Hệ quả chuyển động xung quanh Mặt Trời của Trái Đất

1. Chuyển động xung quanh Mặt Trời của Trái Đất:

1.1. Tìm hiểu về chuyển động xung quanh Mặt Trời của Trái Đất:

– Trái đất chuyển động quanh Mặt trời từ Tây sang Đông theo quỹ đạo gần tròn hình elip.

– Trái Đất quay một vòng quanh Mặt Trời hết 365 ngày 6 giờ.

– Khi chuyển động trên đường đi quanh Mặt trời, trục khuỷu luôn duy trì độ nghiêng 66o33′ trên mặt phẳng và hướng nghiêng của trục không đổi. Đó là một sự chuyển động tịnh tiến

1.2. Hiển tượng các mùa:

– Khi chuyển động trên một trục lệch, Trái Đất luôn có độ nghiêng không đổi. Đôi khi nửa cầu phía bắc và nửa cầu phía nam nghiêng về phía trời để sinh ra các mùa:

+ Bán cầu hướng về Mặt trời nhận được nhiều ánh sáng trong mùa nóng.

+ Bán cầu Mặt Trời nhận được ít ánh sáng vào mùa lạnh.

– Mùa đối lập diễn ra ở hai bán cầu trong một năm.

– Một năm có 4 mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông.

2. Hệ quả chuyển động xung quanh Mặt Trời của Trái Đất:

– Chuyển động biểu kiến hàng năm của Mặt trời

+ Hiện tượng Mặt Trời lên đỉnh đầu lúc 12 giờ trưa (tia sáng Mặt Trời chiếu vuông góc với phương tiếp tuyến với bề mặt trái đất) gọi là hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh

+ Trên Trái Đất, ta thấy Mặt Trời lên thiên đỉnh một lần duy nhất tại các vị trí từ vĩ độ 23°27 N (22/12) đến 23°27 N (22/6) rồi lặn xuống. vĩ độ 23°27 N. Điều này tạo ra ảo giác rằng Mặt trời đang chuyển động. Nhưng trên thực tế, không phải Mặt trời chuyển động mà Trái đất chuyển động thuần túy quanh Mặt trời. Chuyển động không thực của Mặt trời được gọi là chuyển động biểu kiến hàng năm của Mặt trời.

– Hiện tượng mùa

+ Mùa là một phần của năm nhưng có đặc điểm riêng về

+ Nguyên nhân hình thành các mùa là làm cho trục Trái Đất nghiêng với bề mặt quỹ đạo của Trái Đất và quanh năm trục Trái Đất không đổi hướng trong không gian nên có khoảng thời gian bán cầu Bắc nghiêng về phía Mặt Trời. Điều đó làm cho thời gian chiếu sáng và hấp thụ bức xạ mặt trời ở mỗi bán cầu có sự thay đổi luân phiên trong năm.

Người ta chia một năm thành bốn mùa xuân, hạ, thu, đông.

+ Các nước theo dương lịch ở bắc bán cầu lấy 4 ngày: xuân phân (21/3), hạ chí (22/6), thu phân (23/9) và đông chí (22/12) làm ngày bắt đầu. ngày âm lịch. mùa. Ở Nam bán cầu, bốn mùa bị đảo ngược ở Bắc bán cầu.

– Do đặc điểm của Trục Trái Đất nên có lúc Bắc bán cầu, có lúc Nam bán cầu nghiêng về phía Mặt trời.

– Ngày 21/3 và 23/9, không có bán cầu nào hướng về phía Mặt trời, tia nắng mặt trời vào giữa trưa đi vào xích đạo, ánh sáng và nhiệt phân ở cả hai bán cầu bằng nhau.

– Từ ngày 21 tháng 3 đến ngày 23 tháng 9, Bắc bán cầu rơi vào Mặt trời nên góc tia sáng của Mặt trời tới Bắc bán cầu lớn hơn góc tia sáng Mặt trời tới Nam bán cầu. Bắc bán cầu nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt hơn Nam bán cầu nên Bắc bán cầu có mùa nóng. Nam bán cầu là mùa lạnh.

