Phần mềm hệ thống là gì? Phân biệt với phần mềm ứng dụng?

1. Phần mềm hệ thống là gì?

Phần mềm hệ thống là một bộ sưu tập các ứng dụng được tạo ra để quản lý tài nguyên của máy tính cùng các thiết bị liên kết trực tiếp. Nhờ vào sự kết nối này, người dùng và các ứng dụng có khả năng tương tác một cách hiệu quả với các thành phần vật lý của máy tính.

Có thể thấu hiểu rằng phần mềm hệ thống là tập hợp các ứng dụng được thiết kế để hỗ trợ việc giao tiếp giữa người dùng và cả phần cứng, cũng như các ứng dụng đã có sẵn trên thiết bị tính của ngày nay. Khái niệm “phần mềm hệ thống” này bao gồm tất cả các công cụ phát triển phần mềm như trình biên dịch, trình liên kết và trình sửa lỗi.

2. Phần mềm hệ thống bao gồm những loại phần mềm nào?

Hiện nay phần mềm hệ thống được chia thành 2 loại cơ bản là hệ điều hành và phần mềm điều khiển thiết bị. Cụ thể:

2.1. Hệ điều hành:

Hệ điều hành là một phần mềm hệ thống vô cùng quan trọng, có khả năng quản lý những thiết bị nằm trong phần cứng và điều phối các tài nguyên phần mềm đa dạng trên máy tính.

Nói một cách khác, hệ điều hành là cái cầu nối trung gian giữa người dùng và phần cứng trên máy tính, cho phép tạo ra môi trường để người dùng tương tác trực tiếp với các thành phần vật lý. Nhờ điều này, tạo điều kiện thuận lợi để người dùng dễ dàng phát triển ứng dụng của họ, đặc biệt là trong những nhiệm vụ mà việc sử dụng các ứng dụng hiện có trên máy tính là cần thiết.

Trong thời đại hiện nay, hệ điều hành không chỉ tồn tại trên máy tính mà còn được mở rộng và áp dụng trên nhiều thiết bị di động thông minh khác nhau như Microsoft Windows, Mac OS, Windows Phone, Android, iOS…

2.2. Phần mềm điều khiển thiết bị:

Một loại phần mềm hệ thống tiếp theo quan trọng là phần mềm điều khiển thiết bị. Vậy điều khiển thiết bị của phần mềm hệ thống mang ý nghĩa gì? Được biết đến với tên gọi khác là “Driver”, phần mềm điều khiển thiết bị được coi như một cây cầu nối quan trọng giữa phần mềm và phần cứng. Chức năng này tạo ra khả năng tương tác liên kết giữa các chương trình máy tính, hệ điều hành và các ứng dụng khác nhau hoặc thậm chí với một thiết bị phần cứng cụ thể.

Để thể hiện một cách đơn giản, phần mềm điều khiển thiết bị đóng vai trò giúp phần cứng trên máy tính “hiểu” được các chương trình và hỗ trợ giao tiếp giữa chúng. Nhờ vào đó, chúng ta có khả năng thực hiện một cách hiệu quả những nhiệm vụ mong muốn.

Tương tự như các chương trình máy tính khác, phần mềm điều khiển thiết bị liên tục được cập nhật và có sẵn các gói dịch vụ để sửa lỗi hoặc bổ sung tính năng mới. Việc duy trì và cập nhật thường xuyên cho phần mềm điều khiển thiết bị là cần thiết để đảm bảo vai trò và hiệu suất tối ưu của chúng.

3. Phần mềm ứng dụng là gì?

Phần mềm ứng dụng, còn được gọi là phần mềm tiện ích, là một khía cạnh quan trọng trong hệ thống phần mềm. Thuật ngữ “Ứng dụng” (App) thường được sử dụng và chúng bao gồm đa dạng chương trình được triển khai trên các nền tảng thông minh khác nhau, từ điện thoại di động cho đến máy tính cá nhân hay laptop.

Mỗi phần mềm ứng dụng được thiết kế với những đặc điểm riêng biệt. Các kỹ thuật phát triển tùy thuộc vào nhu cầu và mong muốn của người dùng, tạo nên nhiều dòng công cụ phù hợp.

Ứng dụng được xây dựng để cài đặt trên hệ điều hành. Hệ điều hành sẽ quản lý linh hoạt các ứng dụng này để chúng hoạt động ổn định trên hệ thống. Thiết kế giao diện của phần mềm thường đơn giản, giúp người dùng dễ dàng tương tác.

Hầu hết các phần mềm ứng dụng có lập trình riêng biệt. Mỗi chương trình đem lại một trải nghiệm hoạt động riêng biệt. Do đó, thông qua 5 điểm mạnh sau đây, người dùng sẽ cảm thấy hài lòng khi trên thiết bị thông minh của họ có những công cụ này:

– Hỗ trợ quản lý truyền thông xã hội

– Tạo và chỉnh sửa nhiều phần mềm hoạt động

– Điều hướng sử dụng Internet

– Thêm danh mục vào cơ sở dữ liệu

– Cài đặt và quản lý hoạt động của thiết bị

Trong việc sử dụng phần mềm ứng dụng trên máy tính, những người trẻ hiểu biết về công nghệ sẽ nhận thức rõ ràng rằng những công cụ này không sử dụng hệ thống core của máy tính. Điều này ám chỉ đến việc chúng là những lập trình có sẵn trong máy tính, đi kèm với các tiện ích và chương trình bảo dưỡng được thực hiện định kỳ.

