Huy Cận, một họa sĩ tài ba, đã tạo nên một bức tranh sơn mài rực rỡ, với hình ảnh con người lao động là trung tâm của bức tranh trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá. Dưới đây là Bộ đề đọc hiểu Đoàn thuyền đánh cá (Có đáp án) đầy đủ nhất.
Mục lục bài viết
1. Đề đọc hiểu Đoàn thuyền đánh cá hay nhất:
1.1 Đề bài:
Cho khổ thơ sau và trả lời câu hỏi:
“Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi”
Câu 1: Khổ thơ được trích trong văn bản nào? Ai là tác giả? Giới thiệu đôi nét về tác giả. Nội dung của khổ thơ trên là gì?
Câu 2: Xác định các phương thức biểu đạt được sử dụng trong đoạn thơ.
Câu 3: Hai câu đầu bài thơ sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Biện pháp nghệ thuật đó có tác dụng như thế nào?
Câu 4: Từ “lại” ở câu thơ “Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi” diễn tả điều gì?
1.2 Đáp án:
Câu 1:
Đoạn thơ trích trong bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” của nhà thơ Huy Cận
Huy Cận (1919 – 2005) là một nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam, tên đầy đủ là Cù Huy Cận, sinh ra tại làng Ân Phú, huyện Vụ Quang (trước đây thuộc huyện Hương Sơn, sau là Đức Thọ), tỉnh Hà Tĩnh. Ông là một trong những tác giả tiêu biểu của phong trào Thơ mới với tập thơ Lửa thiêng (1940). Huy Cận đã tham gia cách mạng từ trước năm 1945 và sau Cách mạng tháng Tám, ông giữ nhiều trọng trách trong chính quyền cách mạng. Với tài năng và nỗ lực của mình, ông đã góp phần tạo nên nền văn học hiện đại Việt Nam. Vì những đóng góp của mình, Huy Cận đã được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật vào năm 1996.
Nội dung bài thơ:
Trong bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” của nhà thơ Huy Cận, có một khổ thơ miêu tả cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi. Tác giả đã sử dụng những từ ngữ tinh tế để tái hiện lại vẻ đẹp và sức sống của biển cả quê hương. Từ “mắt cá” đã được tác giả dùng để tượng trưng cho cuộc sống mới ấm no, yên vui của bà con dân chài trên vùng biển.
Bên cạnh đó, bài thơ còn thể hiện sự hào hứng và hăng say trong lao động của nhân dân Việt Nam. Người lao động đã đứng lên xây dựng cuộc sống mới, hạnh phúc, tạo nên một tinh thần lao động chung, vững vàng, dồi dào nghị lực và niềm tin tuyệt vời. Khổ thơ này cho chúng ta thấy được tinh thần quật cường của nhân dân trong thời kỳ mới, sự hồi sinh của thiên nhiên, đất nước và con người sau chiến tranh.
Câu 2:
Trong đoạn thơ trên, tác giả đã sử dụng các phương thức biểu đạt như nhân hóa (cài then), so sánh (mặt trời như hòn lửa) và ẩn dụ.
Trong đó, nhân hóa được sử dụng khi tác giả miêu tả sóng biển đã “cài then”, như một hành động của con người. Điều này giúp cho người đọc có thể tưởng tượng và hiểu được tầm quan trọng của sóng trong cuộc sống của người dân địa phương.
Sử dụng phép so sánh, tác giả đã so sánh mặt trời xuống biển với hòn lửa, tạo ra hình ảnh mạnh mẽ về sự rực rỡ và nóng bức của cảnh tượng.
Cuối cùng, ẩn dụ được sử dụng khi tác giả miêu tả đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi và câu hát căng buồm cùng gió khơi. Hình ảnh này không chỉ đơn thuần là một hành động đánh bắt cá trên biển, mà còn ẩn chứa ý nghĩa sâu sắc về sự kiên trì và hy vọng trong cuộc sống.
