Vệ sinh an toàn thức phẩm thức ăn đường phố là gì? Thực trạng, nguyên nhân và biện pháp khắc phục về vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm thức ăn đường phố.
Mục lục bài viết
1. Vệ sinh an toàn thực phẩm thức ăn đường phố là gì?
Vệ sinh an toàn thực phẩm (Cách gọi khác là: an toàn thực phẩm) có thể hiểu theo nghĩa hẹp nghĩa là một môn khoa học dùng cho mục đích mô tả việc chế biến, bảo quản, xử lý và lưu trữ thực phẩm bằng các biện pháp phòng ngừa, phòng chống bệnh tật xuất phát từ thực phẩm gây ra. Không chỉ dừng lại ở việc chế biến, bảo quản mà vệ sinh an toàn thực phẩm chứa cả một số các thao tác, thói quen của con người trong khâu chế biến cần thực hiện nhằm tránh các nguy cơ sức khỏe tiềm tàng nghiêm trọng.
Vệ sinh an toàn thực phẩm có thể hiểu theo nghĩa hẹp là toàn bộ những vấn đề cần giải quyết liên quan đến việc bảo đảm vệ sinh cho các thực phẩm để bảo vệ cho sức khỏe của người tiêu dùng.
Như vậy, an toàn vệ sinh thực phẩm giúp cho thực phẩm không bị nhiễm độc, nhiễm khuẩn, không để ngộ độc thực phẩm xảy ra. Thực phẩm được coi là vệ sinh được hiểu là các thực phẩm đã qua xử lý và bảo quản sạch sẽ trong suốt quá trình sản xuất, chế biến và đóng gói sản phẩm ra thị trường.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đưa ra khái niệm, thức ăn đường phố định nghĩa là các thức uống, đồ ăn được làm sẵn hoặc chế biến, nấu nướng tại chỗ, có thể ăn ngay được và được bày bán ra trên đường phố, những nơi công cộng
Vệ sinh an toàn thực phẩm thức ăn đường phố là bảo đảm cho thực phẩm được làm sẵn hoặc chế biến, nấu nướng tại chỗ và có thể ăn ngay được buôn bán tại vỉa hè, đường phố, chợ… đã được chế biến, bảo quản sạch sẽ và không gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng.
2. Tình hình vệ sinh an toàn thực phẩm thức ăn đường phố những năm gần đây:
2.1. Tình trạng an toàn vệ sinh thức ăn đường phố tại Việt Nam:
Công tác bảo đảm An toàn thực phẩm dù đã có nhiều tiến bộ. Tại Việt Nam đá có nhiều tiến bộ về khoa học cũng như kỹ thuật trong công tác bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm cũng như các thực phẩm tại đường phố. Một số biện pháp phải kể đến như quản lý giáo dục đã phát triển từ việc ban hành luật, điều lệ và thanh tra giám sát vệ sinh an toàn thực phẩm thực phẩm thức ăn đường phố. Hiện nay, nước ta có 25 văn bản quy phạm pháp luật lĩnh vực an toàn thực phẩm trong đó có thức ăn đường phố. Tiêu biểu nhất là Luật An toàn thực phẩm 2010 (được sửa đổi tại Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 Luật có liên quan đến quy hoạch 2018) và
Hoạt động về an toàn vệ sinh cũng đang diễn ra tại nhiều tỉnh thành trong cả nước. Tại Sóc Trăng có “Tháng hành động vì an toàn thực phẩm năm 2023” được diễn ra từ ngày 15/4 đến 15/5/2023, trên phạm vi toàn tỉnh Sóc Trăng. Chủ đề là “Bảo đảm an ninh, an toàn thực phẩm trong tình hình mới”. Nội dung chủ yếu của tháng hành động nhằm: một là, tuyên truyền đến người dân tuân thủ các quy định pháp luật về an toàn thực phẩm trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm. Hai là, giúp giảm thiểu những hành vi vi phạm trong chế biến, kinh doanh thực phẩm và chủ động phòng ngừa ô nhiễm thực phẩm, hạn chế tối đa ngộ độc thực phẩm…
