Quy định về tài sản chung của vợ chồng mới nhất năm 2019. Các quy định của pháp luật về tài sản chung vợ chồng, cách thức xác định tài sản chung, phân chia tài sản chung của vợ chồng.

Chế độ tài sản chung của vợ chồng được qui định tại các điều 27, 28 Luật HN&GĐ năm 2000 là chế độ tài sản pháp định với hình thức chế độ cộng đồng tạo sản (tài sản mà vợ, chồng có được trong thời kỳ hôn nhân được xác định là tài sản chung, trừ những tài sản theo qui định của pháp luật thuộc sở hữu riêng của vợ, chồng). Về nguyên tắc, khi hôn nhân còn tồn tại thì tài sản chung cũng vẫn còn tồn tại, chế độ tài sản này chỉ chấm dứt khi hôn nhân chấm dứt về mặt pháp lý (ly hôn; một bên vợ, chồng chết hoặc bị Toà án tuyên bố là đã chết). Dưới chế độ xã hội chủ nghĩa, nam nữ kết hôn dựa trên cơ sở tình yêu chân chính, bình đẳng và tự nguyện. Khi trở thành vợ chồng, tính cộng đồng tài sản giữa họ được thiết lập, đó là chế độ tài sản chung của vợ chồng, có hai căn cứ để xác định tài sản chung của vợ chồng. Căn cứ pháp lý và căn cứ vào nguồn gốc tài sản.

– Căn cứ pháp lý : Việc xác định khối tài sản chung của vợ, chồng căn cứ vào sự tồn tại của quan hệ hôn nhân – quan hệ vợ chồng. Theo khoản 1 Điều 27 “ Tài sản chung của vợ chồng do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh và những thu nhập hợp pháp khác của vợ chồng trong thời kì hôn nhân…”. Theo khoản 7 Điều 8 Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 “ Thời kì hôn nhân là khoảng thời gian tồn tại quan hệ vợ chồng tính từ ngày đăng kí kết hôn đến ngày chấm dứt hôn nhân”. Thời kì hôn nhân đầu từ khi kết hôn tức là ngày Uỷ ban nhân dân xã, phường thị trấn- nơi thường trú của vợ hoặc chồng vào Sổ đăng kí kết hôn và cấp giấy chứng nhận kết hôn cho hai vợ chồng và chấm dứt khi một bên vợ chồng chết, hoặc vợ chồng ly hôn ( từ khi phán quyết ly hôn của tòa án có hiệu lực pháp luật). Như vậy mọi tài sản trong gia đình có được trong thời kì hôn nhân đều được coi là tài sản chung của vợ chồng, vợ chồng có quyền bình đẳng trong việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt mà không phụ thuộc vào khả năng trực tiếp tạo ra tài sản hay công sức đóng góp của mỗi bên.

– Căn cứ vào nguồn tài sản :

+ Thứ nhất: Tài sản chung của vợ chồng là tài sản do vợ hoặc chồng tạo ra trong thời kì hôn nhân.

Tài sản chung của vợ chồng có thể do công sức của cả hai vợ chồng tạo ra hoặc chỉ do vợ ( chồng) tạo ra trong thời kì hôn nhân, bằng cách trực tiếp (lao động sản xuất, tiền lương…) hoặc gián tiếp thông qua các giao dịch dân sự ( buôn bán, đầu tư tìm kiếm lợi nhuận…). Hoa lợi, lợi tức có tài sản chung, là thu nhập có được trong thời kì hôn nhân.

Theo điểm a khoản 2 Điều 95 Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 “lao động của vợ, chồng trong gia đình được coi như lao động có thu nhập”, vì thế trong cuộc sống gia đình, vì sức khỏe, vì hoàn cảnh và khả năng lao động mà tài sản chỉ do một người tạo ra thì vẫn coi như vợ chồng cùng đóng góp công sức vào việc tạo lập khối tài sản chung. Trong lao động của người chồng đã bao hàm cả lao động của người vợ và ngược lại, bởi vì nếu như không có vợ hoặc chồng chăm lo cho gia đình, bảo quản tài sản, chăm sóc con cái tạo điều kiện cho người kia lao động tạo thu nhập thì khó có thể tạo ra được khối tài sản chung một cách trọn vẹn. đó chính là đặc trưng mang tính chất cộng đồng của cuộc sống vợ chồng.

