 20% trữ lượng; rừng sau khi khai thác độ tàn che phải lớn hơn 0,6.
Thứ hai: Khai thác lâm sản đối với rừng phòng hộ là rừng tự nhiên, việc khai thác lâm sản ngoài gỗ được quy định như sau:
– Các cá nhân, tổ chức được được khai thác măng, tre, nứa, nấm trong rừng phòng hộ khi đã đạt yêu cầu phòng hộ.
– Các cá nhân, tổ chức được ược khai thác lâm sản ngoài gỗ khác mà không làm ảnh hưởng đến khả năng phòng hộ của rừng.
– Điều kiện và phương thức khai thác rừng tự nhiên, việc khai thác lâm sản ngoài gỗ:
+ Đối tượng khai thác rừng tự nhiên, việc khai thác lâm sản ngoài gỗ: Các chủ thể được phép khai thác măng, tre, nứa, nấm trong rừng phòng hộ khi đã đạt yêu cầu phòng hộ; Được khai thác lâm sản ngoài gỗ khác mà không làm ảnh hưởng đến khả năng phòng hộ của rừng.
+ Điều kiện khai thác rừng tự nhiên, việc khai thác lâm sản ngoài gỗ: Cần phải bảo đảm duy trì sự phát triển bền vững của khu rừng, sản lượng loài khai thác không được lớn hơn lượng tăng trưởng của loài đó; sau khi khai thác không làm ảnh hưởng chức năng phòng hộ của rừng.
+ Phương thức khai thác rừng tự nhiên, việc khai thác lâm sản ngoài gỗ: Do các chủ thể là những chủ rừng phòng hộ tự quyết định.
Thứ ba: Khai thác lâm sản đối với rừng phòng hộ là rừng trồng, được quy định cụ thể như sau:
– Các cá nhân, tổ chức được được khai thác cây phụ trợ, chặt tỉa thưa khi rừng trồng có mật độ lớn hơn mật độ quy định cụ thể.
– Các cá nhân, tổ chức được được khai thác cây trồng chính khi đạt tiêu chuẩn khai thác theo phương thức khai thác chọn hoặc chặt trắng theo băng, đám rừng.
– Sau khi khai thác, chủ rừng sẽ có trách nhiệm cần phải thực hiện việc tái sinh hoặc trồng lại rừng trong vụ trồng rừng kế tiếp và tiếp tục quản lý, bảo vệ.
– Điều kiện và phương thức khai thác rừng trồng:
+ Đối tượng khai thác rừng trồng: Được thực hiện khai thác đối với cây phụ trợ, chặt tỉa thưa khi rừng trồng có mật độ lớn hơn mật độ quy định. Các cá nhân, tổ chức được khai thác cây trồng chính khi đạt tiêu chuẩn khai thác theo phương thức khai thác chọn hoặc chặt trắng theo băng, đám rừng. Sau khi khai thác, chủ rừng phải thực hiện việc tái sinh hoặc trồng lại rừng trong vụ trồng rừng kế tiếp và tiếp tục quản lý, bảo vệ.
+ Điều kiện khai thác rừng trồng: Chủ rừng phải lập phương án khai thác gỗ theo quy định của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn theo đúng quy định của pháp luật.
+ Phương thức khai thác rừng trồng: Khai thác tỉa thưa cây trồng chính phải bảo đảm mật độ còn lại ít nhất 600 cây/ha và phân bố đều trong lô. Khai thác chọn cây trồng chính cường độ không quá 20% trữ lượng. Khai thác trắng theo băng thì chiều rộng băng không quá 30 m; khai thác trắng theo đám thì diện tích đám không quá 3 ha, tổng diện tích khai thác hằng năm không vượt quá 20% tổng diện tích rừng đã đạt tiêu chuẩn phòng hộ.
Thứ tư: Khai thác tận dụng gỗ rừng tự nhiên, rừng trồng:
– Đối tượng khai thác tận dụng gỗ rừng tự nhiên, rừng trồng: Đối tượng khai thác là cây gỗ trên diện tích rừng chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác, khi thực hiện các biện pháp kỹ thuật lâm sinh, phục vụ công tác đào tạo và nhiệm vụ nghiên cứu khoa học.
– Điều kiện khai thác tận dụng gỗ rừng tự nhiên, rừng trồng: Để được khai thác tận dụng gỗ rừng tự nhiên, rừng trồng phải có quyết định phê duyệt của cơ quan có thẩm quyền về chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích sử dụng khác; dự án lâm sinh; chương trình, đề tài nghiên cứu khoa học.
Thủ tục khai thác gỗ, lâm sản trong rừng phòng hộ sẽ được tiến hành theo đúng quy định của pháp luật và căn cứ cụ thể vào từng đối tượng rừng phòng hộ khác nhau mà thủ tục khai thác gỗ, lâm sản trong rừng phòng hộ cũng sẽ khác nhau.
Cần lưu ý rằng việc khai thác lâm sản trong rừng phòng hộ phải được thực hiện theo quy định của Luật Lâm nghiệp 2017 và Quy chế quản lý rừng.
Như vậy, pháp luật nước ta cũng đã đưa ra quy định cụ thể về các đối tượng, loại rừng phòng hộ và các điều kiện cụ thể đối với việc khai thác từng loại rừng phòng hộ. Theo quy định pháp luật hiện hành, các cá nhân, tổ chức khi khai thác rừng phòng hộ cần phải đáp ứng đầy đủ các quy định cụ thể được nêu cụ thể ở bên trên.
Trong trường hợp khi phát hiện có hành vi vi phạm pháp luật về việc khai thác rừng phòng hộ thì cơ quan Nhà nước có thẩm quyền sẽ căn cứ vào tính chất và mức độ của hành vi để có thể đưa ra mức xử phạt phù hợp đối với hành vi của các tổ chức hay cá nhân, nhẹ nhất là yêu cầu các cá nhân, tổ chức thực hiện bồi thường, có các biện pháp khắc phục hậu quả, xử phạt hành chính hoặc thậm chí là áp dụng biện pháp xử phạt hình sự đối với các cá nhân, tổ chức khai thác rừng phòng hộ trái pháp luật.