Như vậy, nhà nước đã có các hành động thiết thực để ngăn chặn thực phẩm bẩn trên thị trường như ban hành Luật kết hợp tuyên truyền, phòng ngừa ngộ độc thực phẩm
Bên cạnh đó, thực trạng thực phẩm không an toàn vẫn chưa được xử lý triệt để. Công tác chế biến, sản xuất, kinh doanh không đúng quy định pháp luật trở nên tinh vi và có ảnh hưởng nghiêm trọng hơn tới đời sống, sức khỏe. Một số của hàng sử dụng oxy già mục đích làm sạch mùi hôi thối, tẩy trắng mực mặc dù biết rõ đây là chất phụ gia không được phép sử dụng trong thực phẩm. Hay hành vi hành vi bơm tạp chất vào tôm. Một số cơ sở kinh doanh sử dụng công nghệ chế biến bẩn và nguồn thực phẩm không rõ xuất xứ, điều kiện bảo quản không đảm bảo chất lượng VSATTP… Ngày 12/5, cơ quan Cảnh sát điều tra Công an quận Ba Đình (Hà Nội) đã bất ngờ kiểm tra cửa hàng hải sản Minh Phát nằm ở phía sau chợ Long Biên.Tại hiện trường, cơ quan chức năng thu giữ một chai nhựa còn chứa khoảng 30ml dung dịch oxy già cùng 30kg mực mai đã tẩy trắng.
Theo thống kê từ bộ Y tế, hiện nay có tới 70 – 80% thực phẩm đường phố là nhiễm khuẩn trong đó có E.coli, đây loại vi khuẩn gây tiêu chảy, bệnh đường ruột và khuẩn gây tả. Thực tế, số lượng các vụ ngộ độc thực phẩm hay số người bị nhiễm độc thực phẩm vẫn còn khá cao.Trong năm 2022, cả nước ghi nhận có 59 vụ ngộ độc thực phẩm tại các bếp ăn tập thể và thức ăn đường phố, gây ra hơn 1.400 người bị ngộ độc cùng 28 ca tử vong (theo VTV).
2.2. Liên hệ tình trạng vệ sinh an toàn thực phẩm thức ăn đường phố các quốc gia khác:
Tại Singapore: Văn hóa ẩm thực đường phố Singapore (văn hóa Hawker) chính thức được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể của nhân loại (tháng 12/2020). Ngay từ những năm 1970, chính phủ Singapore đã tiến hành thành lập Trung tâm bán hàng rong (hawker center) để đưa người bán hàng rong vào buôn bán ở những nơi cố định, cùng với tạo việc làm cho người dân, kiểm soát những hoạt động kinh doanh ẩm thực tốt hơn.Đồng thời, Chính phủ đưa ra gói tài chính hỗ trợ người dân trong việc kinh doanh ẩm thực đường phố ví dụ gói tín dụng 12 triệu đô la Sing (năm 2007). Như vậy, An toàn vệ sinh của thực phẩm được bảo đảm rất nghiêm ngặt tại nước này.
Tại Mỹ, có các thực phẩm đường phố nhâp phần lớn từ nước ngoài nhưng Mỹ đã ban hành các biện pháp an toàn thực phẩm được quy định, kiểm soát chặt. Mỹ ban hành các quy định pháp luật, các biện pháp kiểm soát chặt chẽ. Mỹ thành lập FDA có trách nhiệm giám sát về vấn đề An toàn thực phẩm thuộc thẩm quyền của FFDCA và pháp luật khác; FDA quy định về bảo vệ người tiêu dùng chống lại sự không sạch sẽ, không an toàn đồng thời gian lận khi gắn nhãn thực phẩm khác hơn là trong các lĩnh vực quy định của FSIS.