+ Thứ hai: tài sản chung của vợ chồng là “ thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất kinh doanh và những thu nhập hợp pháp khác của vợ chông trong thời kì hôn nhân; là tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung”.

Về căn cứ xác lập tài sản chung, bên cạnh những căn cứ đã được xác nhận trong luật hôn nhân và gia đình năm 1986, luật mới đã làm rõ hơn khái niệm “ thu nhập về nghề nghiệp” bằng quy định thu nhập do lao động sản xuất kinh doanh…” cũng là tài sản chung. Đây là thu nhập thường xuyên, cơ bản, chính đáng và chủ yếu của mỗi người, để đảm bảo cuộc sống vật chất ổn định, lâu dài của gia đình. Pháp luật không căn cứ vào mức thu nhập để quy định mà chỉ quy định “ thu nhập về nghề nghiệp” của vợ chồng trong thời kì hôn nhân là tài sản chung của vợ chồng. Dù vợ chồng làm việc ở những nghành nghề khác nhau với mức thu nhập khác nhau; song, mọi thu nhập từ lao động, từ hoạt động sản xuất kinh doanh của vợ chồng đều là tài sản chung của vợ chồng.

Theo Nghị quyết số 02/2000/NQ-HĐTP ngày 23-12-2000 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn việc áp dụng một số quy định của luật hôn nhân và gia đình năm 2000 “những thu nhập hợp pháp khác” quy định tại khoản 1 Điều 27 có thể là tiền thưởng tiền trợ cấp, tiền trúng thưởng xổ số mà vợ chồng có được, hay tài sản mà vợ chồng được xác lập quyền sở hữu theo quy định tại các Điều 247, 248, 249, 250,251, 252 của Bộ luật dân sự năm 1995. Tài sản chung của vợ chồng bao gồm: tài sản vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung. Đối với tài sản vợ hoặc chồng được thừa kế tặng cho riêng sẽ trở thành tài sản chung của vợ chồng khi có sự thể hiện ý chí của người sở hữu đồng ý nhập vào khối tài sản chung.

Luật sư tư vấn pháp luật về tài sản chung vợ chồng trực tuyến qua tổng đài: 1900.1950

+ Thứ ba: Khoản 1 Điều 27 còn quy định tài sản chung là những tài sản mà “vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung”. Điều này có thể hiểu: có những tài sản thuộc sở hữu riêng của vợ hoặc chồng do vợ (chồng) có được trước khi kết hôn, được thừa kế, được tặng cho riêng về nguyên tắc là tài sản riêng, tuy nhiên những tài sản đó sẽ là tài sản chung nếu như trong thời kì hôn nhân vợ chồng có thỏa thuận coi là tài sản chung của vợ chồng. Quy định này hoàn toàn hợp lý và có cơ sở bởi vì trong cuộc sống gia đình, nhiều tài sản riêng của vợ chồng được đưa vào sử dụng chung, phục vụ nhu cầu sinh hoạt chung thì đó là tài sản chung của vợ chồng nếu cả hai bên vợ chồng đều có thỏa thuận và đồng ý nhập vào khối tài sản chung thì đó là tài sản chung của vợ chồng.

+ Thứ tư: Nếu vợ chồng xảy ra tranh chấp về xác định tài sản chung riêng, nhưng mỗi bên đều không có chứng cứ chứng minh đó là tài sản riêng của mình thì coi đó là tài sản chung của vợ chồng ( khoản 3 Điều 27). Quy định này mang tính nguyên tắc suy đoán được áp dụng trong trường hợp chia tài sản khi ly hôn hoặc trường hợp khác khi có tranh chấp về tài sản của vợ chồng.

