Xử lý hành vi bạo lực học đường? Có bị xử lý hình sự không?

1. Thế nào là bạo lực học đường?

– Bạo lực học đường là những hành vi thô bạo, ngang ngược, bất chấp công lý, đạo lý, xúc phạm trấn áp người khác gây nên những tổn thương về tinh thần và thể xác diễn ra trong phạm vi trường học mà đối tượng gánh chịu chủ yếu là các học sinh và sinh viên.

– Hiện nay, bạo lực học đường đang diễn ra khá phổ biến ở nước ta hiện nay. Nó được thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau. Cụ thể như sau:

+ Hình vi đánh nhau giữa học sinh với học sinh với nhau, mang vũ khí đến trường hoặc các hình phạt thể chất của nhà trường. Hay nói cách khác, bạo lực học đường thể hiện qua hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực nhằm tác động lên cơ thể của người khác, khiến họ rơi vào tình trạng không thể chống đỡ, gây ra những tổn hại về sức khỏe, tính mạng cho người bị hại.

+ Bạo lực tinh thần. Bạo lực tinh thần là hình thức bạo lực bằng lời nói. Cá nhân vi phạm sẽ sử dụng ngôn từ để đe dọa, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác, đẩy họ vào chiều hướng suy nghĩ tiêu cực, bất an, sợ hãi. 

+ Bạo lực tình dục, bao gồm hiếp dâm và quấy rối tình dục mà đối tượng gánh chịu là học sinh, sinh viên. Đây là hành vi ngày càng diễn ra phổ biến và có dấu hiệu ra tăng. Theo đó, học sinh nữ bị xâm hại tình dục tại trường. Đây là một trong những hình thức xấu xa và đáng sợ nhất của bạo lực học đường.

+ Cách hình vi khác.

2. Nguyên nhân và hậu quả của bạo lực học đường:

2.1. Nguyên nhân:

– Bạo lực học đường xuất phát hình thành từ những nguyên nhân chủ yếu sau đây:

+ Do mâu thuẫn cá nhân giữa các học sinh với nhau. Trong môi trường học đường, mâu thuẫn của các bạn học sinh với nhau là điều không thể tránh khỏi. Khi mâu thuẫn lên đến đỉnh điểm, không thể hóa giải, các bên sẽ xảy ra xung đột vũ lực với nhau.

+ Do sự bồng bột trong suy nghĩ ở độ tuổi đang phát triển. Bạo lực học đường thường xảy ra ở cấp trung học. Tại đó, các bạn học sinh đang ở giai đoạn phát triển. Suy nghĩ của các bạn còn bồng bột, chưa đủ chín chắn, tính hiếu thắng và mong muốn thể hiện cao. Do đó, khi phát sinh mâu thuẫn, các bạn không biết tự điều chỉnh cảm xúc để giải quyết mâu thuẫn, mà luôn hướng tới việc “trả thù” đối phương bằng việc gây ra những tổn thương về sức khỏe, tinh thần cho họ. 

+ Do sự giáo dục của Nhà trường, sự quan tâm của phụ huynh học sinh chưa thực sự sát sao và đầy đủ. Học sinh là độ tuổi cần nhận được sự dạy dỗ, rèn rũa của nhà trường, thầy cô và gia đình, bởi đây là giai đoạn mà các em đang hình thành nhân cách. Gia đình không sát sao trong việc quản lý, quan sát và giáo dục con em, khiến con em mình tham gia, hoặc trực tiếp thực hiện hành vi bạo lực học đường. Đồng thời, nhà trường chưa đưa ra những biện pháp xử lý kỷ luật khắt khe đối với hành vi vi phạm.

2.2. Hậu quả:

– Bạo lực học đường đem đến những hậu quả sau:

+ Đối với nạn nhân của bạo lực học đường: Các bạn sẽ bị tổn thương về sức khỏe lẫn tâm lý; luôn hoang mang, sợ hãi khi đến trường. Điều này khiến sự phát triển cả về thể lực lẫn trí lực của các bạn không được đảm bảo. 

+ Đối với người thực hiện hành vi bạo lực học đường: Bị bạn bè xung quanh xa lánh.

+ Đối với công tác giáo dục: Không được đảm bảo khi môi trường học đường bị gây rối loạn. Điều này khiến các học sinh khác bị ảnh hưởng, không có nền tảng môi trường học đường toàn diện nhất để học tập và rèn luyện. 

3. Bạo lực học đường sẽ bị xử lý như thế nào?

Bạo lực học đường là hành vi vi phạm những nguyên tắc về đạo đức. Nó gây ra những hệ quả tiêu cực cho nạn nhân cũng như mọi người xung quanh. Do đó, liên quan đến vấn đề này, Nhà nước đã đưa ra những quy định cụ thể và rõ ràng về việc xử lý hành vi này. 

