Ngày 09/11 là ngày gì? Vì sao là ngày Pháp luật Việt Nam?

1. Ngày 09/11 là ngày gì?

Từ thời phong kiến đến nay, các quy định pháp luật đóng vai trò rất quan trọng, đặc biệt là trong xã hội đầy sự phức tạp và phát triển nhanh chóng như hiện nay thì pháp luật vừa là công cụ quản lý nhà nước, vừa là hành lang pháp lý an toàn, thuận lợi cho kinh tế-xã hội phát triển. Bên cạnh chú trọng việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cũng rất quan trọng và cần được thực hiện thường xuyên, liên tục với sự đa dạng về nội dung và hình thức, đặc biệt phù hợp với từng nhóm đối tượng. Do đó, ngày 09/11 hằng năm được chọn là Ngày Pháp luật Việt Nam, nhằm tôn vinh Hiến pháp, Pháp luật, qua đó giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật và nhấn mạnh vai trò của pháp luật trong mọi hoạt động của đời sống.

Ngày nay thì ngày 09/11 – ngày pháp luật Việt Nam được duy trì và ngày càng được tổ chức hoành tráng hơn để tri ân những người làm trong ngành, đặc biệt đề cao công lý, hiến pháp và pháp luật.

2. Sự hình thành ngày pháp luật Việt Nam:

Ngày Pháp luật nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam hay còn được gọi ngắn gọn là Ngày Pháp luật. Ngày pháp luật được nước ta lấy là ngày 09/11 và bắt dầu có hiệu lực từ năm 2013; Lý do ngày này được lấy là ngày pháp luật Việt Nam bởi vì đây cũng là ngày bản Hiến pháp đầu tiên của nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được thông qua (ngày 09/11/1946). Dù Việt Nam đã trải qua năm bản Hiến Pháp nhưng Hiến pháp đầu tiên vẫn là quan trọng nhất vì nó đặt nền tảng cho sự phát triển của pháp luật hiện đại và là tiền đề cho các văn bản hiến pháp sau.

Ngày Pháp luật được quy định cụ thể trong Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật Việt Nam. Đây là ngày trong năm để khẳng định vị trí thượng tôn của pháp luật trong đời sống xã hội, nâng cao ý thức chấp hành và bảo vệ pháp luật tại Việt Nam và thúc đẩy tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền.

3. Vì sao chọn ngày 09/11 là ngày pháp luật Việt Nam?

Ngày 09/11 là ngày Hiến pháp đầu tiên ra đời, mà Hiến pháp là nguồn luật cơ bản của mọi pháp luật Việt Nam. Do đó, Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012 đã quy định ngày 09/11 hàng năm là Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Điều 8 của Luật này cũng nêu rõ, Ngày Pháp luật được tổ chức nhằm tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội, góp phần xây dựng lối sống và làm việc theo Hiến pháp, pháp luật, tạo lập thói quen tự giác thực hiện, ứng xử theo pháp luật và nâng cao nhận thức pháp luật của mỗi người, qua đó, xây dựng văn hóa pháp lý trong toàn xã hội.

Thông qua Ngày Pháp luật Việt Nam là dịp để đánh giá lại những kết quả đã đạt được, tồn tại, hạn chế trong công tác xây dựng pháp luật, tổ chức thi hành pháp luật, Phổ biến, giáo dục pháp luật; định hướng triển khai trong thời gian tới; tôn vinh, khen thưởng những tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác này.

4. Ý nghĩa của ngày pháp luật Việt Nam:

Trong đời sống xã hội, pháp luật có vai trò đặc biệt quan trọng, vừa là công cụ quản lý nhà nước hữu hiệu, vừa tạo hành lang pháp lý an toàn, tin cậy, thuận lợi cho sự phát triển kinh tế – xã hội. Cùng với việc không ngừng xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, đưa pháp luật vào cuộc sống trở thành yêu cầu cấp thiết, cần được thực hiện thường xuyên, liên tục và hiệu quả với nhiều hình thức, biện pháp phù hợp.

Việc ấn định ngày pháp luật Việt Nam sẽ là cơ sở giúp tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội. Đồng thời, tăng cường nhận thức của mọi người về vai trò của luật pháp trong đời sống, tăng cường sự hiểu biết pháp luật và khả năng thực thi pháp luật trong hoạt động quản lý nhà nước, hoạt động kinh tế – xã hội và sinh hoạt hằng ngày của người dân.

