Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc được quy định tại Điều 312 Bộ luật Hình sự 2015 nhằm xử lý những hành vi cẩu thả, thiếu trách nhiệm trong việc sản xuất, bảo quản, vận chuyển, mua bán hoặc xử lý chất cháy, chất độc, gây ra hậu quả nghiêm trọng cho tính mạng, sức khỏe con người và tài sản. Quy định này thể hiện vai trò quan trọng của pháp luật hình sự trong việc bảo đảm an toàn xã hội trước những nguy cơ cháy nổ, ô nhiễm và tai nạn hóa chất.
Mục lục bài viết
- 1 1. Khái quát về Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc:
- 2 2. Cấu thành Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc:
- 3 3. Khung hình phạt của Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc:
- 4 4. Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo Điều 312 Bộ luật Hình sự:
- 5 5. Phân biệt với Tội sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng hoặc mua bán trái phép chất cháy, chất độc:
- 6 6. Dịch vụ Luật sư bào chữa Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc tại Luật Dương Gia:
1. Khái quát về Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc:
1.1. Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc là gì?
Trong đời sống xã hội hiện nay thì việc sản xuất, sử dụng, bảo quản, vận chuyển, kinh doanh và xử lý chất cháy, chất độc diễn ra phổ biến trong nhiều ngành nghề, lĩnh vực. Tuy nhiên, thực tế cho thấy công tác quản lý còn nhiều bất cập dẫn đến các vụ cháy nổ, rò rỉ hóa chất độc hại gây hậu quả nghiêm trọng. Nhiều vụ việc đã cướp đi sinh mạng con người, gây thương tích cho nhiều người và để lại thiệt hại tài sản lớn; đồng thời tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe cộng đồng. Tình trạng một số tổ chức, cá nhân coi thường quy định pháp luật, quản lý lỏng lẻo hoặc vận chuyển, buôn bán trái phép chất cháy, chất độc vẫn diễn ra và làm gia tăng nguy cơ mất an toàn xã hội.
Có thể đưa ra khái niệm về Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc như sau:
“Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc được quy định tại Điều 312 Bộ luật Hình sự 2015. Đây là hành vi của cá nhân hoặc tổ chức không tuân thủ quy định về sản xuất, trang bị, sử dụng, bảo quản, lưu giữ, vận chuyển, mua bán hoặc xử lý chất cháy, chất độc, gây ra thiệt hại về tính mạng, sức khỏe con người hoặc tài sản. Khác với vi phạm hành chính khác thì tội phạm này mang tính chất nguy hiểm cao và chỉ đặt ra khi hành vi đã hoặc có nguy cơ gây hậu quả nghiêm trọng, phản ánh thái độ nghiêm khắc của pháp luật hình sự trong việc bảo đảm an toàn công cộng.”
1.2. Ý nghĩa của Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc trong pháp luật hình sự:
Quy định về Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc mang nhiều ý nghĩa quan trọng:
- Thứ nhất, bảo vệ an toàn tính mạng và sức khỏe con người: Ngăn chặn và xử lý nghiêm các hành vi coi thường quy định quản lý chất nguy hiểm, hạn chế nguy cơ gây chết người và thương tích nặng.
- Thứ hai, bảo vệ tài sản, môi trường và trật tự xã hội: Giảm thiểu những thiệt hại lớn về kinh tế, đồng thời bảo vệ môi trường sống và tránh những tác động dây chuyền nguy hiểm từ cháy nổ, hóa chất độc hại.
- Thứ ba, tăng cường trách nhiệm quản lý của tổ chức và cá nhân: Buộc các chủ thể phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình sản xuất, bảo quản, vận chuyển, kinh doanh, xử lý chất cháy, chất độc; qua đó nâng cao ý thức phòng ngừa.
- Thứ tư, thể hiện tính răn đe và phòng ngừa chung: Góp phần nâng cao ý thức pháp luật trong cộng đồng cũng như củng cố niềm tin của xã hội vào sự nghiêm minh của pháp luật.
