Xếp hạng tín dụng là gì? Xếp hạng tín dụng doanh nghiệp?

1. Khái niệm xếp hạng tín dụng doanh nghiệp là gì?

Xếp hạng tín dụng doanh nghiệp hay còn gọi là xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp là việc sử dụng một hệ thống xếp hạng có sẵn để đánh giá khả năng trả nợ, những rủi ro tín dụng và dự báo về khả năng vỡ nợ của một doanh nghiệp trong tương lai. Tuy nhiên, hệ thống đánh giá xếp hạng này không chỉ sử dụng riêng cho doanh nghiệp mà còn áp dụng chung cho tất cả các đối tượng đi vay gồm cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp, công ty, chính quyền địa phương, chính phủ, nhà nước…

Hiện nay, có 3 công ty đánh giá xếp hạng tín dụng uy tín trên thế giới là công ty Standard & Poor’s (S&P), công ty Moody’s và công ty Fitch Group, ba công ty này chiếm hơn 90% thị phần xếp hạng tín dụng trên thế giới. Ngoài ra, việc đánh gia tín dụng mỗi doanh nghiệp tín dụng có thể xây dựng hệ thống đánh giá tín dụng riêng của mình.

2. Xếp hạng tín dụng doanh nghiệp gồm những hình thức nào?

Xếp hạng tín dụng hiện nay được chia thành 3 loại như sau:

– Xếp hạng lần đầu: Tiến hành đánh giá hiệu quả thực hiện các nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp khi đến thời hạn thanh toán tín dụng.

– Xếp hạng tín dụng hàng năm: Được thực hiện sau xếp hạng lần đầu và thực hiện định mỗi năm một lần, trong đó lần đánh giá này sẽ căn cứ vào những thay đổi trong hoạt động tài chính của doanh nghiệp.

– Xếp hạng theo sự kiện tín dụng, bằng việc đánh giá tín dụng sẽ được thực hiện mỗi khi có sự kiện nhất định nào đó xảy ra ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng của doanh nghiệp và chúng sẽ thực hiện liên tục xuyên suốt sau khi xếp hạng tín dụng doanh nghiệp công bố lần đầu.

3. Vai trò của Xếp hạng tín dụng:

Xếp hạng tín dụng doanh nghiệp có ý nghĩa quan trọng đối với mỗi doanh nghiệp cũng như là đối tượng xếp hạng, đối tác/khách hàng của doanh nghiệp và các tổ chức tín dụng, bởi những nguyên nhân: 

– Đối với doanh nghiệp: Xếp hạng tín dụng ảnh hưởng tới quyết định cho vay và mức độ lãi suất cho vay đối với doanh nghiệp, cụ thể như sau: khi doanh nghiệp có xếp hạng tín dụng cao sẽ dễ dàng được chấp nhận khoản vay và nhận lãi suất cho vay thấp hơn so với doanh nghiệp có xếp hạng không tốt. Vì vậy, tất cả doanh nghiệp đều mong muốn có mức xếp hạng để cố gắng có xếp hạng tín dụng cao nhất.

– Đối với đối tác/khách hàng của doanh nghiệp: Dựa vào mức độ xếp hạng tín dụng giúp họ có khả năng dự đoán và đánh giá những  tiềm năng trái phiếu doanh nghiệp, tiềm lực tài chính, khả năng trả lợi tức của doanh nghiệp, từ đó, đối tác/ khách hàng đưa ra quyết định tài chính phù hợp. 

– Đối với các tổ chức tín dụng: Dựa vào xếp hạng tín dụng doanh nghiệp, các tổ chức tín dụng (bên cho vay) có căn cứ quyết định lãi suất cho vay, cũng như điều kiện và những ưu đãi cho vay đối với doanh nghiệp có nhu cầu vay vốn.

4. Quy trình thực hiện xếp hạng tín dụng doanh nghiệp:

Theo quy định tại Điều 31 Nghị định 88/2014/NĐ-CP, doanh nghiệp khi muốn thực hiện xếp hạng tín dụng phải ban hành hệ thống các quy trình nghiệp vụ trong hoạt động xếp hạng, bao các bước theo thứ tự như sau:

– Quy trình làm việc đầy đủ của chuyên viên phân tích, đánh giá

– Quy chế hoạt động và những quy định dành cho Hội đồng xếp hạng tín dụng

– Các phương pháp sử dụng để xếp hạng tín dụng doanh nghiệp được dùng.

– Quy trình cập nhật, xây dựng, đánh giá các phương pháp xếp hạng tín dụng trong quá trình đánh giá

– Bộ quy tắc chuẩn mực đạo đức dùng trong đánh giá tín dụng doanh nghiệp.

5. Cách xếp hạng tín dụng doanh nghiệp và những nguyên tắc xây dựng hệ thống tín dụng:

Hệ thống xếp hạng tín dụng là một phương pháp đánh giá khả năng của các đối tượng tài chính (như doanh nghiệp) để thực hiện nghĩa vụ tài chính đúng hạn và đầy đủ. Dưới đây là một số nguyên tắc quan trọng để xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng cho doanh nghiệp:

– Rõ ràng và dễ hiểu: Hệ thống xếp hạng tín dụng cần phải được thiết kế sao cho dễ hiểu và rõ ràng cho tất cả các bên liên quan. Người sử dụng (các doanh nghiệp, nhà đầu tư, ngân hàng, v.v.) nên có khả năng hiểu được cách mà các bậc xếp hạng được xác định và định nghĩa.

