Cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn Bác trong bài thơ Chiều tối hay nhất

1. Dàn ý Cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn Bác trong bài thơ Chiều tối:

1.1. Mở bài:

Giới thiệu tác giả, tác phẩm:

‐ Chủ tịch Hồ Chí Minh là nhà yêu nước, nhà cách mạng vĩ đại, nhà hoạt động kiệt xuất của phong trào quốc tế, đồng thời là nhà văn, nhà thơ lớn của dân tộc. 

‐ Bài thơ Chiều tối là một tác phẩm vô cùng tuyệt mỹ thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, ý chí vượt lên hoàn cảnh khắc nghiệt của nhà thơ, chiến sĩ Hồ Chí Minh. 

– Dẫn dắt vấn đề: Vẻ đẹp tâm hồn Bác Hồ trong bài chiều tối. 

Ví dụ: Ai cũng muốn có một mái ấm gia đình, chẳng có gì xa lạ, khó hiểu, nhưng Bác làm tôi ngạc nhiên, cả đời vì nước, vì dân, không một chút riêng tư. Bài thơ “Chiều tối” có lẽ đã hé lộ cho chúng ta một thoáng mơ ước thầm kín về  mái ấm gia đình, một bến đỗ dừng chân trên con đường dài xa vạn dặm.

1.2. Thân bài:

Luận điểm 1: Tâm hồn yêu đời, yêu thiên nhiên say đắm.

“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ

Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không”

‐ Không gian rộng và cao, thoáng đãng nhưng gợi buồn trong sự trống trải và hiu quạnh. 

– Đây là những chi tiết quen thuộc trong thơ ca tạo nên cho bài thơ một màu sắc cổ điển.

– Cảnh vật mang đặc trưng thơ cổ truyền thống, tượng trưng nhưng vẫn rất gần gũi với chất trữ tình: 

• Những chú chim mệt mỏi  sau một ngày kiếm ăn, hay đó là sự mệt mỏi của người tù sau một ngày đày ải.

• Một đám mây cô đơn, lẻ loi là nỗi cô đơn của một người tù nơi đất khách  

=> Khung cảnh bao trùm tâm trạng của nhân vật trữ tình, người tù như tìm thấy sự đồng cảm, sẻ chia trong thiên nhiên. 

• Luận điểm 2: Tình yêu thương con người sâu sắc 

“Cô em xóm núi xay ngô tối

Xay hết, lò than đã rực hồng” 

‐ Hình ảnh thơ chuyển từ thiên nhiên sang cuộc sống con người, tâm trạng của nhà thơ buồn cũng trở nên vui, dường như nhà thơ đã quên hẳn nỗi buồn của chính mình để hòa nhập với niềm vui của mọi người.

– Hình ảnh cô gái không phải thoáng qua để trang trí cho bức ảnh mà là trung tâm của bức tranh, không phải là một cô gái thơ mộng, lãng mạn mà là một người lao động, vẻ đẹp của cuộc sống đã đi vào bài thơ một cách tự nhiên để tạo ra vẻ đẹp khỏe mạnh và tràn đầy sức sống.

– Bếp lửa rực hồng gợi nhắc về một gia đình đầm ấm, nó là nét đẹp của cuộc sống và cũng là ước vọng về một mái ấm gia đình. 

– Thơ Đường rất tiêu biểu cho chuyển động thời gian bằng bút pháp liên tưởng: dùng ánh sáng để tả bóng tối. Bếp lửa chỉ rực hồng chỉ khi bóng tối đã bao trùm. 

– Bản dịch thêm vào chữ “tối” không sai, nhưng sai ý vị của thơ Đường.  

• Luận điểm 3: Tinh thần lạc quan, kiên cường, sắt đá 

– Tâm trạng thay đổi từ buồn sang vui, từ cô đơn sang ấm áp.  

• Hình ảnh đàn chim bay về tổ gợi cảm giác đoàn tụ ấm cúng. 