3. Nguyên nhân dẫn đến vấn đề mất vệ sinh an toàn thực phẩm thức ăn đường phố:
Một số nguyên nhân chủ yếu gây ra mất an toàn vệ sinh thực phẩm thức ăn đường phố như:
– Các cơ sở kinh doanh thức ăn đường phố chủ yếu là tự phát, hoạt động chủ yếu vào ban đêm, … Vì vậy, công tác đảm bảo an toàn thực phẩm cho các cơ sở kinh doanh thức ăn đường phố còn gặp nhiều khó khăn.
– Kiến thức cơ bản về vệ sinh an toàn thực phẩm của người bán vẫn còn hạn chế, điều kiện kinh tế hạn hẹp dẫn đến sử dụng các chất rẻ để sử dụng làm thực phẩm đường phố làm ảnh hưởng sức khỏe người tiêu dùng. Việc sản xuất và bày bán thiếu trang thiết bị cần thiết và vệ sinh môi trường (cung cấp nước sạch, chất thải, xử lý rác, công trình vệ sinh…).
– Địa điểm bày bán ngoài đường phố phần lớn nằm ngay trên trên mặt đất, gần các nhà vệ sinh công cộng, trường học, hố ga, bệnh viện…Dụng cụ chứa thức ăn gần như không đạt tiêu chuẩn theo quy định, thức ăn phần lớn không được che đậy, hay che đậy sơ sài. Đồng thời, người bán hàng thường sử dùng bàn tay trần để bốc thức ăn rồi đếm tiền.
4. Các giải pháp khắc phục vấn đề mất vệ sinh an toàn thực phẩm thức ăn đường phố:
Để đảm bảo an toàn thực phẩm, kinh doanh thức ăn đường phố cần đáp ứng đủ các yêu cầu sau:
– Pháp luật: Cần có các quy định có liên quan đến VSATTP cho thực phẩm đường phố cho phù hợp với tình hình đất nước. Đồng thời, khắc phục tình trạng chồng chéo và đùn đẩy trách nhiệm nhằm làm giảm hiệu lực quản lý nhà nước về những văn bản pháp luật liên quan đến ATTP.
– Về điều kiện về trang thiết bị dụng cụ, nguồn gốc thực phẩm:
Trường hợp kinh doanh tại khu vực công cộng (ví dụ: bến xe, bệnh viện, bến tàu, khu lễ hội, trường học, vỉa hè đường phố) thì nơi bày bán thực phẩm cần bảo đảm cách biệt những nguồn ô nhiễm đến thực phẩm; môi trường xung quanh cần được bảo đảm sạch sẽ và không gây ô nhiễm. Trường hợp kinh doanh tại các phương tiện để bán rong phải được thiết kế khoang chứa đựng, bảo quản thức ăn ngay, đồ uống bảo đảm vệ sinh và phải chống được bụi bẩn, ruồi nhặng, mưa, nắng và côn trùng có hại khác.
Nước sạch và nước chế biến, pha chế đồ uống phải đảm bảo đạt Quy chuẩn kỹ thuật địa phương số 01:2021/BN về chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
Về trang bị, dụng cụ phải sạch sẽ để chế biến, bảo quản, bày bán riêng biệt thực phẩm sống, thức ăn ngay. Thức ăn ngay, đồ uống cần để trong tủ kính hoặc thiết bị bảo quản hợp vệ sinh.
Nguyên liệu, phụ gia thực phẩm, thực phẩm bao gói sẵn cần có rõ ràng về xuất xứ, ngồn gốc.
Thùng rác sử dụng cần có nắp đậy, rác và được chuyển đến nơi thu gom trong ngày.
* Điều kiện đối với người kinh doanh thức ăn đường phố:
Người bán hàng: trang phục cần gọn gàng, sạch sẽ và đeo khẩu trang; sử dụng gang tay khi tiếp xúc trực tiếp với thức ăn.
