Soạn bài Muối của rừng – Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo

1. Trước khi đọc bài Muối của rừng – Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo:

Nhan đề của truyện ngắn gợi cho bạn những liên tưởng gì?

Trả lời:

Nhan đề “Muối của rừng” mang đến cho chúng ta một cảm giác sâu lắng về không gian thiên nhiên khi rừng và muối hòa quyện lại với nhau. Đây thực sự là một biểu tượng cho cuộc sống thanh bình, độc đáo và gần gũi với thiên nhiên.

Khi nhìn vào bức tranh này, chúng ta được hòa mình vào một khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp. Cây cối rợp bóng xen kẽ nhau, tạo nên bức tranh tự nhiên tươi đẹp như những ngọn đồi đá và những dòng sông uốn lượn vô tận. Mỗi góc nhỏ của bức tranh đều tràn đầy sự thanh thản và tĩnh lặng. Tiếng nước chảy nhẹ nhàng, tiếng rơi lá của chim và tiếng gió thổi qua cùng hòa quyện tạo nên âm nhạc thiên nhiên tuyệt vời.

Hãy tưởng tượng những tia nắng lấp lánh qua vòm cây, chiếu sáng lên những bông hoa và đám cỏ, tạo ra những điểm nhấn tươi sáng và rực rỡ. Cảnh sắc này không chỉ là một bức tranh đơn thuần mà còn là một trải nghiệm thú vị về sự kết hợp tinh tế giữa ánh sáng và bóng râm, tạo nên một không gian sống động và tràn đầy cảm hứng.

Với “Muối của rừng,” chúng ta không chỉ được thấy sự hòa quyện giữa rừng và muối mà còn được đắm chìm trong một trạng thái tâm hồn thanh thản và yên bình. Bức tranh này nhắc nhở chúng ta về sự đẹp đẽ và tinh khôi của thiên nhiên, đồng thời thúc đẩy chúng ta tìm kiếm sự kết nối và sự thanh thản trong cuộc sống hàng ngày.

2. Đọc văn bản Muối của rừng – Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo:

2.1. Vì sao ông Diểu sợ hãi “kinh hoàng” đến mức phải chạy trốn?

Ông Diểu sợ hãi “kinh hoàng” đến mức phải chạy trốn khi chứng kiến một cảnh kinh hoàng: con khỉ rơi xuống vực. Từ dưới sâu của vực, tiếng rú thê thảm của con khỉ nhỏ vang vọng lên, và trong kí ức của ông, chưa từng có tiếng rú nào kinh hoàng như vậy. Sự kinh hoàng của tình huống này đã đẩy ông Diểu đến mức phải chạy trốn.

2.2. Bạn đoán xem liệu ông Diểu có cứu được khỉ đực không?

Dự đoán về việc ông Diểu cứu được khỉ đực là khả thi.

2.3. Hành động này của ông Diểu có gây bất ngờ cho bạn không?

Hành động này của ông Diểu có thể gây bất ngờ cho bạn.

2.4. Kết truyện gợi cho bạn suy nghĩ về ý nghĩa của nhan đề truyện?

Kết truyện giải thích ý nghĩa của nhan đề “Muối của rừng”. Ông Diểu đã bắt gặp loài hoa tử huyền, một loài hoa chỉ nở một lần cả ba chục năm. Người ta thường gọi loài hoa này là “muối của rừng.” Khi rừng kết muối, đó là điềm báo cho đất nước về sự thanh bình và mùa màng bội thu. Kết truyện này làm cho chúng ta suy nghĩ về ý nghĩa sâu sắc của nhan đề truyện, mà nó không chỉ liên quan đến cảnh vật tự nhiên mà còn mang trong mình thông điệp về sự cân bằng và hòa hợp giữa con người và thiên nhiên.

3. Sau khi đọc bài Muối của rừng – Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo:

Câu 1. Hãy liệt kê các sự kiện chính của câu chuyện và cho biết:

a. Nhân vật ông Diểu được quan sát chủ yếu từ ngoại hình, hành động hay nội tâm; qua cái nhìn của ai, ngôi kể nào?

b. Cách sử dụng điểm nhìn, ngôi kể như vậy tạo ưu thế gì trong việc thể hiện nội dung câu chuyện?