– Có tính so sánh: Hệ thống xếp hạng cần đảm bảo tính so sánh giữa các đối tượng tín dụng khác nhau. Điều này giúp người dùng có khả năng so sánh khả năng thực hiện nghĩa vụ tài chính của các doanh nghiệp khác nhau và đưa ra quyết định dựa trên thông tin thể hiện trong hệ thống xếp hạng.

– Dựa trên khả năng thực hiện nghĩa vụ tài chính: Hệ thống xếp hạng cần dựa trên khả năng của doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ trả nợ đầy đủ và đúng hạn. Điều này có thể dựa trên các chỉ số tài chính như tỷ suất nợ quá hạn, tỷ suất trả nợ, lợi nhuận, dòng tiền, v.v.

– Công bố công khai: Doanh nghiệp thực hiện xếp hạng tín dụng cần phải công bố công khai thông tin về các cấp độ xếp hạng, tiêu chí xếp hạng, ký hiệu và ý nghĩa của từng bậc xếp hạng trên trang thông tin điện tử của mình. Điều này giúp tạo ra sự minh bạch và tin cậy trong quá trình xếp hạng.

– Độc lập và khách quan: Hệ thống xếp hạng cần phải được thực hiện một cách độc lập và khách quan, tránh ảnh hưởng từ các yếu tố bên ngoài có thể làm sai lệch kết quả xếp hạng.

– Cập nhật định kỳ: Hệ thống xếp hạng cần phải được cập nhật định kỳ để phản ánh sự thay đổi trong tình hình tài chính của doanh nghiệp và thị trường.

– Bảo mật thông tin: Các thông tin liên quan đến quá trình xếp hạng và kết quả xếp hạng cần được bảo mật để tránh rò rỉ thông tin và ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp.

6. Các nhân tố ảnh hưởng tới xếp hạng tín dụng:

Xếp hạng tín dụng cần xem xét tới các rủi ro cơ bản, là những yếu tố ảnh hưởng tới khả năng thực hiện đầy đủ và đúng hạn các nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp. Một số yếu tố rủi ro về tài chính có thể bao gồm rủi ro vĩ mô, rủi ro thị trường, rủi ro chiến lược, rủi ro về quản trị, rủi ro nhân sự, rủi ro tài chính… Hầu hết các đơn vị tín dụng đều coi lịch sử vay và trả nợ là yếu tố xếp hạng quan trọng để quyết định mức độ tín dụng của doanh nghiệp, tất cả các khoản vay/thanh toán hay các vấn đề tài chính của doanh nghiệp đều được cơ quan xếp hạng đánh giá chi tiết để đảm bảo tính khách quan. 

Ngoài ra, để đảm bảo sự khách quan, công bằng và tính phù hợp với sự thay đổi thị trường, trong quá trình xếp hạng, đơn vị xếp hạng tín dụng sẽ phải chú ý đến những yếu tố:

– Xây dựng và sử dụng hệ thống chấm điểm xếp hạng tín dụng doanh nghiệp phù hợp cho từng ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh mà doanh nghiệp, tổ chức đó thực hiện.

– Kiểm tra, rà soát hệ thống xếp hạng tín nhiệm định kỳ để điều chỉnh phù hợp với tình hình thực tế và tình hình tài chính của thị trường.

– Công bố công khai các nội dung cơ bản về phương pháp xếp hạng và các thay đổi trên website chính thức của cơ quan xếp hạng tín dụng để giúp tiện tra cứu và công khai,

5. Minh họa về xếp loại tín dụng doanh nghiệp: 

Ví dụ về xếp hạng tín dụng cụ thể của một doanh nghiệp

Một ví dụ tiêu biểu cho xếp hạng tín dụng tại Việt Nam có thể kể đến Ngân hàng Techcombank, bắt đầu từ tháng 9 năm 2020, Techcombank đã được S&P đánh giá như sau:

Như vậy, có thể thấy, đến tháng 9 năm 2020, ngân hàng Techcombank được đánh giá khá với mức độ tài chính khá ổn định. Tuy nhiên, đa phần xếp hạng ở mức có khả năng đáp ứng các nghĩa vụ tài chính thấp và có yếu tố đầu cơ nhưng đến tháng 3 năm 2021, ngân hàng đã có những sự thay đổi đầy tiềm năng hơn thông qua sự đánh giá của tổ chức Moody’s:

Sau gần hơn nửa năm hoạt động, có thể thấy Techcombank đã có sự phát triển và được Moody’s đánh giá là có triển vọng tích cực trong thị trường tài chính. Trên đây là những thông tin, ví dụ về cách đánh giá mức độ tài chính của một doanh nghiệp để các bạn có thể tham khảo và dùng làm mẫu khi xem xét các mức độ tài chính của tổ chức, doanh nghiệp khác.