1.3. Cơ sở pháp lý của Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc:
Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc hiện nay đang được quy định tại Điều 312 Bộ luật Hình sự 2015 như sau:
“1. Người nào vi phạm quy định về quản lý việc sản xuất, trang bị, sử dụng, bảo quản, lưu giữ, vận chuyển, mua bán hoặc xử lý chất cháy, chất độc gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
a) Làm chết người;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;
d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:
a) Làm chết 02 người;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;
c) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Làm chết 03 người trở lên;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;
c) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.
4. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
2. Cấu thành Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc:
2.1. Khách thể:
Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc xâm phạm trực tiếp đến: An toàn công cộng, an toàn xã hội và trật tự quản lý Nhà nước đối với chất cháy, chất độc, trật tự an toàn công cộng.
Đối tượng tác động của tội phạm là chất cháy, chất độc.
Trong đó:
- Chất cháy là những chất có khả năng bốc cháy, duy trì quá trình cháy trong điều kiện nhất định của môi trường (nhiệt độ, áp suất, nguồn oxy). Chất cháy tồn tại dưới nhiều dạng: rắn, lỏng, khí;
- Chất độc là những chất khi xâm nhập vào cơ thể người (qua đường hô hấp, tiêu hóa, tiếp xúc da…) có khả năng gây nguy hại cho sức khỏe, thậm chí dẫn đến tử vong.
Đồng thời khoản 4 Điều 4 Luật Hóa chất năm 2007 quy định “hóa chất nguy hiểm” là hóa chất có một hoặc một số đặc tính nguy hiểm sau đây theo nguyên tắc phân loại của Hệ thống hài hòa toàn cầu về phân loại và ghi nhãn hóa chất:
- Dễ nổ;
- Ôxy hóa mạnh;
- Ăn mòn mạnh;
- Dễ cháy;
- Độc cấp tính;
- Độc mãn tính;
- Gây kích ứng với con người;
- Gây ung thư hoặc có nguy cơ gây ung thư;
- Gây biến đổi gen;
- Độc đối với sinh sản;
- Tích luỹ sinh học;
- Ô nhiễm hữu cơ khó phân huỷ;
- Độc hại đến môi trường.
2.2. Mặt khách quan:
a. Hành vi:
Hành vi khách quan của tội phạm này là hành vi vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc.
- Chất độc: Là hóa chất nguy hiểm có ít nhất có một trong những đặc tính sau: độc cấp tính; độc mãn tính; gây kích ứng với con người; gây ung thư hoặc có nguy cơ gây ung thư; gây biến đổi gen; độc đối với sinh sản; tích lũy sinh học; ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy, độc hại với môi trường.
- Chất cháy: Là những chất có khả năng tham gia phản ứng với chất oxi hóa, khi cháy, nổ, bị biến đổi thành phần hoá học tạo ra sản phẩm cháy đồng thời giải phóng năng lượng nhiệt và phát xạ ánh sáng.
Có thể kể đến một số hành vi cụ thể như sau:
- Sản xuất, mua bán, nhập khẩu chất cháy, chất độc không có giấy phép hoặc giấy phép không hợp lệ;
- Lưu giữ, bảo quản chất cháy, chất độc không đúng tiêu chuẩn an toàn;
- Vận chuyển chất cháy, chất độc không đúng quy định về an toàn và thủ tục pháp lý;
- Sử dụng chất cháy, chất độc trái phép hoặc vượt quá mức cho phép;
- Làm giả giấy tờ, chứng từ liên quan đến chất cháy, chất độc.
b. Hậu quả:
Hậu quả của hành vi vi phạm là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành cơ bản. Nếu hành vi vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc chưa gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe tài sản của người khác thì chưa cấu thành tội phạm này.
- Làm chết người;
- Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
- Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%
- Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng trở lên.
Trong trường hợp hậu quả nghiêm trọng chưa xảy ra, người phạm tội tuy không phải chịu trách nhiệm hình sự nhưng phải chịu xử lý vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định 106/2025/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ..