Trả lời:

a. Nhân vật ông Diểu được quan sát chủ yếu từ hành động và nội tâm qua cái nhìn của người kể chuyện – tác giả, ngôi kể thứ ba. Người kể chuyện tường thuật các sự kiện và suy tư nội tâm của nhân vật ông Diểu.

b. Cách sử dụng ngôi kể thứ ba tạo ưu thế trong việc thể hiện nội dung câu chuyện bằng cách cho phép tác giả khám phá và mô tả sâu hơn về tâm trạng và suy nghĩ của nhân vật. Nó cũng giúp tạo ra một góc nhìn khách quan và toàn diện hơn về nhân vật và sự kiện. Thông qua cái nhìn của tác giả, người đọc có thể hiểu rõ hơn về nhân vật ông Diểu và các tình huống trong câu chuyện.

Câu 2. Cách phản ứng của bầy khỉ trong truyện cho thấy điểm gì đặc biệt trong mối quan hệ giữa các thành viên của gia đình khỉ? Sự thay đổi thái độ đối với bầy khỉ thể hiện nét tính cách nào của nhân vật ông Diểu?

– Cách phản ứng của bầy khỉ trong truyện cho thấy mối quan hệ đặc biệt trong gia đình khỉ, thể hiện tình cảm huyết thống mạnh mẽ. Khi khỉ đực bị thương, các thành viên khác trong bầy khỉ chăm sóc và bảo vệ anh ta. Khỉ cái đối diện với nguy hiểm để bảo vệ khỉ đực và quay lại để đồng hành cùng anh ta. Sự đoàn kết và tình thương giữa các thành viên trong bầy khỉ thể hiện điểm đặc biệt trong mối quan hệ này.

– Sự thay đổi thái độ của ông Diểu đối với bầy khỉ thể hiện nét tính cách của ông, đặc biệt là lòng nhân ái và sẵn sàng đối mặt với nguy hiểm để bảo vệ con người và thiên nhiên. Ông Diểu đã từ một người săn bắn trở thành người bảo vệ và giúp đỡ bầy khỉ, thể hiện sự thay đổi tích cực trong nhân cách của ông.

Câu 3. Đọc kĩ đoạn “Sự hỗn loạn của cả đàn khỉ… lừa ông sao được?”, liệt kê các câu văn trong đoạn vào bảng sau và nhận xét về sự kết hợp giữa lời người kể chuyện và lời nhân vật (làm vào vở):

Lời người kể chuyện		– “Sự hỗn loạn của cả đàn khí khiến cho ông Diểu sợ hãi… làm xong việc nặng”. – Ông Diểu rên lên khe khẽ.
Lời nhân vật	Đối thoại	Chạy đi!
	Độc thoại	“Hành động hy sinh thân mình của con khỉ cái làm ông căm ghét… lừa ông sao được?”

Sự kết hợp giữa lời người kể chuyện và lời nhân vật thể hiện qua ngôi kể thứ ba đã tạo ra một góc nhìn đa chiều trong câu chuyện. Điều này cho phép người đọc đồng thời nhìn vào sự hiện diện của nhân vật ông Diểu và cảm nhận được môi trường xung quanh từ cái nhìn của tác giả. Các hành động, suy tư, và nội tâm của nhân vật ông Diểu được thể hiện rất rõ ràng thông qua cách kể chuyện này.

Cách kết hợp này không chỉ làm cho câu chuyện trở nên đa chiều và phong phú, mà còn giúp người đọc hiểu sâu hơn về nhân vật chính và mối tương tác của ông Diểu với môi trường tự nhiên và bầy khỉ. Điều này tạo ra sự hấp dẫn và sự tham gia của người đọc trong câu chuyện.

Câu 4. Trong quan niệm của người kể chuyện, “muối của rừng” kết tinh từ đâu và chủ yếu được gửi gắm trong hình ảnh, chi tiết nào?

Trong quan niệm của người kể chuyện, “muối của rừng” thể hiện sự kết tinh của lòng trắc ẩn, lương thiện và khát khao hướng thiện. Nó tượng trưng cho một giá trị tinh thần, một khía cạnh trong tâm hồn con người khi họ thực hiện những việc lành và thể hiện lòng nhân ái. Khi con người có lòng trắc ẩn và biết làm việc thiện, họ sẽ gặp được may mắn và hạnh phúc trong cuộc sống.

Hình ảnh “muối của rừng” chủ yếu được gửi gắm thông qua những chi tiết về nhân vật ông Diểu. Khi ông nhìn thấy “con khỉ đực nằm dài trên vạt cỏ ướt,” ông trở nên buồn bã và “tê tái đến tận đáy lòng.” Những cảm xúc này thể hiện sự nhạy cảm và lòng nhân ái của ông Diểu. Ông cảm thấy “cay cay sống mũi” khi chứng kiến cảnh đau khổ của con khỉ. Quyết định “phóng sinh” cho con khỉ chính là cách ông Diểu thể hiện sự kết nối với “muối của rừng,” khi ông nhận ra trách nhiệm của mình đối với sinh vật khác và sự thức tỉnh lương tâm của con người.