3.1. Xử lý vi phạm hành chính:

Điều 5 Luật xử lý vi phạm hành chính 2012, sửa đổi bổ sung năm 2020 đã quy định, người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi bị xử phạt vi phạm hành chính về vi phạm hành chính do cố ý. Tức khi thực hiện lỗi cố ý, cá nhân thực hiện hành vi vi phạm hoàn toàn có thể bị xử phạt hành chính. Cùng với đó, theo quy định tại Điều 22 Luật xử lý vi phạm hành chính 2012, cá nhân có hành vi bạo lực học đường có thể bị phạt cảnh cáo nếu hành vi của họ chưa gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Bởi theo quy định tại điều luật này, cảnh cáo được áp dụng đối với cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính không nghiêm trọng, có tình tiết giảm nhẹ và theo quy định thì bị áp dụng hình thức xử phạt cảnh cáo hoặc đối với mọi hành vi vi phạm hành chính do người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi thực hiện.

Như vậy, đối với biện pháp xử phạt hành chính, cá nhân thực hiện hành vi bạo lực học đường hoàn toàn có thể bị xử phạt cảnh cáo nếu vi phạm của họ không nghiêm trọng. 

3.2. Xử lý dân sự:

+ Bạo lực học đường là lỗi cố ý, gây ra những hậu quả nặng cho nạn nhân. Theo nghiên cứu, nạn nhân của bạo lực học đường sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng về sức khỏe, tính mạng, danh dự. Do đó, có thể khẳng định, bạo lực học đường xâm phạm trực tiếp tới sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm của người bị hại. 

+ Theo quy định tại Điều 593 Bộ luật dân sự 2015, khi gây ra những tổn thương nhất định về sức khỏe, tinh thần cho người khác, người thực hiện hành vi vi phạm có thể phải bồi thường thiệt hại dân sự do xâm phạm sức khoẻ. Bao gồm các chi phí cụ thể như sau:

  Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại;

 Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị; nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần phải có người thường xuyên chăm sóc thì thiệt hại bao gồm cả chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại;

+ Bạo lực học đường không chỉ gây ra những tổn thương về sức khỏe cho nạn nhân, mà nó còn xúc phạm nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm của họ. Khi đó, người thực hiện hành vi bạo lực học đường phải có trách nhiệm bồi thường thiệt hại do danh dự, nhân phẩm bị xâm phạm cho nạn nhân theo quy định tại Điều 592. Theo quy định tại điều luật này, chi phí thiệt hại được xác định như sau: Chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại; Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút; Thiệt hại khác do luật quy định.

+ Theo quy định tại Điều 586 Bộ luật dân sự 2015, nếu người chưa đủ mười lăm tuổi gây thiệt hại mà còn cha, mẹ thì cha, mẹ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại; nếu tài sản của cha, mẹ không đủ để bồi thường mà con chưa thành niên gây thiệt hại có tài sản riêng thì lấy tài sản đó để bồi thường phần còn thiếu (trừ trường hợp quy định tại Điều 599 của Bộ luật dân sự 2015). Cùng với đó, điều luật này cũng quy định rõ, nếu người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi gây thiệt hại thì phải bồi thường bằng tài sản của mình; nếu không đủ tài sản để bồi thường thì cha, mẹ phải bồi thường phần còn thiếu bằng tài sản của mình.

3.3. Xử phạt hình sự:

Về nguyên tắc, người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm. Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Vậy nên, đối với những học sinh thực hiện hành vi bạo lực học đường khi đã đủ 16 tuổi trở lên sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự về các tội sau đây:

+ Tội cố ý gây thương tích theo quy định tại Điều 104 Bộ luật hình sự 2015. Trong điều luật này đã quy định rõ, người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 11% đến 30% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm: Dùng hung khí nguy hiểm hoặc dùng thủ đoạn gây nguy hại cho nhiều người; Phạm tội nhiều lần đối với cùng một người hoặc đối với nhiều người;  Có tính chất côn đồ hoặc tái phạm nguy hiểm.

+ Ngoài ra, cá nhân thực hiện hành vi bạo lực học đường cũng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội làm nhục người khác theo Điều 121 Bộ luật hình sự 2015. Theo đó, với hành vi xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác, thì cá nhân vi phạm có thể bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai năm.

Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong trường hợp hành vi bạo lực học đường gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng cho sức khỏe, tính mạng của người bị hại. 

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:

– Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017

– Bộ luật dân sự năm 2015

– Luật xử lý vi phạm hành chính 2012, sửa đổi bổ sung năm 2020