2.3. Mặt chủ quan:
Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc được thực hiện với lỗi vô ý.
Người phạm tội tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được hoặc người phạm tội không thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó (Điều 11 Bộ luật Hình sự năm 2015)
2.4. Chủ thể:
Chủ thể của Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc là người có đủ năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự. Tức họ là người có khả năng nhận thức và điều chỉnh hành vi phù hợp với đòi hỏi của xã hội. Về độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự thì Điều 12 Bộ luật Hình sự năm 2015 có quy định như sau:
- Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác.
- Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các điều 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, 169, 170, 171, 173, 178, 248, 249, 250, 251, 252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304 của Bộ luật này.”
Như vậy, chủ thể của tội phạm này là người từ đủ 16 tuổi trở lên.
3. Khung hình phạt của Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc:
Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc theo Điều 312 Bộ luật Hình sự 2015 quy định những khung hình phạt như sau:
- Khung 1: Phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
- Khung 2: Phạt tù từ 03 năm đến 10 năm.
- Khung 3: Phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.
- Hình phạt bổ sung: Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
4. Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo Điều 312 Bộ luật Hình sự:
Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng của Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc được quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 312 Bộ luật Hình sự 2015:
4.1. Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo khoản 2 Điều 312 Bộ luật Hình sự 2015:
- Làm chết 02 người: Nếu hành vi vi phạm dẫn đến cái chết của 02 người thì tính chất và mức độ nghiêm trọng tăng lên nhiều lần. Đây là hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, tác động đến nhiều gia đình và gây bất bình trong xã hội. Vì vậy, pháp luật quy định mức án tù cao hơn, cụ thể là từ 03 năm đến 10 năm.
- Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%: Trường hợp này phản ánh hậu quả ở mức độ rất nghiêm trọng khi nhiều người cùng bị tổn hại nặng về sức khỏe. Tổng tỷ lệ thương tật từ 122% đến 200% cho thấy mức độ nguy hiểm lớn và phạm vi ảnh hưởng rộng. Người phạm tội do đó phải chịu hình phạt nghiêm khắc hơn của Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc.
- Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng: Hành vi vi phạm làm thiệt hại tài sản ở mức từ 500 triệu đồng đến dưới 1.5 tỷ đồng được coi là gây hậu quả rất nghiêm trọng về kinh tế. Đây thường là hậu quả của các vụ cháy nổ quy mô lớn và tác động mạnh đến hoạt động sản xuất kinh doanh. Người phạm tội phải chịu mức án từ 03 năm đến 10 năm tù.
4.2. Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo khoản 3 Điều 312 Bộ luật Hình sự 2015:
- Làm chết 03 người trở lên: Khi hậu quả làm chết từ 03 người trở lên thì tính chất đặc biệt nghiêm trọng của hành vi đã rõ ràng. Đây là mức độ thiệt hại tối đa liên quan đến tính mạng con người mà điều luật này dự liệu. Do đó, hình phạt được quy định rất cao trong trường hợp này và cụ thể là từ 07 năm đến 15 năm tù.
- Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên: Trường hợp nhiều người bị thương tích nghiêm trọng với tổng tỷ lệ từ 201% trở lên phản ánh mức độ thiệt hại đặc biệt lớn. Hậu quả này không chỉ ảnh hưởng đến các cá nhân cụ thể mà còn làm gia tăng chi phí y tế, lao động… Người phạm tội sẽ bị xử phạt trong khung hình phạt cao nhất của Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc với mức hình phạt là từ 07 năm đến 15 năm tù.
- Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên: Nếu hậu quả gây ra là thiệt hại tài sản từ 1.5 tỷ đồng trở lên thì được coi là đặc biệt nghiêm trọng về kinh tế. Đây thường là hậu quả của các vụ cháy nổ quy mô lớn và làm sụp đổ công trình, phá hủy phương tiện, thiết bị, ảnh hưởng nặng nề đến nhiều đối tượng. Vì vậy, pháp luật áp dụng hình phạt tù nghiêm khắc nhất để đảm bảo tính răn đe.
