Ý nghĩa của nguyên tắc tập trung dân chủ

Trong quản lý hành chính Nhà nước, tập trung nhằm đảm bảo thâu tóm quyền lực Nhà nước vào chủ thể quản lý để điều hành, chỉ đạo việc thực hiện chính sách, pháp luật một cách thống nhất. Trong khi đó, dân chủ hướng tới việc mở rộng quyền cho đối tượng quản lý, phát huy khả năng tiềm tàng của đối tương quản lý trong quá trình thực hiện chính sách, pháp luật. Tập trung và dân chủ là hai mặt không thể tách rời trong quản lý hành chính Nhà nước, tập trung hỗ trợ đảm bảo cho dân chủ thực hiện trong khuôn khổ, có sự kiểm soát; dân chủ giúp cho tập trung thực hiện linh hoạt, đạt hiệu quả cao trong quản lý. Vì vậy cần phải có sự phối hợp một cách đồng bộ, chặt chẽ việc bảo đảm cả hai yếu tố này trong hoạt động quản lý hành chính Nhà nước. Nếu chỉ có sự lãnh đạo tập trung mà không mở rộng dân chủ thì sẽ tạo cửa quyền, tham nhũng phát triển. Ngược lại, không có sự lãnh đạo tập trung thống nhất sẽ dẫn đến tình trạng tùy tiện, vô chính phủ, cục bộ địa phương.

Tuy nhiên việc thực hiện một cách có hiệu quả nguyên tắc tập trung dân chủ trên thực tế vẫn còn là một bài toán nan giải. Tổ chức và hoạt động của bộ máy hành chính vẫn còn tình trạng vừa phân tán vừa cục bộ, vẫn còn quan liêu và đôi khi ôm đồm quá mức. Hiệu lực quản lý, điều hành chưa xuyên suốt, chưa tập trung thống nhất cao. Trong khi đó, tính chủ động, ý thức trách nhiệm của từng địa phương chưa được phát huy dân chủ. Khuynh hướng phân tán, cục bộ địa phương diễn ra ở nhiều mức độ với những biểu hiện tiêu cực như: không nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật, Nghị quyết, chỉ thị,…của cấp trên; lợi dụng những kẽ hở của pháp luật, của cơ chế, chính sách để làm lợi cho ngành, địa phương mình và làm tổn hại đến lợi ích chung, đôi khi còn coi “phép nước không bằng lệ làng”, tự ý đề ra những chính sách, quy định của địa phương trái với chính sách chung, có ngành ra văn bản trái với quy định của Chính phủ.

Mặt khác, khuynh hướng tập trung quan liêu vẫn đang tồn tại với những biểu hiện như: nhấn mạnh vai trò, quyền hành cá nhân của thủ trưởng, không tôn trọng sự lãnh đạo của tập thể; cấp trên can thiệp quá sâu vào công việc của cấp dưới, có những thủ tục phiền hà, quan liêu, gây ra sự sách nhiễu, tiêu cực đối với cấp dưới và nhân dân; quản lý thiên về mệnh lệnh, không biết sử dụng các đòn bẩy kinh tế, nhẹ về giáo dục; một số cơ quan hành chính không tự giác chịu sự giám sát của cơ quan đại biểu của nhân dân; có ngành bảo vệ pháp luật có lúc chỉ nhấn mạnh tính “độc lập”, chỉ đạo theo hệ thống dọc, không tôn trọng sự kiểm tra, giám sát của Hội đồng nhân dân đia phương…

Trong điều kiện kinh tế – xã hội của Việt Nam hiện nay còn thấp, việc áp dụng nguyên tắc này vừa đảm bảo tính linh hoạt vừa đảm bảo tính chặt chẽ trong khâu quản lý tạo ra sự linh hoạt, nhịp nhàng phối hợp trong hoạt động. Do còn hạn chế về nhiều mặt nên việc quản lý quá chặt chẽ là không nên, cũng như quản lý thì không được lỏng lẻo; do đó nguyên tắc tập trung dân chủ là nguyên tắc tối ưu trong điều kiện lúc này. Việc áp dụng nguyên tắc tập trung dân chủ không chỉ phù hợp với điều kiện thực tế của nước ta lúc này mà còn phù hợp với tập quán, truyền thống của dân tộc.

>>> Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568    

Như vậy, nguyên tắc tập trung dân chủ mang ý nghĩa đặc biệt to lớn, sự kết hợp đúng đẳn giữa tập trung và dân chủ là một trong những yếu tố quyết định sức mạnh và hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính Nhà nước. Nó tạo ra sự thống nhất về tổ chức và hành động, phát huy và kết hợp chặt chẽ sức mạnh của cả tập thể với sức mạnh từng cá nhân; của cả nước và từng địa phương, từng cơ sở; của cả hệ thống bộ máy cơ quan hành chính Nhà nước và từng tổ chức.

Tập trung và dân chủ là hai mặt của một hệ thống nhất không thể tách rời. Nếu chỉ thiên về tập trung và coi nhẹ dân chủ thì sẽ dẫn đến tập trung quan liêu, độc đoán, trái với bản chất của Nhà nước ta. Ngược lại, nếu thiên về dân chủ mà coi nhẹ tập trung thì sẽ dẫn đến dân chủ quá trớn làm cho hoạt động quản lý hành chính Nhà nước kém hiệu quả.

Bạn có thể tham khảo thêm một số bài viết có liên quan khác của Dương Gia:       

– Sự phụ thuộc của cơ quan hành chính Nhà nước vào cơ quan quyền lực Nhà nước cùng cấp

Xem thêm: Phân tích khái niệm, vai trò và ý nghĩa của việc làm

– Nguyên tắc tập trung – dân chủ trong quản lí hành chính nhà nước

– Sự phụ thuộc hai chiều của cơ quan hành chính Nhà nước ở địa phương

Mọi thắc mắc pháp lý cần tư vấn hoặc yêu cầu dịch vụ, quý khách hàng vui lòng liên hệ Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến 1900.6568  hoặc gửi thư về địa chỉ email: lienhe@luatduonggia.vn.

——————————————————–

THAM KHẢO CÁC DỊCH VỤ CÓ LIÊN QUAN CỦA LUẬT DƯƠNG GIA:

– Tư vấn luật miễn phí qua điện thoại

– Tư vấn pháp luật trực tuyến miễn phí qua tổng đài điện thoại

– Luật sư tư vấn luật trực tuyến qua điện thoại

Xem thêm: Ý nghĩa, vai trò của giấy chứng nhận quyền sử dụng đất