Thông qua Ngày Pháp luật giúp cho mọi tổ chức, cá nhân, công dân có ý thức tuân thủ pháp luật tốt hơn, là dịp để đánh giá lại những kết quả đã đạt được và những hạn chế trong hoạt động xây dựng, thực thi pháp luật. Qua đó, những người thi hành pháp luật cũng sẽ nhận được những thông tin phản hồi, những quan điểm đánh giá về tất cả các quy định pháp luật cũng như cách thức thực hiện, hiệu quả của hệ thống pháp luật đối với đời sống xã hội. Từ đó hoàn thiện hơn hệ thống pháp luật, cũng như cải thiện, nâng cao hoạt động của hệ thống tư pháp. Ở nước ta, ngày 9-11 hàng năm là Ngày Pháp luật với dấu mốc đây là ngày ban hành bản Hiến pháp đầu tiên năm 1946, là bản Hiến pháp của nền dân chủ đầu tiên của Nhà nước ta. Hiến pháp 1946 đã thấm nhuần, thể hiện triệt để tinh thần, tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân. Ngày Pháp luật có ý nghĩa giáo dục sâu sắc trong việc đề cao giá trị của pháp luật trong nhà nước pháp quyền, hướng mọi tổ chức, cá nhân tính tích cực tham gia với hành vi, thái độ xử sự pháp luật đúng đắn. Đề cao quyền cũng như trách nhiệm, nghĩa vụ của cá nhân, công dân trong học tập, tìm hiểu pháp luật và tự giác chấp hành pháp luật. Qua đó góp phần nâng cao ý thức và niềm tin pháp luật, từng bước xây dựng và củng cố các giá trị văn hóa pháp lý trong cuộc sống xã hội. Đồng thời, đây còn là mô hình để vận động, khuyến khích, kêu gọi toàn thể nhân dân chung sức, đồng lòng vì sự nghiệp xây dựng và hoàn thiện nhà nước, phát huy triệt để tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc, cùng tích cực hành động vì một Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Do vậy, đây còn là sự kiện chính trị, pháp lý có ý nghĩa nhân văn, ý nghĩa xã hội sâu sắc. Ngày 9-11 được coi là điểm mốc, là sợi chỉ đỏ kết nối xuyên suốt, có sức lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng dân cư. Nhắc nhở, giáo dục họ ý thức tôn trọng pháp luật để không chỉ là một ngày mà phấn đấu sẽ là ba trăm sáu mươi lăm ngày trong một năm, mọi tổ chức, cá nhân tôn trọng và nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp, pháp luật, thực hiện khẩu hiệu “Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”. 

Ngày Pháp luật được tổ chức nhằm tạo bước phát triển mới trong việc nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật – một bộ phận của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng và là nhiệm vụ thường xuyên của toàn bộ hệ thống chính trị các cấp, các ngành với mục tiêu cuối cùng là hỗ trợ và tạo điều kiện để mọi cá nhân, tổ chức biết sử dụng pháp luật làm phương tiện, công cụ bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình, của Nhà nước và của xã hội. 

Điều 8 Luật phổ biến, giáo dục pháp luật quy định:“Ngày 09/11 hằng năm là Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ngày Pháp luật được tổ chức nhằm tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội”. Và để cụ thể hóa quy định này, Ngày 04/04/2013, Chính phủ đãn ban hành Nghị định số 28/2013/NĐ-CP để quy định chi tiết về nội dung, hình thức, trách nhiêm của các cá nhâ, tổ chức, cơ quan, đoàn thể trong việc triển khai thực hiện Ngày pháp luật Việt Nam.

5. Ngày pháp luật Việt Nam được tổ chức như thế nào?

Để tổ chức Ngày Pháp luật Việt Nam, Chính phủ đã ban hành một Nghị định cụ thể là Nghị định 28/2013/NĐ-CP, theo đó khoản 2 Điều 6 đã quy định Ngày Pháp luật có thể được tổ chức dưới các hình thức sau:

– Mít tinh; hội thảo, tọa đàm

– Thi tìm hiểu pháp luật

– Tuyên truyền, phổ biến pháp luật lưu động, triển lãm

– Các hình thức khác theo hướng dẫn của Bộ Tư pháp.

Và đặc biệt dù dưới hình thức nào, ngày pháp luật Việt Nam cũng được thể hiện dưới các chủ đề, vừa thể hiện sự đa dạng nội dung, vừa giúp cho các hoạt động thêm sáng tạo, để các công dân, đặc biệt là lứa học sinh, sinh viên có nhiều cơ hội tiếp cận với pháp luật và hiểu được ý nghĩa của ngày này cũng như nâng cao ý thức thực hiện pháp luật. Có rất nhiều các hoạt động truyền thông, phổ biến pháp luật hay như thông qua mạng xã hội, báo đài, tổ chức tọa đàm, hội thảo.