Thuyết minh Danh lam thắng cảnh chùa Thiên Mụ ở Huế

1. Thuyết minh Danh lam thắng cảnh chùa Thiên Mụ ở Huế:

Chùa Thiên Mụ là ngôi chùa nằm trên đồi Hà Khê, tả ngạn sông Hương, cách trung tâm thành phố Huế khoảng 5km về phía Tây. Chùa Thiên Mụ chính – được khởi công xây dựng vào năm Tân Sửu (1601), đời vua Nguyễn Hoàng, vị vua Nguyễn đầu tiên ở Đàng Trong. Có thể nói Thiên Mụ là ngôi chùa cổ nhất ở Huế.

Vào thời điểm đó, nơi đây chỉ là một ngôi thảo am nhỏ do những người mới di cư đến vùng này thành lập. Theo sách Đại Nam Nhất Thống Chí, năm 1601, vua Nguyễn Hoàng tới đây nhìn thấy cảnh đẹp và được người dân địa phương kể lại: Có một thời, trên ngọn đồi này xuất hiện bà tiên mặc áo đỏ quần xanh và nói rồi đây sẽ có bậc chân chúa đến lập chùa để tụ linh khí cho bền long mạch. Nói dứt lời, bà tiên liền biến mất. Từ đó người dân gọi là đồi Thiên Mụ (người đàn bà nhà trời). Chúa đã cho dựng trên đồi và đặt tên là Linh Mụ Tự. Các vị vua sau này như Nguyễn Phúc Tần (1648 – 1687), Nguyễn Phúc Chu (1691 – 1725) cũng cải tạo, mở rộng chùa thành một ngôi chùa lớn. Năm 1844, vua Thiệu Trị cho xây dựng tháp Phước Duyên.

Xung quanh chùa được xây dựng hai bức tường đá bên trong và bên ngoài. Khuôn viên chùa được chia thành hai khu vực. Khu vực phía trước cổng Nghi Môn bao gồm các công trình kiến trúc: Bến thuyền bê tông có 24 bậc lên xuống, cổng tam quan là cột xây sát đường chính, từ cổng tam quan lên 15 bậc là cổng đình Hương Nguyện (nay chỉ còn lại nền đất và bộ móng xây bằng đá thanh), phía sau đình Hương Nguyên là tháp Phước Duyên xây bằng gạch xây bảy tầng cao vòi vọi, hai bên Hương Nguyên có hai tầng hình tứ giác (được xây dựng từ thời Thượng Nguyên). Đến thời Triệu Trị, bên trong có hai tầng hình lục giác, một tầng để bia và một tầng để chuông (được xây dựng từ thời Nguyễn Phúc Chu), đây là những công trình lưu niệm (bia, tháp) ở Nghi Môn. Gồm các điện sau: Đại Hùng, Địa Tạng , Quan Âm, nhà trai, nhà khách, vườn hoa và cuối cùng là vườn thông yên tĩnh.

Chùa Thiên Mụ là ngôi chùa cổ nhất, có kiến trúc chi tiết nhất và cũng là nền móng dưới lòng đất đẹp nhất xứ Huế. Vua Thiệu Trị đã liệt chùa Thiên Mụ vào một trong 21 thắng cảnh được thể hiện trong bài thơ Thiên Mụ chung Thanh. Năm 1695, vua Nguyễn Phúc Chu mở bàn thờ lớn ở chùa và mời Thích Đại Sán – một nhà sư người Hoa về Phú Xuân.

Ngày nay, chùa Thiên Mụ vẫn huy hoàng, tráng lệ nhờ công sức trùng tu, xây dựng của nhiều vị chân tu và đạo hữu xa gần suốt mấy chục năm qua.

2. Thuyết minh về chùa Thiên Mụ chi tiết:

Huế là nơi hội tụ nhiều di tích danh lam thắng cảnh và những ngôi chùa cổ nổi tiếng ở Việt Nam. Nhưng nền móng lâu đời nhất có lẽ là chùa Thiên Mụ – nơi câu chuyện ra đời của nó gắn liền với bước chân của vị chúa Nguyễn đầu tiên của Đàng Trong.

Tương truyền, khi Nguyễn Hoàng làm Thống đốc Thuận Hòa, ông đã đích thân đi khảo sát địa hình nơi đây để cố gắng chuẩn bị cho kế hoạch mở rộng sự nghiệp, xây dựng đất nước cho dòng họ Nguyễn sau này. Khi lang thang dọc bờ sông Hương về phía thượng nguồn, ông tình cờ gặp một ngọn đồi nhỏ nhô lên cạnh làn nước trong xanh uốn khúc, thế đất như hình một con rồng đang quay đầu nhìn lại. Khi hỏi thì ngọn đồi này có tên là đồi Hà Khê. Người dân địa phương kể rằng ở đây vào ban đêm, một bà lão mặc áo xanh đỏ thường xuất hiện trên đồi và nói với mọi người rằng: “Rồi đây sẽ có một vị chân chúa đến lập chùa để tụ linh khí, làm bền long mạch, cho nước Nam hùng mạnh“. Vì vậy nơi đây còn có tên là Thiên Mụ Sơn (núi Thiên Mụ). Tư tưởng lớn của chúa Nguyễn Hoàng dường như cùng bắt nhịp được với ý nguyện của dân chúng nên ông cho dựng một ngôi chùa trên đồi, ngoảnh mặt ra sông Hương, đặt tên là “Thiên Mụ Tự” (chùa Thiên Mụ).