• Chòm mây tuy cô đơn nhưng lại “mạn mạn độ thiên không” -> biểu thị tâm hồn khoáng đạt, phong thái ung dung, tự do, tự chủ  trong mọi tình huống. 

• Hình ảnh chiếc cối xay ngô của cô gái vùng cao cũng hoạt động.

→ Thời gian trôi theo cánh chim và  đám mây cùng cối xay ngô, quay mãi, cho đến khi “bao túc ma hoàn” thì “lô dĩ hồng”. 

• Nhận xét về từ “hồng” – nhãn tự bài thơ, nó nằm  cuối bài thơ nhưng lại gánh vác được 24 chữ còn lại và mang lại sức sống cho bài thơ.

=> Tâm hồn người chiến sĩ cộng sản luôn lạc quan tin tưởng vào ánh sáng, cái thiện. 

• Nét nghệ thuật:

– Hình ảnh thơ cổ điển 

– Ngôn ngữ ngắn gọn, chân thực, hấp dẫn 

– Kết hợp giữa nét cổ điển và hiện đại hài hòa.

1.3. Kết bài:

Nêu Cảm nhận về tâm hồn của Bác.

2. Cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn Bác trong bài thơ Chiều tối hay:

Là con người, có lẽ ai cũng yêu cái đẹp. Cái đẹp có một sức mạnh riêng, nó có thể làm thư thái tâm hồn con người và biến khó khăn thành những điều đơn giản. Và nhà cách mạng nỗi lạc Hồ Chí Minh cũng không nằm ngoài quỹ đạo đó. Đứng trước vẻ đẹp của thiên nhiên và cuộc sống, Bác như quên đi những khó khăn tù đày để đắm mình trong không gian sống động của buổi hoàng hôn và sáng tác nên kiệt tác “Chiều tối”. 

Mở đầu bài thơ, người đọc có ấn tượng sâu sắc về một khung cảnh  vô cùng rộng lớn, khoáng đạt: 

“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ

Tầng mây lơ lửng dưới tầng không”

Qua những hình ảnh tượng trưng “chim”, “mây” quen thuộc trong thơ Đường, nhà thơ đã vẽ nên một bức tranh mang màu sắc cổ điển với những sắc thái lặp đi lặp lại thú vị. Cánh chim uốn mình về tổ sau một ngày dài mệt mỏi, cũng như tâm trạng của nhà thơ lúc này, đã rất mệt mỏi sau chuyến chuyển lao dài. Và cũng chính vì phải xa quê hương mà nhà cách mạng ấy muốn được bay như cánh chim, về tổ nghỉ ngơi và khao khát được trở về quê hương. Hình ảnh tầng mây lặng lẽ trôi giữa tầng không mở hết chiều rộng câu thơ mà mang trong mình một bóng chiều vô cùng rộng lớn, tự do nhưng cũng mênh mông cô đơn. 

Có lẽ nhà thơ mượn bóng mây này để than thở cho thân phận của mình, một mình lẻ loi, tù đày nơi xứ người. Qua con mắt quan sát nhạy cảm của tác giả ta thấy được sự chuyển động nhẹ nhàng của hình ảnh thiên nhiên, đồng thời là niềm khao khát, ước mơ được trở về cố hương, được hòa mình vào cuộc sống của người tù cách mạng. 

Hai khổ thơ tiếp theo, Hồ Chí Minh nhìn thấy hình ảnh con người với niềm hân hoan hòa mình vào nhịp sống thường ngày: 

“Cô em xóm núi xay ngô tối

Xay hết, lò than đã rực hồng”

Hình ảnh “cô em xóm núi” không phải là một cô gái xinh đẹp, kiều diễm như trong thơ Đường mà là một người lao động bình thường  say mê với công việc. Đó cũng là hình ảnh trung tâm của bức tranh hoàng hôn, nhấn mạnh vẻ đẹp của người lao động.

Dường như bức tranh được tác giả thổi hồn nên rất sống động. Hình ảnh hay cảnh thơ đều có sự chuyển động độc đáo. Nhà thơ phóng tầm xung quanh và bị thu hút bởi hình ảnh con người, bởi Bác cũng cần “khao khát con người” một cách chân thành, tha thiết được nói chuyện, giao tiếp và trở lại cuộc sống đời thường bình dị. 