Câu 3:
Những câu thơ đầu tiên của đoạn thơ này sử dụng biện pháp nghệ thuật so sánh và nhân hóa đặc sắc để mô tả cảnh tượng của một buổi tối đang đến gần. Như hòn lửa đang tắt dần trên đường chuyển sang giấc ngủ, mặt trời cũng đã xuống biển và chuẩn bị cho một đêm mới. Sóng biển như những bàn tay vô hình cài then lên bờ cát, tạo ra một bức tranh yên bình và đầy màu sắc của tự nhiên. Đêm sập cửa, đưa ta vào khoảng thời gian của sự bình yên và đề cao sự gần gũi của ngôi nhà thiên nhiên với con người. Làm cho người đọc cảm nhận được sự thật thiết của mối quan hệ này, tạo ra một không khí thanh tịnh, hòa hợp và ấm áp trong lòng người.
Câu 4:
Từ “lại” thể hiện sự lặp lại hàng ngày, đều đặn của công việc chài đánh cá, tượng trưng cho nhịp sống bình dị, quen thuộc của người dân ven biển. Tuy nhiên, chữ “lại” còn mang ý nghĩa đối lập với sự im lìm của môi trường thiên nhiên khi trời và biển đã nghỉ ngơi. Hành động ra khơi đánh cá của con người trở thành một tác phẩm sáng tạo mới, đánh dấu sự khác biệt giữa cuộc sống con người và vòng xoay của thiên nhiên.
2. Đề đọc hiểu Đoàn thuyền đánh cá hay và ý nghĩa:
Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá là một khúc tráng ca về lao động và về thiên nhiên đất nước.
Câu 1. Cho biết tên tác giả và năm sáng tác của bài thơ đó.
Câu 2. Xác định các từ thuộc trường từ vựng chỉ thiên nhiên ở những câu thơ sau:
“Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng”.
Biện pháp tu từ nói quá cùng những hình ảnh giàu sức liên tưởng được sử dụng trong hai câu thơ này có tác dụng gì?
Câu 3. Ghi lại chính xác câu thơ trong một bài thơ của chủ tịch Hồ Chí Minh mà em đã được học ở chương trình Ngữ Văn Trung học cơ sở có hình ảnh con thuyền trong đêm trăng.
Câu 4. Viết một đoạn văn khoảng 12 câu theo cách lập luận diễn dịch làm rõ hình ảnh người lao động ở khổ thơ dưới đây, trong đó sử dụng phép lặp để liên kết và câu có thành phần phụ chú (gạch dưới từ ngữ dùng làm phép lặp và thành phần phụ chú)
“Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng
Vẩy bạc đuôi vàng lóe rạng đông
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.”
(Trích Ngữ Văn 9, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2017)
Đáp án:
Câu 1:
– Tác giả của bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” là nhà thơ Huy Cận.
– Bài thơ được Huy Cận sáng tác năm 1958.
Câu 2:
– Các từ ngữ thuộc trường từ vựng chỉ thiên nhiên trong hai câu thơ là: gió, trăng, mây, biển.
– Biện pháp tu từ nói quá cùng những hình ảnh giàu sức liên tưởng được sử dụng trong hai câu thơ có tác dụng:
– Khắc họa hình ảnh con thuyền:
Chính nhờ vào sự kết hợp của các từ chỉ thiên nhiên và biện pháp tu từ nói quá, hình ảnh con thuyền ra khơi được vẽ nên một cách sống động, đầy hùng vĩ và thơ mộng. Hình ảnh này không chỉ đơn thuần là một con thuyền nhỏ bé ra khơi tìm kiếm luồng cá mà nó còn là một tư thế đẹp đẽ, hùng tráng của con người trên biển. Với sức mạnh của gió, sự sáng sủa của trăng, độ cao của mây và sự bao la của biển bằng, con thuyền được nâng lên tầm vóc lớn lao, gợi lên cảm giác như con người đang lướt trên không gian bao la của vũ trụ.
