Pháp luật nước ta cũng đã đã ban hành các quy định cụ thể liên quan đến Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán tại Việt Nam trong việc quản lý thị trường chứng khoán của loại hình này. Cùng bài viết tìm hiểu về VSDC là gì? Chức năng, nhiệm vụ Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam?
Mục lục bài viết
1. VSDC là gì?
Trên cơ sở quy định của Luật Chứng khoán 2019 với nhiều thay đổi theo hướng tích cực. Một trong những thay đổi được thị trường quan tâm liên quan đến mô hình tổ chức của Trung tâm Lưu ký chứng khoán – một tổ chức trung gian thị trường cực kỳ quan trọng, nơi thực hiện các công việc ngoài giao dịch như: thanh toán, bù trừ, lưu ký chứng khoán.
Tên giao dịch quốc tế: Vietnam Securities Depository and Clearing Corporation. Tên viết tắt: VSDC. Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam có trụ sở chính tại Hà Nội và chi nhánh tại thành phố Hồ Chí Minh.
Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam là nơi hỗ trợ xử lý các hoạt động sau giao dịch chứng khoán. Là pháp nhân thành lập và hoạt động theo mô hình của công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần theo quy định của luật chứng khoán. Việc thành lập, giải thể, chuyển đổi cơ cấu tổ chức, hình thức sở hữu của VSDC là gì?
Theo quy định của Luật chứng khoán năm 2019, trong thời hạn 2 năm, kể từ ngày Luật có hiệu lực thi hành, VSD sẽ hoạt động theo mô hình Tổng công ty với tên gọi mới là Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam. So với mô hình trung tâm lưu ký trước đây thì ngoài chức năng tổ chức thực hiện đăng ký, lưu ký, bù trừ hay thanh toán chứng khoán và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ hoàn tất giao dịch chứng khoán mà trung tâm này phải thực hiện cho các chứng khoán niêm yết tại Sở giao dịch chứng khoán và chứng khoán của công ty đại chúng chưa niêm yết.
Việc chuyển đổi sang hoạt động theo mô hình thành Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam theo Luật chứng khoán năm 2019 sẽ giúp VSDC nâng tầm vị thế và sẽ hứa hẹn mở rộng hơn nữa khả năng cung cấp dịch vụ và hỗ trợ giao dịch cho thị trường như triển khai chức năng đối tác trung tâm.
Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam hoạt động theo Luật Chứng khoán,
2. Chức năng, nhiệm vụ Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam:
2.1. Chức năng Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam:
Chức năng của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam là tổ chức giám sát hoạt động đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán. Trong đó, đăng ký chứng khoán là việc Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam quản lý và ghi nhận các thông tin về quyền sở hữu chứng khoán và các quyền khác của người sở hữu chứng khoán.
Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam có chức năng tổ chức thực hiện đăng ký, lưu ký, bù trừ, thanh toán chứng khoán; giám sát hoạt động đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán trên thị trường chứng khoán theo quy định của pháp luật chứng khoán; các chức năng khác theo quy định của pháp luật và Điều lệ tổ chức và hoạt động của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam.
Lưu ký chứng khoán là việc nhận ký gửi, bảo quản, chuyển giao chứng khoán cho khách hàng, giúp khách hàng thực hiện các quyền liên quan đến sở hữu chứng khoán gồm: quyền bỏ phiếu, quyền nhận lãi, vốn gốc trái phiếu và cổ tức trái phiếu bằng tiền, quyền nhận cổ tức bằng cổ phiếu, cổ phiếu thưởng, quyền mua cổ phiếu phát hành thêm, quyền chuyển đổi trái phiếu chuyển đổi, quyền thay đổi tên, tách gộp cổ phiếu và các quyền khác theo quy định của pháp luật. Bù trừ và thanh toán là bước thực hiện cuối cùng để hoàn tất quá trình giao dịch chứng khoán.
Để thực hiện bù trừ và thanh toán giao dịch, toàn bộ dữ liệu về kết quả giao dịch chứng khoán của các sàn giao dịch chứng khoán được chuyển sang Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam sau khi kết thúc phiên giao dịch. Việc bù trừ tiền thanh toán chứng khoán được thực hiện cho từng thành viên theo từng thị trường.
Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam hoạt động tuân thủ theo các quy định của Luật Chứng khoán và điều lệ của trung tâm đồng thời chịu sự giám sát của Uỷ ban chứng khoán Nhà nước.
2.2. Nhiệm vụ của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam:
Nghĩa vụ của Trung tâm lưu ký chứng khoán. Theo Điều 55 Luật Chứng khoán 2019, nghĩa vụ của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam gồm:
“a) Bảo đảm cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ cho các hoạt động đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán;
b) Thực hiện chế độ kế toán, kiểm toán, thống kê, nghĩa vụ tài chính; báo cáo, công bố thông tin theo quy định của pháp luật;
c) Giám sát hoạt động đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán; giám sát tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài theo quy định của pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán; giám sát việc tuân thủ nghĩa vụ của thành viên của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam;
d) Xây dựng quy trình hoạt động và quản lý rủi ro cho từng nghiệp vụ;
đ) Có biện pháp bảo vệ cơ sở dữ liệu và lưu giữ các chứng từ gốc về đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán theo quy định của pháp luật về kế toán, thống kê;
e) Cung cấp thông tin liên quan đến việc sở hữu chứng khoán của người sở hữu chứng khoán trong công ty đại chúng, tổ chức phát hành theo yêu cầu của công ty đại chúng, tổ chức phát hành đó và cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật;
g) Có trách nhiệm bảo mật thông tin liên quan đến sở hữu của khách hàng; từ chối việc phong tỏa, cầm giữ, trích chuyển tài sản, trích lục, sao chép thông tin sở hữu chứng khoán của khách hàng mà không có sự đồng ý của khách hàng, trừ trường hợp theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền hoặc yêu cầu cung cấp thông tin của kiểm toán viên thực hiện kiểm toán
h) Phối hợp thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức về chứng khoán và thị trường chứng khoán cho nhà đầu tư;
i) Cung cấp thông tin và phối hợp với Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam trong hoạt động nghiệp vụ chứng khoán và cơ quan có thẩm quyền trong công tác điều tra, phòng, chống vi phạm pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán;
k) Quản lý tách biệt tài sản của khách hàng, tài sản của khách hàng với tài sản của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam; quản lý tách biệt tài sản của các quỹ hỗ trợ thanh toán, quỹ bù trừ, quỹ phòng ngừa rủi ro nghiệp vụ theo quy định của pháp luật;
l) Bồi thường thiệt hại cho khách hàng trong trường hợp không thực hiện nghĩa vụ gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của khách hàng, trừ trường hợp bất khả kháng;
m) Hoạt động vì lợi ích của người gửi chứng khoán, người sở hữu chứng khoán;
n) Nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật và Điều lệ Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam”.
Một số quy định luật hạn chế đối với Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam. Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam hoặc thành viên lưu ký không được sử dụng chứng khoán của khác hàng gửi tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam hoặc tại thành viên lưu ký để thanh toán các khoản nợ của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam hoặc thành viên lưu ký. Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam và thành viên có trách nhiệm bảo mật các thông tin liên quan đến sở hữu chứng khoán của khách hàng, từ chối việc điều tra, phong tỏa, cầm giữ, trích chuyển tài sản của khách hàng mà không có sự đồng ý của khách hàng.
Các văn bản pháp luật có liên quan đến bài viết: Luật chứng khoán 2019
