Phoi là gì? Phôi là gì? Phân biệt phoi và phôi trong cơ khí?

1. Phoi là gì?

Trong lĩnh vực cơ khí, phoi được dùng để chỉ một lớp vật liệu mỏng được loại bỏ hoặc hớt ra trong quá trình cắt một bộ phận. Lớp kim loại này bị biến dạng và tách ra khỏi chi tiết gia công. Hình dạng của phoi phần lớn phụ thuộc vào điều kiện cắt, vật liệu gia công và các yếu tố khác. Vô số loại phoi được tạo ra trong quá trình cắt các bộ phận cơ khí, chẳng hạn như phoi vụn, phoi xếp chồng, phoi dây,… Loại phoi được tạo ra phụ thuộc vào tính chất cơ học của vật liệu được cắt, cũng như khả năng biến dạng của vật liệu đó, độ đàn hồi và dẻo của vật liệu.

Tùy từng khả năng biến dạng đàn hồi hay biến dạng dẻo được gọi chung là cơ tính của vật liệu, trong quá trình cắt, gọt sẽ tạo ra nhiều dạng phoi khác nhau. Cụ thể, trên thực tế có thể chia ra làm ba dạng phoi khác nhau bao gồm:

– Thứ nhất là dạng phoi vụn: Phoi vụn là dạng phoi được hình thành khi gia công các vật liệu cứng và giòn. Các vật liệu cứng và giòn ấy có thể tạo ra phoi vụn bao gồm gang, đồng thau, đá, gốm xứ, Ebônít, và rất nhiều loại vật liệu cứng khác. Dạng phoi vụn này được tạo lên bởi những mảnh vật liệu rời rạc, có hình dáng khác nhau. Các phần tử vật liệu này không liên kết được với nhau hoặc nếu có liên kết cũng rất kém. Chính vì vậy, phoi tạo ra sẽ là dạng phoi vụn, rời rạc, không có tính liên kết.

– Thứ hai là loại phoi xếp. Phoi xếp là dạng phoi được hình thành khi gia công các vật liệu có độ cứng vừa phải, ít dẻo, tốc độ cắt trung bình. Bề mặt phoi trượt lên mặt trước của dao là mặt nhẵn, mặt sau thì gồ ghề dạng răng cưa. Điểm khác biệt với phoi vụn chính là độ liên kết của loại phoi này. Các phần tử vật liệu trong dạng phoi xếp có độ liên kết tương đối bền vững.

– Thứ ba chính là phoi dây. Đây là loại phoi được tạo thành trong quá trình gia công từ các vật liệu có độ dẻo cao, độ cứng thấp, tốc độ cắt lớn. Phoi dây trượt ra khỏi dao dưới dạng dây dài, nhẵn cả hai mặt, độ liên kết bền vững.

Các dạng phoi trên không phải cố định, chúng có thể biến đổi từ dạng phoi này sang dang phoi khác nếu chúng ra thay đổi điều kiện cắt gọt phoi. Các dạng phoi được phân biệt không nhờ vào nguồn gốc nguyên liệu tạo ra nó là loại vật liệu cứng hay dẻo, tốc độ nhanh hay chậm. Các dạng phoi được phân biệt là nhờ vào độ kết dính các phần tử của vật liệu. Tốc độ cắt và độ cứng vật liệu chỉ là một trong những điều kiện để tạo lên dạng phoi.

Ví dụ đơn giản để thấy rõ về điều đó chính là khi bạn thực hiện cắt vật liệu với độ sâu hơn và nhỏ hơn trong tốc độ cao thì khả năng cao dạng phoi được tạo ra sẽ là phoi dây.

2. Phôi là gì?

Trong gia công cơ khí, phôi gia công đóng vai trò là nguyên liệu thô chính để tạo ra sản phẩm dựa trên kích thước và thông số thiết kế của khách hàng. Phôi rất cần thiết trong kỹ thuật cơ khí và đóng vai trò là nguyên liệu thô chính để sản xuất các sản phẩm cơ khí cụ thể.

Có nhiều phương pháp để tạo lên phôi, dưới đây là các cách tạo ra phôi mà người thợ gia công cơ khí cần biết:

a. Phương pháp đúc phôi

Gia công cơ khí yêu cầu gia công phôi làm nguyên liệu thô chính. Các khoảng trống được tạo hình và kích thước theo yêu cầu thiết kế của khách hàng đã được xác định trước. Phôi là một yếu tố thiết yếu trong kỹ thuật cơ khí và là nguyên liệu chính để sản xuất các sản phẩm cơ khí khác nhau. Chúng rất quan trọng trong bất kỳ quá trình xử lý cơ khí nào.

b. Phương pháp gia công áp lực

Quá trình chế tạo phôi bằng công nghệ gia công áp lực bao gồm việc tác dụng ngoại lực thông qua các dụng cụ để làm biến dạng kim loại ở trạng thái mạng tinh thể. Điều này được thực hiện theo các hướng xác định trước để tạo ra kích thước chính xác và hình dạng chi tiết theo yêu cầu. Phương pháp gia công áp lực có một số ưu điểm như:

– Không làm thay đổi khối lượng hoặc thành phần hóa học của vật liệu được xử lý.

– Cải thiện tính chất cơ học của vật liệu.

– Nó đảm bảo kích thước, hình dạng và chất lượng bề mặt của phôi có độ chính xác cao.

