Soạn bài Chích bông ơi (Cánh Diều Ngữ văn lớp 6 trang 76)

1. Nội dung chính:

Văn bản thể hiện tình yêu thương của những con người thôn quê chân chất dành cho động vật. Đồng thời bày tỏ sự thông cảm và trân trọng đối với tâm trạng ăn năn hối hận của Ò Khìn về những hành động trong quá khứ của mình.

Qua đoạn, văn bản ngầm khẳng định rằng tất cả mọi vật nuôi đều giống như con người và cần một cuộc sống được quan tâm, yêu thương và chăm sóc.

2. Chuẩn bị:

– Câu 1 (trang 76 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Xem lại mục Chuẩn bị ở bài “Bức tranh của em gái tôi” và áp dụng vào đọc và hiểu văn bản bản này.

Phương pháp giải:

Xem lại phần “Chuẩn bị” của bài “Bức tranh của em gái tôi” và trả lời từng câu hỏi về nội dung văn bản.

Lời giải chi tiết:

– Câu chuyện kể về một cậu bé nhờ cha giúp cậu bắt một con chim chích bông bị mắc kẹt, điều này khiến người cha – Dế Vần nhớ lại ký ức xưa về việc vô tình bắt một con chim chích nhỏ ra khỏi mẹ nó và khiến nó chết để đứa con rút ra bài học cho mình.

– Thời điểm xảy ra: Khi Dế Vần 8 tuổi theo pa ra nương.

– Nhân vật trong truyện: Con trai Dế Vần, Dế Vần, pa của Dế Vần.

– Nhân vật chính: Dế Vần.

– Dế Vần là một cậu bé tốt bụng, hiền lành, luôn ân hận về những điều mình đã làm sai.

– Kể ở ngôi thứ ba, người kể chuyện tự giấu mình đi và gọi tên các nhân vật theo tên của chúng. Kiểu kể chuyện này giúp người kể chuyện có thể kể câu chuyện một cách linh hoạt và tự do với những gì xảy ra với các nhân vật.

– Câu chuyện này mang thông điệp chúng ta nên sống nhân hậu, luôn giúp đỡ người khác, bảo vệ động vật, không nên chọc phá tổ chim, bắt chim non và cần suy nghĩ kỹ trước khi hành động.

– Câu 2 (trang 76 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Đọc trước truyện “Chích bông ơi!”. Tìm hiểu thêm các tư liệu về tác giả Cao Duy Sơn.

Phương pháp giải:

Em chú ý tìm hiểu thêm từ sách vở, internet,….

Lời giải chi tiết:

– Tác giả Cao Duy Sơn: Tên thật Nguyễn Cao Sơn, sinh ngày 28/4/1956 tại thị trấn Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Ông là Hội viên của Hội Nhà văn Việt Nam.

– Ông đã xuất bản 5 tiểu thuyết và 4 tuyển tập truyện ngắn, trong đó có “Người lang thang”, “Cực lạc”, “Hoa mận đỏ”, “Đàn trời”, “Chòm ba nhà”, “Những chuyện ở lũng Cô Sầu”, “Những đám mây hình người”, “Hoa bay cuối trời” và “Ngôi nhà xưa bên suối”. Tính đến nay, Cao Duy Sơn đã 2 lần đoạt giải A của Hội văn học Nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam, Giải của Hội Nhà văn Việt Nam và Giải thưởng Văn học ASEAN. 

– Hiện ông là Tổng biên tập Tạp chí Văn hóa các dân tộc.

3. Đọc hiểu:

– Câu 1 (trang 77 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Nội dung tranh liên quan đến sự việc gì trong truyện? 

Phương pháp giải:

Em quan sát bức tranh.

Lời giải chi tiết:

Nội dung tranh liên quan đến sự việc cậu bé con của Dế Vần vô tình phát hiện mô thức chú chim bị kẹt trong bụi gai.

– Câu 2 (trang 77 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Chú ý theo dõi truyện đang xảy ra (hiện tại) và chuyện đã xảy ra (quá khứ).

Phương pháp giải:

Chú ý hai câu chuyện lồng vào nhau được kể.

Lời giải chi tiết:

– Chuyện xảy ra ở hiện tại: Câu chuyện của con trai Dế Vần.

– Chuyện xảy ra ở quá khứ: Câu chuyện của Dế Vần.

– Câu 3 (trang 77 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

“Chú bé” ở phần 2 là ai?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ phần 2 và rút ra câu trả lời.

Lời giải chi tiết:

Chú bé ở phần 2 là Dế Vần.

– Câu 4 (trang 77 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

“Pa” ở đây và “pa” ở đầu truyện có phải là mô thức người không?

Phương pháp giải:

Đọc lại hai đoạn văn này.

Lời giải chi tiết:

– “Pa” ở đầu truyện: bố của Khìn.

– Pa” ở đoạn này: ông nội của Khìn.

– Câu 5 (trang 77 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Theo em, người cha định nói với con điều gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ câu thoại của người cha.

Lời giải chi tiết:

Người cha định nói người con không nên bắt chim non.

– Câu 6 (trang 77 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Phần 3 kể chuyện hiện tại hay quá khứ?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn (3) của văn bản.

Lời giải chi tiết:

Phần 3 kể chuyện hiện tại của bé Ò Khìn và bố là Dế Vần.

– Câu 7 (trang 77 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Nội dung tranh minh họa có thể hiện được phần kết thúc của truyện không?