Bác đã tự giải thoát mình khỏi mọi xiềng xích để đưa tâm hồn mình hòa vào nhịp sống bình dị mà thoải mái dưới chân núi xa. Không phải không trực tiếp miêu tả sự bao phủ của màn đêm hay sự tối dần của bầu trời mà nhà thơ đã mượn hình ảnh ngọn lửa để miêu tả sự chuyển động này, chỉ trong bóng tối ánh sáng mới chuyển sang màu đỏ. Từ “tối” được thêm vào trong bản dịch làm mất đi vẻ đẹp của bài thơ. 

Ngọn lửa hồng ấm cúng này cũng xua tan mọi mệt mỏi thể xác, chở thi nhân theo từng nét vẽ chập chờn. Chữ “hồng” là nhãn tự đầu đề của bài thơ nói lên ý nghĩa, chất riêng của thơ Hồ Chí Minh, nhấn mạnh nội dung bài thơ và khắc họa sâu sắc hơn hình ảnh người cách mạng.  

Vì yêu cảnh nên ta mới cảm nhận được tình yêu thiên nhiên, trước khung trời hoàng hôn trên đỉnh núi vô cũng đẹp, chúng ta cảm nhận được tình yêu thiên nhiên và yêu đời của Hồ Chí Minh. Trong gian khó nhưng Người vẫn thích ngắm nhìn trời đất, vô cùng yêu quý và trân trọng vẻ đẹp của đất trời. Ngoài ra còn có tình yêu sâu sắc đối với quê hương đất nước và mong muốn được trở về quê hương.

Dù hoàn cảnh không mấy tốt đẹp, nhưng người cách mạng vẫn chứa đựng niềm lạc quan, yêu đời, yêu con người và khát vọng vùng lên giành độc lập, tự do, giải phóng thuộc địa, giải phóng Tổ quốc và giải phóng nhân dân. Phải kiên trì, mạnh mẽ đến đâu thì nhà thơ mới có thể buông bỏ mọi mệt mỏi, cô đơn, buồn tủi để tiếp tục yêu đời, yêu con người và nghỉ ngơi một chút để ngắm nhìn vẻ đẹp của cuộc đời ngay trước mắt. 

Vận dụng linh hoạt những hình ảnh thơ Đường luật, óc quan sát tinh tế, thủ pháp lấy động tả tĩnh… chỉ với bốn dòng thơ, Hồ Chí Minh đã thực sự vẽ nên một bức tranh. Một bức tranh cổ điển lấy thiên nhiên, thu hút với hình tượng trung tâm của con người làm việc say mê quanh ngọn lửa. Nhờ đó ta cũng cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp tâm hồn của Bác. 

Đã có không ít nhà thơ đã lấy cảm hứng từ phong cảnh thiên nhiên lúc hoàng hôn. Nhưng có lẽ ít bài thơ nào mang lại cho người đọc những cảm xúc đa dạng và tự nhiên như “Chiều tối”. Chúng ta  đứng cạnh nhà cách mạng, cùng Người nhìn bốn phương, nhìn núi non. Bên cạnh ta là một tâm hồn rực lửa, yêu đời, lạc quan, dù bị xiềng xích nhưng vẫn khao khát  được lao mình vào từng vòng xay ngô của cô em xóm núi để được trở lại với gia đình, được quây quần bên ngọn lửa bập bùng cháy mãi….

3. Cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn Bác trong bài thơ Chiều tối ấn tượng:

Trong tập thơ “Nhật ký trong tù” của nhà văn Hồ Chí Minh, bài thơ “Chiều tối” đã thể hiện rõ nét và sâu sắc vẻ đẹp tâm hồn của nhà văn. Đây là bài thơ thứ 31 trong số 134 bài thơ Nhật kí trong tù, một trong năm bài thơ Bác viết trên đường từ nhà lao Tĩnh Tây đến nhà lao Thiên Bảo. Qua bài thơ, vẻ đẹp tinh thần của nhà thơ được miêu tả rõ nét qua cách cảm nhận về thiên nhiên cũng như ý nghĩa của toàn bộ bài thơ.  