Câu 5. Theo bạn, truyện ngắn “Muối của rừng” hấp dẫn bởi nội dung câu chuyện hay cách kể chuyện? Vì sao?

Truyện ngắn “Muối của rừng” của Nguyễn Huy Thiệp hấp dẫn không chỉ bởi nội dung câu chuyện mà còn bởi cách kể chuyện của tác giả.

Về nội dung, câu chuyện không chỉ đơn thuần là cuộc đi săn của nhân vật ông Diểu mà còn chứa đựng những tầng ý nghĩa sâu sắc. Truyện khám phá sự đấu tranh giữa thiện và ác, con người và tự nhiên, và sự tìm kiếm sự cứu rỗi thông qua việc thể hiện lòng nhân ái và lòng thương xót đối với con khỉ. Điều này tạo ra một nét cuốn hút cho người đọc, khi họ được đặt vào tình huống đầy căng thẳng và đầy ý nghĩa triết học.

Ngoài ra, cách kể chuyện của Nguyễn Huy Thiệp cũng góp phần làm cho truyện hấp dẫn. Tác giả sử dụng ngôn ngữ súc tích, tinh tế để xây dựng những hình ảnh và tình huống sống động. Hình ảnh về rừng, con khỉ, và nhân vật ông Diểu được mô tả rất chi tiết và sống động, giúp người đọc hòa mình vào không gian của câu chuyện. Đồng thời, việc xây dựng nhân vật ông Diểu với đầy đủ các chi tiết về tính cách và tâm lý cũng làm cho người đọc cảm nhận được sự phức tạp và đa chiều của nhân vật. Tất cả những yếu tố này tạo nên một tác phẩm văn học hấp dẫn và đầy sâu sắc.

Câu 6. Theo bạn, cách quan sát và thể hiện mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên trong hai truyện ngắn Muối của rừng (Nguyễn Huy Thiệp, 1986), Chiều sương (Bùi Hiển, 1941) có những điểm tương đồng, khác biệt nào? Từ thời điểm sáng tác, bối cảnh văn hóa – xã hội của mỗi truyện, hãy lí giải sự tương đồng và khác biệt ấy?

– Điểm tương đồng giữa hai truyện là cả hai tác giả đều tạo ra những tình huống trong đó con người và thiên nhiên giao đấu hoặc tương tác một cách tương đối phức tạp. Cả hai truyện đều thể hiện sự chịu đựng, đấu tranh, và thích nghi của con người trong môi trường tự nhiên.

– Tuy nhiên, có những điểm khác biệt đáng kể. Trong truyện “Muối của rừng” của Nguyễn Huy Thiệp, tác giả tập trung vào việc thể hiện sự nhận thức và sự thay đổi trong tâm hồn của nhân vật ông Diểu sau cuộc săn khỉ. Từ việc đàn khỉ đục cống và cố gắng cứu con khỉ đực bị thương, ông Diểu nhận ra sự tương đồng giữa con người và thú, và ông quyết định trở về với thiên nhiên, từ bỏ sự tham lam và bạo lực của mình. Trong khi đó, truyện “Chiều sương” của Bùi Hiển tập trung vào mối quan hệ gắn bó giữa người dân và biển khơi. Tác giả thể hiện sự kỳ vọng, lòng kiêng nhẫn và sự phụ thuộc của người dân đối với biển khơi. Biển khơi không chỉ là nguồn sống mà còn là một phần không thể tách rời trong cuộc sống và văn hóa của họ.

Bối cảnh văn hóa – xã hội cũng có vai trò quan trọng trong việc hiểu sự tương đồng và khác biệt giữa hai truyện này. Truyện “Muối của rừng” của Nguyễn Huy Thiệp được viết vào những năm 1980, trong giai đoạn Việt Nam đã trải qua chiến tranh và đang bắt đầu thời kỳ đổi mới. Tác phẩm này thể hiện sự thay đổi trong tư duy và nhận thức của người Việt Nam về môi trường và bảo vệ thiên nhiên. Trong khi đó, truyện “Chiều sương” của Bùi Hiển được viết vào những năm 1940, trong bối cảnh Việt Nam đang chịu sự chi phối của thực dân Pháp. Tác phẩm này thể hiện tinh thần kiên nhẫn và sự đoàn kết của người dân Việt Nam trong bối cảnh khó khăn và bất ổn chính trị.