– Gợi hình ảnh con người trong tư thế đẹp đẽ:
Biện pháp tu từ nói quá trong hai câu thơ còn gợi lên hình ảnh đẹp đẽ của con người. Không chỉ hòa mình vào thiên nhiên, con người còn mang tầm vóc vũ trụ, làm chủ vũ trụ và cuộc đời. Hình ảnh của đoàn thuyền ra khơi, với con người đang làm chủ, tạo ra một tác động mạnh mẽ đến người đọc. Nó gợi lên một cảm giác về sự vĩnh cửu của tình yêu và sự đam mê của con người đối với thiên nhiên và vũ trụ.
Câu 3:
Câu thơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh có hình ảnh con thuyền trong ánh đêm trăng là:
“Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.”
(Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền)
(Bài thơ Nguyên tiêu – Rằm tháng Giêng)
Câu 4:
Huy Cận, một họa sĩ tài ba, đã sử dụng kỹ thuật vẽ hình khối và ánh sáng rất điêu luyện để tạo nên một bức tranh sơn mài rực rỡ, trong đó hình ảnh con người lao động khỏe khoắn là trung tâm của bức tranh. Đoạn thơ trong bức tranh đã mô tả một cảnh tượng đầy sức sống, khi con người đang chạy đua với thời gian để kéo lưới “kịp” trời sáng. Nhịp điệu lao động đang gấp gáp và khẩn trương hơn, nhưng con người vẫn say mê với lao động và thiên nhiên. Vẻ đẹp của ngư dân lao động đã được thể hiện qua “xoăn tay” đầy chất tạo hình, thật gân guốc, chắc khỏe, gợi những đường cơ bắp cuồn cuộn kéo lên mẻ lưới trĩu nặng cá bạc và cá vàng. Hình ảnh “chùm cá nặng” đã tạo ra một sự kết hợp tuyệt vời giữa vẻ đẹp khỏe khoắn và mạnh mẽ của người lao động với sự hào phóng của thiên nhiên. Câu thơ “Vẩy bạc đuôi vàng lóe rạng đông” đã tạo nên một hiệu ứng kép, khi sắc cá làm nổi bật sắc trời và đưa rạng đông như bừng lên từ vẩy bạc đuôi vàng, cùng với sự lóe sắc cá màu hồng của bình minh tưới vào vũ trụ làm ấm bức tranh. Điều đó đã tôn vinh nỗ lực lao động phi thường của con người trong hình ảnh bình dị nhưng lớn lao và đầy sức sống.
3. Đề đọc hiểu Đoàn thuyền đánh cá chọn lọc:
Cho khổ thơ sau và trả lời câu hỏi:
Mặt trời xuống biển như hòn lửa,
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!
Câu 1: Đoạn thơ trích trong bài thơ nào và của ai?
Câu 2: Nội dung hai khổ thơ?
Câu 3: Trong hai câu thơ:
“Mặt trời xuống biển như hòn lửa,
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.”
tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì và tác dụng của nó
Đáp án:
Câu 1: Đoạn thơ trên trích trong bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” là nhà thơ Huy Cận.
Câu 2: Nội dung chính: cảnh đoàn thuyền ra khơi đánh cá khi hoàng hôn xuống
Câu 3: Tác giả sử dụng biện pháp so sánh và nhân hóa
Nhà thơ đã so sánh mặt trời như một cơn lửa đang chìm dần xuống biển, tạo nên một sự hòa quyện hoàn hảo giữa trời và biển. Ánh sáng mặt trời được làm dịu bởi sự mát mẻ và bao la của mặt biển. Với tưởng tượng của nhà thơ, vũ trụ trở thành một ngôi nhà rộng lớn, nơi cánh cửa đêm đen được đóng kín bởi những con sóng đập vào. Vũ trụ tuân theo một chu kỳ định kỳ, nghỉ ngơi theo nhịp của thời gian.