Hồ Chí Minh là con người yêu cuộc sống, yêu thiên nhiên, nhạy cảm trước những biến thiên tinh tế của tạo hóa: 

“Quyện điểu qui lâm tầm túc thụ

Cô vân mạn mạn độ thiên không”

(Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ

Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không)

Tác giả gợi ra thời điểm vào lúc chiều muộn. Thời gian buổi tối thường gợi buồn, nhất là khi Bác đang ở nơi đất khách quê người trong tình trạng mệt mỏi khi phải chuyển lao. Buổi chiều tối là thời điểm nhiều cảm xúc nhất trong ngày, nó gợi lên một nỗi nhớ da diết về sự đoàn tụ. Bác cảm nhận về những cánh chim và những chòm mây. Bạn đọc đã bắt gặp  nhiều bài thơ viết về cánh chim, nhưng cánh chim trong bài thơ này là cánh chim mệt mỏi. Ngoài ra, hình ảnh đám mây còn là hình ảnh  khát vọng tự do của người chiến sĩ cộng sản. Hai câu thơ trên mang đến cho người đọc hình ảnh người lính với tư thế điềm đạm, hài hòa  với thiên nhiên và thể hiện khát vọng tự do của con người. Trong hoàn cảnh bị ràng buộc về thể xác nhưng nhà thơ vẫn được tự do về  tinh thần. Bác vẫn là người có tinh thần lạc quan, Bác vẫn có những quan sát, cảm nhận tinh tế về sự vận động của cảnh vật thiên nhiên. 

Hồ Chí Minh là người mang tình nghĩa sâu nặng, luôn cảm thương trong mọi hoàn cảnh:  

“Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc

Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng”

(Cô em xóm núi xay ngô tối

Xay hết, lò than đã rực hồng)

Bác Hồ thể hiện sự chia sẻ nỗi vất vả với cô gái xay ngô nơi xóm núi, vui với niềm vui lao động của cô. Tuy trong Thất đại thơ Đường có  hình ảnh người phụ nữ nhưng họ thường xuất hiện ở trong sự khuê các. Còn với Hồ Chí Minh, Người đưa hình ảnh người phụ nữ trong hình ảnh lao động một cách rất tự nhiên. 

Ngoài ra, qua bài thơ người đọc còn thấy được vẻ đẹp của tinh thần lạc quan bất diệt xuyên suốt cả bài thơ. Trong một bài thơ, từ hình ảnh của bài thơ, có thể nhận thấy trong suy nghĩ của tác giả có sự vận động không ngừng hướng tới cuộc sống trong tương lai. Tâm trạng chuyển từ buồn sang vui, từ cô đơn sang ấm áp. Hình ảnh cánh chim thật buồn, nhưng là tiếng chim bay về tổ gợi nhớ về một sự đoàn tụ đầm ấm ở quê hương. Mây lẻ loi biểu thị sự cô đơn, nhưng đám mây “mạn mạn độ thiên không” biểu thị tâm hồn rộng mở, thư thái, thái độ tự chủ trong mọi tình huống. Từ hình ảnh cánh chim, đám mây chuyển động, cối xay ngô của cô gái vùng cao cũng chuyển động theo. Thời gian trôi  theo cánh chim và mây, trôi theo cối xay ngô quay, quay mãi, cho đến khi “bao túc ma hoàn” thì “lô dĩ hồng”. Nhận xét về chữ hồng, nó được coi là chủ đạo của bài thơ, nằm ở cuối bài thơ nhưng lại gánh vác 24 chữ còn lại và đem đến sức sống cho bài thơ.  

Qua bài thơ “Chiều tối” ta cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của người chiến sĩ cộng sản giàu tình yêu thương, luôn thiết tha với cuộc sống bao dung, lạc quan trước ánh sáng.