5. Phân biệt với Tội sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng hoặc mua bán trái phép chất cháy, chất độc:
| Tiêu chí | Tội sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng hoặc mua bán trái phép chất cháy, chất độc (Điều 311 Bộ luật Hình sự 2015) | Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc (Điều 312 Bộ luật Hình sự 2015) |
|---|---|---|
| Khách thể bị xâm hại | An toàn công cộng và trật tự quản lý Nhà nước trong việc sử dụng hợp pháp chất cháy, chất độc. | An toàn công cộng và trật tự quản lý Nhà nước trong việc quản lý chất cháy, chất độc. |
| Tính chất hành vi | Hành vi chủ động, có tính chất trái phép ngay từ đầu: sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán chất cháy, chất độc trái phép. | Hành vi sai phạm trong quá trình quản lý, sử dụng hợp pháp nhưng không tuân thủ đúng quy định (sản xuất, bảo quản, vận chuyển, mua bán, xử lý…) dẫn đến hậu quả. |
| Khung hình phạt | Khung 1: Phạt tù từ 01 năm đến 05 năm. Khung 2: Phạt tù từ 03 năm đến 10 năm. Khung 3: Phạt tù từ 07 năm đến 15 năm. Khung 4: Phạt tù từ 15 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân. | Khung 1: Phạt tù từ 01 năm đến 05 năm. Khung 2: Phạt tù từ 03 năm đến 10 năm. Khung 3: Phạt tù từ 07 năm đến 15 năm. |
| Hình phạt bổ sung | Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt quản chế hoặc cấm cư trú từ 01 năm đến 05 năm. | Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm. |
6. Dịch vụ Luật sư bào chữa Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc tại Luật Dương Gia:
Với đội ngũ luật sư hình sự giàu kinh nghiệm, chuyên môn sâu và tận tâm, Luật Dương Gia tự hào là đơn vị hàng đầu trong lĩnh vực bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho khách hàng liên quan đến các tội phạm về chất cháy, chất độc, đặc biệt là Tội vi phạm quy định về quản lý chất cháy, chất độc theo Điều 312 Bộ luật Hình sự 2015. Chúng tôi cung cấp dịch vụ pháp lý toàn diện bao gồm:
- Tư vấn pháp lý ban đầu: Giải thích cho khách hàng quyền, nghĩa vụ và các quy định pháp luật liên quan; phân tích những rủi ro pháp lý có thể phải đối mặt.
- Đánh giá tình huống cụ thể: Xem xét các yếu tố vụ án xác định mức độ vi phạm, khả năng bị truy cứu trách nhiệm hình sự và đưa ra giải pháp pháp lý tối ưu.
- Soạn thảo và hỗ trợ hồ sơ: Giúp khách hàng chuẩn bị đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị hoặc các tài liệu cần thiết trong quá trình giải quyết vụ án.
- Tham gia giai đoạn điều tra: Đồng hành cùng khách hàng trong quá trình làm việc với cơ quan điều tra, thu thập, cung cấp chứng cứ và đảm bảo quyền lợi hợp pháp không bị xâm phạm.
- Đưa ra tình tiết giảm nhẹ: Phân tích, tìm kiếm và đề xuất các tình tiết có lợi nhằm giảm nhẹ hình phạt hoặc miễn trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật.
- Tham gia bào chữa tại phiên Tòa: Đại diện khách hàng trước Tòa án, trình bày quan điểm bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp nhằm hướng tới kết quả có lợi nhất cho khách hàng.
Với phương châm “Uy tín – Chuyên nghiệp – Hiệu quả”, Luật Dương Gia cam kết mang đến cho khách hàng sự đồng hành tin cậy và giải pháp pháp lý tối ưu trong mọi vụ án hình sự liên quan đến quản lý chất cháy, chất độc.
THAM KHẢO THÊM:
