Tác phẩm Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành là truyện ngắn được tác giả dùng hình ảnh của cây xà nu và người dân Xô-man với sức sống mãnh liệt để khắc hoạ hình ảnh Tây Nguyên anh hùng, bất khuất một lòng đi theo Đảng, thể hiện thành công chủ nghĩa anh hùng Cách mạng Việt Nam. Để giúp bạn hiểu rõ ràng và sâu sắc hơn về các dạng đề đọc hiểu liên quan đến bài thơ, cùng Đọc Tài Liệu tham khảo một số đề đọc hiểu Rừng xà nu dưới đây và xem gợi ý đáp án của từng đề nhé.
Mục lục bài viết
1. Đề đọc hiểu Rừng xà nu – Nguyễn Trung Thành (có lời giải) – Đề 1:
1.1. Đề đọc hiểu Rừng xà nu – Nguyễn Trung Thành (có lời giải) – Đề bài:
Đọc đoạn văn và trả lời câu hỏi dưới đây.
“Tnú không cứu sống được vợ, được con. Tối đó, Mai chết. Còn đứa con thì đã chết rồi. Thằng lính to béo đánh một cây sắt vào ngang bụng nó, lúc mẹ nó ngã xuống, không kịp che cho nó. Nhớ không, Tnú, mày cũng không cứu sống được vợ mày. Còn mày thì bị chúng nó bắt, mày chỉ có hai bàn tay trắng, chúng nó trói mày lại. Còn tau thì tau lúc đó đứng sau gốc cây vả. Tau thấy chúng nó trói mày bằng dây Rừng. Tau không nhảy ra cứu mày. Tau cũng chỉ có hai bàn tay không. Tau không ra, tau đi quay vào Rừng, tau đi tìm bọn thanh niên. Bọn thanh niên thì cũng đã đi vào rừng, chúng nó đi tìm giáo mác. Nghe rõ chưa, các con, rõ chưa? Nhớ lấy, ghi lấy. Sau này tau chết rồi, bay còn sống phải nói lại cho con cháu: Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo!..”
Câu 1: Đoạn văn trích trong tác phẩm nào? Của ai?
Câu 2: Xác định phong cách ngôn ngữ của đoạn văn?
Câu 3: Câu nói “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo!..” có ý nghĩa gì?
Câu 4: Xác định phương thức biểu đạt của đoạn trích.
1.2. Đề đọc hiểu Rừng xà nu – Nguyễn Trung Thành (có lời giải) – Trả lời:
Câu 1: Đoạn văn trích trong tác phẩm “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành.
Câu 2: Phong cách ngôn ngữ của đoạn văn là phong cách ngôn ngữ sinh hoạt (khẩu ngữ).
Câu 3: Câu nói “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo!..” là câu nói của cụ Mết – già làng, là câu nói xuất phát từ cuộc đời bi tráng của Tnú và thực tiễn đấu tranh của nhân dân Xôman nói riêng và thực tế của dân tộc Tây nguyên nói chung: Giặc dùng vũ khí để áp bức đồng bào, ta phải dùng vũ khí để đáp trả lại chúng.
Câu 4: Phương thức biểu đạt của đoạn trích là: tự sự, biểu cảm.
2. Đề đọc hiểu Rừng xà nu – Nguyễn Trung Thành (có lời giải) – Đề 2:
2.1. Đề đọc hiểu Rừng xà nu – Nguyễn Trung Thành (có lời giải) – Đề bài:
“Một ngón tay Tnú bốc cháy. Hai ngón, ba ngón. Không có gì đượm bằng nhựa xà nu. Lửa bắt rất nhanh. Mười ngón tay đã thành Mười ngọn đuốc.
Tnú nhắm mắt lại, rồi mở mắt ra, nhìn trừng trừng.
Trời ơi! Cha mẹ ơi! Anh không cảm thấy lửa cháy ở mười đầu ngón tay nữa. Anh nghe lửa cháy trong lồng ngực, cháy ở bụng. Máu anh mặn chát ở đầu lưỡi. Răng anh đã cắn nát môi anh rồi. Anh không kêu rên. Anh Quyết nói “Người Cộng sản không thèm kêu van…”. Tnú không thèm, không thèm kêu van. Nhưng trời ơi! Cháy! Không, Tnú sẽ không kêu! Không!”
(Trích “Rừng xà nu” – Nguyễn Trung Thành)
Đọc đoạn văn trên vác trả lời các câu hỏi sau:
Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt của đoạn văn trên.
Câu 2: Nội dung chủ yếu của đoạn văn bản là gì?
Câu 3: Xác định biện pháp tu từ, cú pháp trong câu văn: “Một ngón tay Tnú bốc cháy. Hai ngón, ba ngón. Không có gì đượm bằng nhựa xà nu. Lửa bắt rất nhanh. Mười ngón tay đã thành Mười ngọn đuốc.” Nêu hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ đó.
Câu 4: Câu nói “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo!..” có ý nghĩa gì?
Câu 5: Viết một đoạn văn ngắn bày tỏ suy nghĩ của bản thân về trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc của tuổi trẻ trong cuộc sống hôm nay.
2.2. Đề đọc hiểu Rừng xà nu – Nguyễn Trung Thành (có lời giải) -Trả lời:
Câu 1: Phương thức biểu đạt của đoạn văn trên là phong cách ngôn ngữ sinh hoạt. Vì đây là lời kể chuyện của nhân vật cụ Mết trong đêm Tnú về thăm làng Xôman sau ba năm đi lực lượng.
Câu 2: Nội dung chủ yếu của đoạn văn bản là:
‐ Cụ Mết kể lại và giải thích vì sao Tnú không cứu được vợ con.
‐ Bản thân Tnú cũng bị giặc bắt và tra tấn.
‐ Cụ Mết dẫn trai làng vào núi Ngọc Linh để lấy vũ khí về giết giặc.
‐ Lời dặn dò của cụ Mết: phải cầm vũ khí để đứng lên chiến đấu.
Câu 3:
Biện pháp tu từ cú Pháp trong câu văn: “Một ngón tay Tnú bốc cháy. Hai ngón, ba ngón. Không có gì đượm bằng nhựa xà nu. Lửa bắt rất nhanh. Mười ngón tay đã thành Mười ngọn đuốc.” là liệt kê, tăng tiến.
Hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ này là: lên án tội ác man rợ của kẻ thù. Ca ngợi tinh thần trung thành cách mạng, lòng kiên quyết và lòng dũng cảm của nhân vật Tnú. Đó cũng là biểu tượng hào hùng, giàu chất sử thi và cảm hứng lãng mạn.
Câu 4:
Câu nói “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo!..” có ý nghĩa phải dùng bạo lực cách mạng để chống bạo lực phản cách mạng. Nhân dân miền Nam không còn cách nào khác là cầm vũ khí đánh giặc cứu nước, mang lại độc lập, tự do, hạnh phúc.
Câu 5: Gợi ý làm bài: Học sinh có thể dựa vào những ý chính sau đây để viết bài.
‐ Nhận thức của bản thân về tình hình đất nước hiện nay: thời cơ và thách thức.
‐ Bảo vệ Tổ quốc là gì?
‐ Tuổi trẻ phải làm gì để góp phần bảo vệ Tổ Quốc?
‐ Liên hệ bản thân.
3. Đề đọc hiểu Rừng xà nu – Nguyễn Trung Thành (có lời giải) – Đề 3:
3.1. Đề đọc hiểu Rừng xà nu – Nguyễn Trung Thành (có lời giải) – Đề bài:
“Trong rừng ít có loại câu sinh sôi nảy nở khỏe như vậy. Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời. Cũng ít có loài cây ham ánh sáng mặt trời đến như thế. Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng lớn thẳng tắp, lóng lánh vô số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay ra. Có những cây con vừa lớn ngang tầm ngực người lại bị đại bác chặt đứt làm đôi. Ở những cây đó, nhựa còn trong, chất dầu còn loãng, vết thương không lành được, cứ loét mãi ra, năm mười hôm thì cây chết. Nhưng cũng có những cây vượt lên được cao hơn đầu người, cành lá sum sê như những con chim đã đủ lông mao lông vũ. Đạn đại bác không giết nổi chúng, những vết thương của chúng chóng lành như những vết thương trên một thân thể cường tráng. Chúng vượt lên rất nhanh, thay thế những cây đã ngã. Cứ thế, hai ba năm này, rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn của mình ra, che chở cho dân làng.”
(Trích “Rừng xà nu” – Nguyễn Trung Thành)
Đọc đoạn văn trên và trả lời các câu hỏi sau:
Câu 1: Đoạn văn trên được viết theo phương thức nào là chính?