Với quy mô mở rộng và vẻ đẹp tự nhiên, ngay từ thời điểm đó, chùa Thiên Mụ đã trở thành ngôi chùa đẹp nhất Đàng Trong. Trải qua nhiều biến cố lịch sử, chùa Thiên Mụ từng được dùng làm đàn tế đất vào thời Tây Sơn (khoảng năm 1788), sau đó được trùng tu, xây dựng lại nhiều lần dưới thời nhà Nguyễn.

Chùa Thiên Mụ là ngôi chùa được xếp vào một trong hai mươi thắng cảnh của Đất Thần với bài thơ “Thiên Mụ Chung Thánh” do đích thân vua Thiệu Trị sáng tác và khắc trên tấm bia đá gần cổng chùa. Năm 1862, dưới thời vua Tự Đức, để cầu con nối dõi, nhà vua sợ chữ “Thiên” xúc phạm Trời nên đổi chữ “Thiên Mụ” thành “Linh Mụ”. Mãi đến năm 1869, nhà vua mới cho phép dùng tên Thiên Mụ như trước. Vì thế, trong văn hóa dân gian người ta vẫn dùng cả hai cái tên này khi nhắc đến ngôi chùa này.

Nằm yên bình bên bờ sông Hương thơ mộng của miền Trung, Thiên Mụ với lối kiến trúc cổ kính đã góp phần khiến bức tranh thiên nhiên nơi đây càng thêm duyên dáng và thơ mộng. Tiếng chuông chùa như hồn Huế, vang vọng mãi theo dòng nước sông Hương đi qua trước Kinh thành, xuôi ra biển, để lại trong lòng du khách phương xa đến Huế một cảm giác nhớ thương về Huế lại.

3. Thuyết minh về danh lam thắng cảnh chùa Thiên Mụ:

Đến với thành phố Huế thơ mộng, chúng ta có thể chiêm ngưỡng những cảnh đẹp tuyệt đẹp mà tạo hóa đã ban tặng cho vùng đất này. Trong số đó, chùa Thiên Mụ được mệnh danh là “ngôi chùa cổ đầu tiên” của nơi cổ kính này.

Chùa Thiên Mụ được xây dựng vào năm Tân Sửu (1601), dưới thời Nguyễn Hoàng – vị vua Nguyễn đầu tiên ở Đàng Trong. Tọa lạc trên đồi Hà Khê thuộc tả ngạn sông Hương, cách trung tâm thành phố Huế khoảng 5km về phía Tây, chùa Thiên Mụ là điểm đến tâm linh nổi tiếng của Huế. Sau này, chùa cũng được trùng tu, tôn tạo nhiều lần dưới thời nhà Nguyễn. Ngày 12/11/1993, chùa Thiên Mụ được công nhận là một trong quần thể Di tích Cố đô Huế được công nhận là di sản văn hóa thế giới.

Phía trước chùa là dòng suối uốn cong cong của sông Hương vô cùng quyến rũ. Phía sau đình Hương Nguyên là tòa Phước Tháp 7 tầng được xây bằng gạch cao bảy tầng. Hai bên đình có hai tầng bia hình tứ giác lùi về hướng Tây, bên trong có hai tầng lục giác, một tầng bia và một tầng chuông. Tất cả tạo nên một vẻ đẹp rất riêng đặc biệt của chùaThiên Mụ, đây là một địa điểm không thể bỏ qua đối với mọi du khách khi đến Huế.

Đến thăm chùa, du khách có cảm giác như đang bước vào không gian trăm năm thanh tịnh và thơ mộng. Du khách bước qua cổng chùa sẽ thấy lòng mình dịu lại, bỏ lại những lo âu lo âu để sống bình yên, tự nhiên… Trong khuôn viên chùa Thiên Mụ, đâu đâu cũng hít thở một chút thơ, một chút mộng của xứ Huế. Mọi công trình, kiến trúc dù được xây dựng dưới triều đại nào đều có thể tạo nên tín ngưỡng, trang trọng và hài hòa với những công trình trước đó. Kiến trúc hòa quyện hài hòa với thiên nhiên tựa như những giai điệu của thơ ca. Đã bốn thế kỷ nay, chùa Thiên Mụ với tiếng chuông sáng chiều vang rền, mùi hương thơm ngát tỏa ra giữa không gian tĩnh lặng đã thu hút và làm say đắm trái tim của nhiều người dân Huế và du khách bốn phương. Cảnh bình minh, hoàng hôn tuyệt vời hay những đêm trăng trong vắt với những cơn gió mát tượng trưng cho vẻ đẹp yên bình và thơ mộng của Huế. Tiếng chuông chùa đã trở thành một phần trong làn điệu ca dao dân ca, để lại trong lòng người dân Huế và bạn bè gần xa một niềm đam mê với Huế.

Chùa Thiên Mụ giống như một chứng nhân lịch sử diễn ra bên bờ sông Hương. Chùa vẫn tồn tại trong tiềm thức của người dân Huế nói riêng và đời sống văn hóa của người Việt nói chung.