– Giảm thiểu thời gian cắt và gia công.

– Nó dẫn đến tổn thất vật chất ít hơn.

– Tăng năng suất bằng cách rút ngắn các bước trong quy trình sản xuất và tạo điều kiện thuận lợi cho cơ giới hóa, tự động hóa.

c. Phương pháp rèn

Rèn là một phương pháp được sử dụng rộng rãi để gia công kim loại và sản xuất phôi thép ở trạng thái nóng. Phương pháp này mang lại một số ưu điểm, chẳng hạn như tính linh hoạt cao và phạm vi xử lý rộng. Ngoài ra, khả năng chịu tải của vật liệu được tăng lên đáng kể và chỉ cần thiết bị đơn giản nên tiết kiệm vốn đầu tư. Các tính chất cơ học của phôi rèn cao hơn so với phôi đúc. Hơn nữa, nó phù hợp cho sản xuất hàng loạt, đảm bảo quy trình tiết kiệm thời gian và năng suất cao.

d. Gia công tiện

Gia công máy tiện là một quá trình bao gồm việc cắt và tạo hình phôi bằng cách sử dụng chuyển động tròn của phôi và chuyển động tịnh tiến của lưỡi dao. Phôi và lưỡi dao di chuyển theo chiều dọc và chiều ngang để đạt được hình dạng mong muốn. Phương pháp gia công cơ khí này lý tưởng để tạo ra các bộ phận máy, ốc vít, bu lông và các bộ phận tương tự khác.

e. Gia công phay

Phay là kỹ thuật gia công sử dụng dao quay có nhiều lưỡi cắt, kết hợp với chuyển động của dao theo các hướng khác nhau (dọc, ngang và chéo) để cắt và tạo hình phôi. Phương pháp cơ học này thường được sử dụng để sản xuất các bộ phận khác nhau của ô tô như hộp số, vỏ hộp số và vỏ đĩa nhôm. Ngoài ra, nó còn được dùng để chế tạo bánh răng, giá đỡ cho máy móc.

f. Gia công bào

Gia công bào là phương pháp làm phẳng và làm phẳng bề mặt vật liệu bằng cách di chuyển dao và phôi theo một quy tắc cụ thể. Ngày nay có hai phương pháp bào phổ biến là gia công thô và gia công tinh. Phương pháp này đặc biệt thích hợp để gia công các chi tiết có chiều rộng nhỏ nhưng chiều dài lớn, chẳng hạn như rãnh hình chữ V.

g. Gia công mài

Mài là một kỹ thuật gia công kim loại bao gồm việc sử dụng đá mài để loại bỏ dần các lớp kim loại nhỏ khỏi bề mặt. Quá trình này mang lại bề mặt mịn và sáng bóng mà các phương pháp gia công khác không thể đạt được. Gia công mài thường được sử dụng để mang lại cho các bộ phận độ bóng và độ bóng cao.

h. Gia công khoan – khoét – doa – taro

Gia công khoan – khoét – doa – taro là quá trình được sử dụng để tạo ra các lỗ trên phôi. Việc lựa chọn phương pháp sử dụng nào được xác định bởi các đặc tính của phôi. Phương pháp này thường được sử dụng trong sản xuất giá đỡ, bánh răng, trục, hộp số và các sản phẩm tương tự khác.

i. Gia công chuốt

Chuốt là một phương pháp gia công tạo ra nhiều lỗ và rãnh khác nhau bằng cách sử dụng chuyển động về phía trước của dao chuốt.

k. Gia công tinh lần cuối

Gia công tinh lần cuối là các phương pháp hoàn thiện cuối cùng bao gồm mài, mài mịn, mài siêu mịn, đánh bóng và cạo. Giai đoạn này là cần thiết để đạt được sự hoàn hảo của sản phẩm.

3. Phân biệt phoi và phôi trong cơ khí:

Nếu không phải người trong nghề hay không tìm hiểu về lĩnh vực kỹ thuật này, nhiều người sẽ lầm tưởng phoi và phôi cũng tương tự nhau bởi cách viết na ná nhau. Tuy nhiên, phoi và phôi là hai thứ hoàn toàn khác nhau. Từ việc tìm hiểu về phoi và phôi trên, chắc hẳn bạn cũng đã có cái nhìn tổng quan hơn về phoi và phôi. Dưới đây sẽ là những điểm phân biệt giúp bạn phân biệt rõ ràng, chính xác nhất hai loại nguyên liệu trong gia công cơ khí này.

Thứ nhất, phoi là vụn lớp vật liệu mỏng được tạo ra trong quá trình gia công cắt, gọt vật liệu. Không phải là nguyên liệu sử dụng trong cơ khí. Còn phôi là một nguyên liệu quan trọng trong cơ khí được sử dụng là nguyên liệu thô chính để tạo ra sản phẩm.

Thứ hai, phoi thực chất là phần vật liệu bỏ đi trong quá trình gia công. Còn phôi là thành quả được tạo ra từ quá trình gia công vật liệu.

Như vậy, trong gia công cơ khí, phân biệt được phoi và phôi là điều bắt buộc cơ bản đầu tiên cần phải biết của người thợ.

Trên đây là những thông tin về phoi là gì, phôi là gì cũng như sự phân biệt đơn giản mà dễ nhận biết về phoi và phôi mà không chỉ thợ chuyên môn mà người ngoài cũng có thể nhận biết.