+ Thứ năm: “Quyền sử dụng đất mà vợ chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ, chồng. Quyền sự dụng mà vợ hoặc chồng có được trước khi kết hôn, được thừa kế riêng chỉ là sản chung khi có thỏa thuận” (Đoạn 2 khoản 1 Điều 27). Quyền sử dụng đất là tài sản đặc biệt và có giá trị lớn. Trên thực tế người chồng thường nắm giữ tài sản trong gia đình và thường đứng tên trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Vì vậy, việc quy định quyền sử dụng đất đai có được sau khi kêt hôn cũng là tài sản chung của vợ chồng có ý nghĩa bảo đảm sự bình đẳng giữa vợ và chồng. Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 “ Tài sản chung vợ chồng thuộc sở hữu chung hợp nhất” ( Điều 27). Quy định mới hoàn toàn phù hợp với nội dung của Bộ luật dân sự về quyền sở hữu. Theo quy định tại Điều 229. 232 Bộ luật dân sự, sở hữu chung là sở hữu của nhiều chủ sở hữu đối với tài sản, bao gồm sở hữu chung theo phần và sở hữu chung hợp nhất. Sở hữu chung hợp nhất là sở hữu chung mà trong đó phần quyền sở hữu của mỗi chủ sở hữu không được xác định đối với tài sản chung. Các chủ sở hữu chung hợp nhất có quyền nghĩa vụ ngang nhau đối với tài sản thuộc sở hữu chung. Chế độ sở hữu chung hợp nhất của vợ chồng hoàn toàn đúng đắn và phù hợp với truyền thống gia đình Việt Nam.

Khoản 2 Điều 27 quy định tài sản thuộc sở hữu chung của vợ chồng theo quy định của pháp luật phải đăng kí quyền sở hữu thì trong giấy chứng nhận quyền sở hữu phải ghi tên cả vợ chồng. Đây là quy định mới khẳng định sự bình đẳng vợ chồng trong quan hệ về tài sản, tạo cơ sở pháp lí vững chắc cho việc bảo vệ quyền sở hữu của người vợ, Nghị quyết số 02/2000/NQ- HDDTP cũng đã nêu rất rõ ràng và thể hiện tinh thần chủ đạo của các nhà lập pháp khi xây dựng khoản 2 Điều 27. Thực tiễn khoản 2 Điều 27 có một số vướng mắc cần được nghiên cứu để hoàn thiện pháp luật về sau này, đó là :

* Theo Nghị định số 70/2001/NĐ-CP ngày 03-10-2001 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật hôn và gia đình thì tài sản thuộc sở hữu chung của Vợ chồng khi đăng kí phải ghi tên cả vợ chồng bao gồm: “ nhà ở, quyền sử dụng đất và những tài sản khác mà pháp luật quy định phải đăng kí quyền sở hữu”. (khoản 1 Điều 5). Thực hiện quy định này, hiện nay các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và giấy đăng kí ôtô, xe máy đã tiến hành ghi tên vợ và chồng, những người đã được cấp giấy chứng nhận có thể yêu cầu cấp lại giấy tờ ghi tên cả vợ và chồng. Tuy nhiên, ngoài những tài sản nói trên thì “ những tài sản khác” là tài sản nào vẫn chưa được quy định rõ.

* Việc quy định tài sản thuộc sở hữu chung của vợ chồng khi đăng kí phải ghi tên của cả vợ và chồng đã làm phát sinh nghĩa vụ mới của công dân. Do trên thực tế quan hệ vợ chồng có nhiều dạng như: có đăng kí kết hôn, không đăng kí kết hôn nhưng vẫn được công nhận là vợ chồng. Trường hợp không đăng kí kết hôn mà được công nhận thì đương nhiên lấy giấy tờ gì chứng minh để ghi tên cả hai người vào giấy chứng nhận?.