Câu 2: Nội dung chủ yếu của đoạn văn bản là gì?
Câu 3: Trong đoạn văn trên, Nguyễn Trung Thành sử dụng các biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa, đối lập. Xác định biểu hiện các phép tu từ đó và nêu tác dụng của hình thức nghệ thuật này là gì?
Câu 4: Xác định từ loại của các từ được gạch chân: mọc, lao, phóng, ham, tiếp, vượt, ưỡn trong văn bản ? Hiệu quả nghệ thuật của việc sử dụng các từ đó là gì?
Câu 5: Từ văn bản trên, viết một đoạn văn ngắn bày tỏ suy nghĩ bản thân về những cánh Rừng bị tàn phá hiện nay.
3.2. Đề đọc hiểu Rừng xà nu – Nguyễn Trung Thành (có lời giải) – Trả lời:
Câu 1: Đoạn văn trên được viết theo phương thức tự sự là chính.
Câu 2:
Nội dung chính của đoạn văn là nói về đặc điểm của cây xà nu. Là loại cây ưa nắng, phát triển nhanh, khỏe. Khi đạn đại bác trúng vào cây, cây bị chặt đứt ngang thân và cây chết. Nhưng một số cây vẫn sống, vết thương mau lành, vươn cao đón nắng. Cây xà nu che chở cho dân làng Xô Man.
Câu 3:
Trong đoạn văn trên, Nguyễn Trung Thành sử dụng các biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa, đối lập.
a) Biểu hiện các phép tu từ đó là:
‐ So sánh: Trong rừng ít có loại cây sinh sôi nảy nở khỏe như vậy; Nhưng cũng có những cây vượt lên được cao hơn đầu người, cành lá sum sê như những con chim đã đủ lông mao lông vũ. Đạn đại bác bác không giết nổi chúng, những vết thương của chúng chóng lành như những vết thương trên một thân thể cường tráng.
‐ Nhân hóa: những vết thương của chúng chóng lành, chúng vượt lên rất nhanh; rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn của mình ra, che chở cho dân làng…
‐ Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên; Ở những cây đó, nhựa còn trong, chất dầu còn loãng, vết thương không lành được, cứ loét mãi ra, năm mười hôm thì cây chết. Nhưng cũng có những cây vượt lên được cao hơn đầu người, cành lá sum sê.
b) Tác dụng của hình thức nghệ thuật này là:
‐ Biện pháp so sánh nhằm ca ngợi sức cống hiến của cây xà nu.
‐ Thủ pháp nhân hóa khiến cây xà nu không chỉ hiện lên về phương diện sinh vật học với đặc tính dẻo dai, sức chịu đựng tốt mà còn là một sinh thể sống, chịu đau đớn về thể xác nhưng bất khuất, ngoan cường, gan dạ, bản lĩnh, ẩn tàng một sức sống bất diệt, một tâm hồn giàu chất thơ.
– Biện pháp đối lập giữa cây xà nu ngã gục và đã mọc lên, giữa cái chết và sự sống, để khẳng định rằng sự sống sinh ra từ cái chết, mạnh mẽ hơn cái chết tượng trưng cho con người Tây Nguyên đau thương mà anh dũng trong kháng chiến chống Mỹ đang cứu nước.
Câu 4: Từ loại của các từ được gạch chân : mọc, lao, phóng, ham, tiếp, vượt, ưỡn trong văn bản là động từ, hàng loạt động từ mạnh. Hiệu quả nghệ thuật của việc sử dụng các động từ đó: thể hiện tư thế chủ động của cây xà nu, ca ngợi sự khao khát sống, khả năng sống tiềm tàng, mãnh liệt.
Câu 5: Gợi ý bài tập: Học sinh được trình bày quan điểm cá nhân và sử dụng các luận cứ để chứng minh cho quan điểm của mình. Có thể sử dụng các gợi ý sau để viết bài.
‐ Tóm tắt vẻ đẹp của rừng xà nu trong cuộc chiến khốc liệt.
‐ Nhưng giờ đây, ngoài những cánh rừng bạt ngàn xanh tốt, nhiều cánh rừng đã bị tàn phá, biến thành đồi trọc.
– Hậu quả của việc phá rừng?
‐ Nguyên nhân (chủ quan và khách quan)
‐ Đề xuất hành động khắc phục
‐ Bài học cho bản thân?