– Từ ngày 23/9 đến trước ngày 21/3, Nam bán cầu quay về phía Mặt trời nên nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt hơn Bắc bán cầu nên Nam bán cầu là mùa nóng, Bắc bán cầu là mùa lạnh. Mùa của hai bán cầu trái ngược nhau.

– Do góc chiếu sáng của mặt trời khác nhau nên đặc điểm các mùa ở các vĩ độ khác nhau cũng khác nhau. Vùng vĩ độ trung bình (vùng ôn đới) có sự thay đổi hoàn hảo về ánh nắng trong năm nên có 4 mùa rõ rệt (xuân, hạ, thu, đông).

+ Nước ta và một số nước châu Á đã quen dùng âm lịch – thời điểm bắt đầu các mùa được tính sớm hơn 45 ngày.

• Mùa xuân từ ngày 4 hoặc 5 tháng 2 (mùa xuân) đến ngày 5 hoặc 6 tháng 5 (mùa hè).

• Mùa hè từ tháng 5 hoặc 6 (đầu hạ) đến 7 hoặc 8 tháng 8 (đầu thu).

• Mùa thu từ ngày 7 hoặc 8 tháng 8 (thu) đến ngày 7 hoặc 8

8 tháng 8 (đông lạnh).

• Vụ đồng từ ngày 7 hoặc 8 tháng 8 (mùa đông) đến ngày 4 hoặc 5 tháng 2 (mùa xuân).

– Ngày đêm dài ngắn theo mùa và theo vĩ độ

+ Trong khoảng thời gian từ 21/3 đến 23/9, Bắc bán cầu ngả về phía Mặt trời nên Bắc bán cầu có góc chiếu sáng, vùng được chiếu sáng lớn hơn vùng khuất trong bóng tối; đó là mùa xuân và hạ của bắc bán cầu, ngày dài hơn đêm. Ở Nam bán cầu thì ngược lại, đó là mùa thu và mùa đông, đêm dài hơn ngày.

+ Trong khoảng thời gian từ 23/9 đến 21/3, Nam bán cầu ngả về phía Mặt trời nên bán cầu này có góc chiếu sáng, vùng được chiếu sáng lớn hơn vùng khuất trong bóng tối; đó là mùa xuân và hạ của nam bán cầu, ngày dài hơn đêm. Ở Bắc bán cầu thì ngược lại, giai đoạn này là thu đông, đêm dài hơn ngày.

+ Riêng hai ngày 21/3 và 23/9, Mặt Trời chiếu thẳng ở xích đạo lúc 12 giờ trưa nên thời gian chiếu sáng ở hai bán cầu là như nhau; nên ngày dài như đêm trên toàn thế giới.

Ở xích đạo, ngày và đêm dài bằng nhau quanh năm. Khi xích đạo ngày càng xa, độ dài ngày và đêm ngày càng chênh lệch. Từ vòng cực đến vòng cực có ngày đêm dài 24 giờ (ngày xích đạo, đêm xích đạo).

Ở gần cực, số ngày đêm ở hai cực tăng lên, ở hai cực, số ngày hoặc đêm dài 24 giờ và kéo dài trong sáu tháng.

3. Bài tập vận dụng Hệ quả chuyển động xung quanh Mặt Trời của Trái Đất:

Câu 1:  (trang 25 SGK Địa lý 6)

Quan sát hình 23 (trang 25 SGK Địa lý 6), hãy cho biết:

+ Hướng chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời.

+ Độ nghiêng và hướng của trục Trái Đất ở các vị trí: xuân phân, hạ chí, thu phân và đông chí.

– Trái đất chuyển động quanh Mặt trời từ Tây sang Đông theo quỹ đạo gần tròn hình elip.

– Khi chuyển động trên đường đi quanh Mặt trời, trục khuỷu luôn duy trì độ nghiêng 66o33′ trên mặt phẳng và hướng nghiêng của trục không đổi.

Câu 2: ? (trang 26 SGK Địa lý 6) 

Quan sát hình 23 (trang 25 SGK Địa lý 6), hãy cho biết:

+ Trong ngày 22-6 (hạ chí), nửa cầu nào ngả về phía Mặt Trời?