Các công cụ này sẽ hoạt động độc lập trên nền tảng của chính chúng. Do đó, phần mềm ứng dụng không tương tác và cung cấp dữ liệu cho hệ thống core có sẵn trong máy.

4. Điểm khác biệt giữa phần mềm ứng dụng và phần mềm hệ thống:

Phần mềm hệ thống và phần mềm ứng dụng có một sự liên kết tương đối chặt chẽ và được ứng dụng rất phổ biến hiện nay. Tuy nhiên, chúng có những sự khác biệt rõ rệt

4.1. Cách sử dụng:

4.2. Cách cài đặt:

Một điểm khác biệt khác giữa phần mềm ứng dụng và phần mềm hệ thống nằm ở cách chúng được cài đặt. Cụ thể:

Phần mềm hệ thống: Với loại phần mềm này, thường được cài đặt trực tiếp vào máy tính cùng lúc với việc cài đặt hệ điều hành. Để sử dụng máy tính, cần tiến hành cài đặt phần mềm hệ thống vào máy hoặc thậm chí cài đặt trên các thiết bị di động ngay sau khi sản xuất để đảm bảo hiệu suất khi đến tay người dùng.

Phần mềm ứng dụng: Loại phần mềm này chỉ được cài đặt khi người dùng có nhu cầu sử dụng. Ví dụ, nếu bạn cần một ứng dụng quản lý đồ gia dụng, bạn chỉ cần tải ứng dụng quản lý đồ gia dụng về thiết bị của mình. Sau khi hoàn thành mục tiêu sử dụng, bạn có thể quyết định giữ lại trong thiết bị hoặc xóa nó đi theo ý muốn.

4.3. Thời gian triển khai:

Một khía cạnh quan trọng khác trong việc nhấn mạnh sự khác biệt giữa phần mềm hệ thống và phần mềm ứng dụng là khía cạnh thời gian triển khai.

Phần mềm hệ thống: Trong trường hợp này, phần mềm thường sẽ khởi động ngay khi máy tính được bật, và nó sẽ chạy liên tục trong suốt quá trình làm việc cho đến khi máy tính được tắt.

Phần mềm ứng dụng: Phần mềm này chỉ hoạt động khi được yêu cầu sử dụng. Cụ thể, khi người dùng chọn mở một ứng dụng cụ thể, thời điểm này đánh dấu sự khởi đầu của hoạt động của ứng dụng. Khi công việc hoàn thành và người dùng thoát khỏi ứng dụng, nếu máy tính vẫn hoạt động, phần mềm ứng dụng sẽ kết thúc hoạt động.

4.4. Sự trừu tượng:

Trong việc thảo luận về tính trừu tượng, chúng ta có thể nhận thấy điểm khác biệt quan trọng giữa phần mềm ứng dụng và hệ thống phần mềm.

Phần mềm hệ thống: Sau khi sử dụng, phần mềm hệ thống thường không thể tương tác trực tiếp với người dùng trong thời gian chúng đang chạy và hoạt động ở chế độ nền. Chúng hoạt động không thể nhìn thấy và tương tác với chúng thường không dễ dàng.

Phần mềm ứng dụng: Trái lại, phần mềm ứng dụng cho phép người dùng tương tác trực tiếp với chúng. Trên thực tế, người dùng chính là người kiểm soát hoạt động của các ứng dụng này. Chúng ta có thể thấy rõ sự tương tác và kiểm soát trong quá trình sử dụng phần mềm ứng dụng.

4.5. Sự phụ thuộc:

Một khía cạnh quan trọng khác đối lập giữa phần mềm hệ thống và phần mềm ứng dụng nằm trong mức độ phụ thuộc.

Phần mềm hệ thống: Thường không phụ thuộc vào hành vi hoặc hoạt động của bất kỳ phần mềm nào khác. Điều này có nghĩa là hoạt động và chạy của phần mềm hệ thống hoàn toàn độc lập với nhau. Đúng hơn, phần mềm hệ thống chính là những thành phần cung cấp các điều kiện cần thiết để các ứng dụng khác hoạt động trên máy tính đã cài đặt hệ điều hành.

Phần mềm ứng dụng: Ngược lại, để hoạt động, phần mềm ứng dụng bắt buộc phải phụ thuộc vào các điều kiện cần thiết và khả năng tương thích của hệ điều hành. Điều này ám chỉ rằng hoạt động của phần mềm ứng dụng phụ thuộc vào hệ điều hành trên máy tính hoặc thiết bị di động đang sử dụng.

4.6. Mức độ phức tạp:

Khía cạnh cuối cùng để nhấn mạnh sự khác biệt giữa phần mềm hệ thống và phần mềm ứng dụng nằm trong mức độ phức tạp.

Phần mềm hệ thống: Xây dựng hệ thống phần mềm đòi hỏi mức độ phức tạp cao. Điều này đồng nghĩa với việc các lập trình viên cần có kiến thức chuyên môn sâu, kỹ năng lập trình điêu luyện và kinh nghiệm đáng kể. Cụ thể, họ cần hiểu về cách hoạt động của phần mềm hệ thống, kiến thức về phần cứng hệ thống cơ bản và sự thành thạo trong các ngôn ngữ lập trình cấp thấp phổ biến ngày nay.

Phần mềm ứng dụng: Trái lại, phát triển phần mềm ứng dụng yêu cầu mức độ phức tạp thấp hơn. Lập trình viên hoặc nhà phát triển chỉ cần hiểu cơ bản về phần mềm hệ thống, cùng với nền tảng về ngôn ngữ lập trình cấp cao, họ đã có thể tạo ra các ứng dụng đa dạng.