Phương pháp giải:

Quan sát bức tranh cuối truyện.

Lời giải chi tiết:

– Tranh minh họa vẽ lại hình ảnh hai cha con thả chú chim bay về trời.

– Nội dung này hoàn toàn có thể hiện được phần kết thúc của truyện. 

– Câu 8 (trang 77 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Thử nghĩ kết thúc câu chuyện theo một hướng khác?

Phương pháp giải:

Em tưởng tượng và nghĩ theo cách hiểu của mình.

Lời giải chi tiết:

Chú chim con sải cánh bay lên trời, hót líu lo như để cảm ơn cậu bé và bố. Ò Khìn ngước lên, khóe miệng xinh đẹp mỉm cười, hy vọng chim non sẽ sớm tìm được gia đình. Đế Vần cũng mỉm cười dịu dàng khi nhìn theo cánh chim non khuất dần sau những đám mây. Có lẽ anh thấy thoải mái hơn và không còn dằn vặt vì chuyện trong quá khứ nữa.

4. Câu hỏi cuối bài:

– Câu 1 (trang 79 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Truyện viết về ai? Về việc gì? Theo em, Dế Vần là người thế nào?

Phương pháp giải:

Chú ý các nhân vật chính của truyện:

– Đây là câu chuyện viết về Dế Vần và Ò Khìn.

– Câu chuyện kể về một cậu bé nhờ cha mình bắt một con chim chích bông bị mắc kẹt. Điều này khiến người cha, Dế Vần, nhớ lại ký ức cũ khi anh vô tình tách một con chim chích con ra khỏi mẹ của nó và khiến nó chết.

– Dế Vần là một cậu bé tốt bụng, biết nhận lỗi và luôn hối hận về những hành động sai trái của mình.

– Câu 2 (trang 79 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Hãy chỉ ra những điểm giống nhau giữa hai câu chuyện trong văn bản này.

A. Chuyện của người cha trong quá khứ.

B. Chuyện hiện tại của hai cha con Ò Khìn.

Vậy em hiểu thế nào là cách viết “truyện trong truyện” là gì?

Phương Pháp giải:

Xác định hai câu chuyện được kể và thực hiện các yêu cầu.

Lời giải chi tiết:

– Điểm giống nhau là Ò Khìn và Dế Vần đều là những cậu bé tinh nghịch, muốn giữ một chú chim chích bông nhỏ để nuôi. 

– Phương pháp viết “truyện lồng truyện” là lồng ghép các câu chuyện độc lập (có liên quan hoặc không liên quan) vào câu chuyện chính.

– Câu 3 (trang 79 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Mở đầu câu chuyện, tại sao Ò Khìn muốn pa bắt con chim Chích bông về chơi nhưng cuối câu chuyện Ò Khin lại thả con chim vút lên trời và thì thầm: “bay đi, bay về với mẹ mày đi”.

Phương pháp giải:

Hãy chú ý Câu chuyện mà Ò Khìn đã nghe được.

Lời giải chi tiết:

Trong trường hợp của Ò Khìn, sau khi nghe câu chuyện của pa và thấu hiểu nỗi day dứt trong lòng pa, cậu bé tốt bụng đã rút được bài học và thả con chim bay lên trời và thì thầm: “bay đi, bay về với mẹ mày đi”.

– Câu 4 (trang 79 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Câu chuyện muốn truyền tải điều gì đến người đọc? Điều gì làm bạn ấn tượng, sâu sắc nhất? 

Phương pháp giải:

Từ Nội dung văn bản, rút ra thông điệp tác giả muốn truyền tải.

Lời giải chi tiết:

– Câu chuyện dạy cho chúng ta những bài học như có tấm lòng nhân hậu, luôn giúp đỡ người khác, bảo vệ động vật và không nên phá tổ chim, bắt chim non và suy nghĩ kỹ trước khi làm bất cứ việc gì. 

– Điều làm tôi ấn tượng sâu sắc là hai câu chuyện đã được lồng ghép rất ăn ý, để chúng ta với tư cách là độc giả đều có thể đọc và hiểu câu chuyện, rút ​​ra được bài học phù hợp cho mình và có được trải nghiệm thú vị. 

5. Đọc hiểu tác phẩm Chích bông ơi:

* Câu chuyện về chim chích bông

Ý nghĩa câu chuyện: Giáo dục con người về lòng nhân ái, tình yêu thương động vật. Đồng thời, hãy suy nghĩ trước khi hành động để không phải hối hận.

* Hình ảnh những con chim chích

– Những bụi gai, việc bị bắt: tượng trưng cho những khó khăn, trở ngại trong cuộc đời của bất kỳ người nào. Để con người phát triển, trưởng thành họ phải vượt qua những thử thách này. 

– Chim chích non: biểu tượng của sự non nớt, ngây thơ, yếu đuối, mong manh, sức kháng cự yếu ớt.

→ Gợi liên tưởng đến người con và người cha từ thời thơ ấu được ghi nhớ và hồi tưởng lại.

→ Mầm non cần được nâng niu, chăm sóc, bảo vệ và giáo dục.

– Chim mẹ: biểu tượng của sự trưởng thành và lòng yêu thương con cái. 

→ Gợi liên tưởng đến ông nội và người bố. 

→ Những người trưởng thành có trái tim yêu thương, kinh nghiệm và bài học sẽ rèn luyện và định hướng cho thế hệ sau trưởng thành.

=> Chim còn là biểu tượng của sự tự do, yên bình và hòa bình.