+ Trong ngày 22-12 (đông chí), nửa cầu nào ngả về phía Mặt Trời?

– Ngày 22/6 (hạ chí): Nửa cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời nhiều hơn.

– Ngày 22/12 (đông chí): Nửa cầu Nam ngả về phía Mặt Trời nhiều hơn.

Câu 3: ? (trang 26 SGK Địa lý 6) 

Quan sát hình 23 (trang 25 SGK Địa lý 6), hãy cho biết:

+ Trái Đất hướng cả hai nửa cầu Bắc và Nam về Mặt Trời như nhau vào các ngày nào?

+ Khi đó lúc 12 giờ trưa ánh sáng Mặt Trời chiếu thẳng góc vào nơi nào trên bề mặt Trái Đất?

– Ngày 22/6 (hạ chí): Bắc bán cầu hướng về phía Mặt trời nhiều hơn.

– Ngày 22/12 (đông chí): Nam bán cầu nghiêng về phía Mặt trời nhiều hơn.

Câu 4: ? (trang 27 SGK Địa lý 6)

Tại sao Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời lại sinh ra hai thời kì nóng và lạnh luân phiên nhau ở hai nửa cầu trong một năm?
Do chuyển động trên trục quay nên Trái Đất luôn có độ nghiêng không đổi.

+ Bán cầu nghiêng về phía mặt trời, sinh ra mùa nóng, làm cho góc chiếu lớn.

+ Bán cầu không nghiêng về phía Mặt trời gây lạnh, làm cho góc chiếu nhỏ.

Câu 5: ? (trang 27 SGK Địa lý 6)

Vào những ngày nào trong năm, hai nửa cầu Bắc và Nam đều nhận được một lượng nhiệt và ánh sáng như nhau?

– Vào ngày 21/3 và 23/9 hàng năm, Bắc bán cầu và Nam bán cầu nhận được nhiệt độ và độ sáng như nhau.

– Sau đó vào lúc 12 giờ sáng Mặt trời chiếu thẳng vào Xích đạo trên bề mặt Trái đất.

Câu 6: Hãy xác định các mùa ở vùng ôn đới bán cầu Nam trong các khoảng thời gian: từ ngày 21-03 đến 22-6, từ ngày 22-06 đến ngày 23-09, từ ngày 23-09 đén ngày 22-12, từ ngày 22-12 đến ngày 21-03.

Hãy xác định các mùa ở vùng ôn đới bán cầu Nam trong các khoảng thời gian:

Trả lời:

từ ngày 21-03 đến 22-6 => mùa thu

từ ngày 22-06 đến ngày 23-09=>  mùa đông

từ ngày 23-09 đén ngày 22-12 =>  mùa xuân

từ ngày 22-12 đến ngày 21-03 => mùa hạ

Câu 7: Tục ngữ nước ta có câu: “Đêm tháng Năm chưa nằm đã sáng, Ngày tháng Mười chưa cười đã tối”

Em hiểu như thế nào về câu tục ngữ trên?

Trả lời:

Câu tục ngữ nói về sự thay đổi của thời gian ở các mùa trong năm. Mùa đông thì ngày ngắn đêm dài, mùa hè thì ngày dài đêm ngắn, nhắc nhở con người sắp xếp thời gian sao cho phù hợp

Câu 8: Đọc thông tin và quan sát hình 7.3, hãy cho biết:

– Ngày 23-9, nhiệt độ và ánh sáng trên bề mặt Trái Đất được phân bố như thế nào?

– Ngày 22-12, Mặt Trời chiếu thẳng góc vào giữa trưa ở vĩ tuyến nào trên Trái Đất.

Trả lời:

– Ngày 23/9, bán cầu Nam ngả về phía MT => nhận đc nhiều ánh sáng và nhiệt hơn bán cầu Bắc

=>ngày 22/12,Bán cầu Bắc là mùa lạnh còn bán cầu Nam là mùa nóng.

– MT chiếu thẳng góc vào giữa trưa ở vĩ tuyến 23o27’B trên TĐ.