Quyết định rút ngắn thời gian thử thách của án treo. Điều kiện để được rút ngắn thời gian thử thách của án treo là gì? Cơ quan nào có thẩm quyền rút ngắn thời gian thử thách của án treo?
Mục lục bài viết
1. Khái niệm Quyết định rút ngắn thời gian thử thách của án treo:
Xét rút ngắn thời gian thử thách của án treo là việc Tòa án quyết định cho người bị kết án tù nhưng được hưởng án treo chấp hành thời gian thử thách với mức ít hơn mức hình phạt của bản án đã tuyên, khi có đủ các điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật. Người được hưởng án treo có thể được rút ngắn thời gian thử thách nếu chấp hành đầy đủ các nghĩa vụ và có nhiều tiến bộ. Đây là chính sách thể hiện tính nhân đạo, khoan hồng, nhân văn của pháp luật, là động lực khích lệ, động viên những người lầm lỡ tích cực học tập, rèn luyện sửa chữa lỗi lầm, sống có ích cho gia đình và xã hội.
Bộ luật Hình sự 2015 quy định: “Người được hưởng án treo đã chấp hành được một phần hai thời gian thử thách và có nhiều tiến bộ thì theo đề nghị của cơ quan, tổ chức có trách nhiệm giám sát, giáo dục, Tòa án có thể quyết định rút ngắn thời gian thử thách”.
2. Điều kiện được rút ngắn thời gian thử thách của án treo:
Điều 89 Luật Thi hành án hình sự 2019, Điều 8 Nghị quyết số 02/2018/NQ- HĐTP ngày 15/05/2018 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao về hướng dẫn áp dụng Điều 65 Bộ luật hình sự về án treo, Điều 4
+ Đã chấp hành được một phần hai thời gian thử thách của án treo;
+ Có nhiều tiến bộ được thể hiện bằng việc trong thời gian thử thách người được hưởng án treo đã chấp hành nghiêm pháp luật, các nghĩa vụ theo Luật Thi hành án hình sự; tích cực học tập, lao động, sửa chữa lỗi lầm hoặc lập thành tích trong lao động sản xuất, bảo vệ an ninh Tổ quốc được cơ quan nhà nước có thẩm quyền khen thưởng.
+ Được Ủy ban nhân dân cấp xã, cơ quan, tổ chức được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo đề nghị rút ngắn thời gian thử thách bằng văn bản.
– Mỗi năm người được hưởng án treo chỉ được rút ngắn thời gian thử thách một lần từ 01 tháng đến 01 năm. Người được hưởng án treo có thể được rút ngắn thời gian thử thách nhiều lần, nhưng phải bảo đảm thực tế chấp hành thời gian thử thách là ba phần tư thời gian thử thách Tòa án đã tuyên.
– Trường hợp người được hưởng án treo đã được cơ quan có thẩm quyền lập hồ sơ đề nghị rút ngắn thời gian thử thách của án treo, nhưng không được Tòa án chấp nhận, nếu những lần tiếp theo mà họ có đủ điều kiện thì Ủy ban nhân dân cấp xã, cơ quan, tổ chức được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo tiếp tục đề nghị rút ngắn thời gian thử thách cho họ.
– Trường hợp người được hưởng án treo lập công hoặc mắc bệnh hiểm nghèo và có đủ các điều kiện được hướng dẫn tại khoản 1 Điều này, thì Tòa án có thể quyết định rút ngắn thời gian thử thách còn lại.
Lập công là trường hợp người được hưởng án treo có hành động giúp cơ quan nhà nước có thẩm quyền phát hiện, truy bắt, điều tra tội phạm; cứu được người khác trong tình thế hiểm nghèo hoặc cứu được tài sản có giá trị trên 50 triệu đồng của nhà nước, tập thể, công dân trong thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, tai nạn; có sáng kiến được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận hoặc có thành tích xuất sắc trong lao động, học tập, chiến đấu, công tác được cơ quan nhà nước có thẩm quyền khen thưởng, xác nhận.
Mắc bệnh hiểm nghèo là trường hợp mà bệnh viện cấp tỉnh, bệnh viện quân đội cấp quân khu trở lên có kết luận là người được hưởng án treo đang bị bệnh nguy hiểm đến tính mạng, khó có phương thức chữa trị, như: Ung thư giai đoạn cuối, xơ gan cổ trướng, lao nặng độ 4 kháng thuốc, bại liệt, suy tim độ 3, suy thận độ 4 trở lên; HIV giai đoạn AIDS đang có các nhiễm trùng cơ hội không có khả năng tự chăm sóc bản thân và có nguy cơ tử vong cao.
3. Trình tự, thủ tục, thẩm quyền, thời hạn đề nghị rút ngắn thời gian thử thách của án treo:
Xét, quyết định rút ngắn thời gian thử thách được quy định tại Điều 65 BLHS năm 2015, Điều 90 Luật Thi hành án hình sự năm 2019, Nghị quyết số 02/2018/NQ-HĐTP ngày 15/05/2018 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao về hướng dẫn áp dụng Điều 65 Bộ luật hình sự về án treo và Thông tư liên tịch số 08/2012/TTLT-BCA-BQP-TANDTC-VKSNDTC ngày 14/08/2012 của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao hướng dẫn thi hành các quy định về xét rút ngắn thời gian thử thách án treo đối với người phạt tù nhưng cho hưởng án treo. Theo đó Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo có trách nhiệm rà soát người đủ điều kiện được rút ngắn thời gian thử thách của án theo quy định của pháp luật, báo cáo cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu kèm theo tài liệu có liên quan để đề nghị xét rút ngắn thời gian thử thách.
Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được báo cáo, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện lập hồ sơ và có văn bản đề nghị rút ngắn thời gian thử thách đối với người có đủ điều kiện gửi đến Tòa án và Viện kiểm sát cùng cấp. Trường hợp xét thấy không đủ điều kiện lập hồ sơ rút ngắn thời gian thử thách, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện có văn bản thông báo cho Ủy ban nhân dân cấp xã được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo.
Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được báo cáo, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu lập hồ sơ và có văn bản đề nghị rút ngắn thời gian thử thách đối với người có đủ điều kiện gửi đến Tòa án và Viện kiểm sát quân sự khu vực. Trường hợp xét thấy không đủ điều kiện lập hồ sơ rút ngắn thời gian thử thách, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu có văn bản thông báo cho đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo. Hồ sơ đề nghị rút ngắn thời gian thử thách bao gồm:
– Đơn đề nghị rút ngắn thời gian thử thách của người được hưởng án treo;
– Bản sao bản án. Đối với trường hợp xét rút ngắn thời gian thử thách từ lần thứ hai thì bản sao bản án được thay bằng bản sao quyết định thi hành án treo;
– Văn bản đề nghị rút ngắn thời gian thử thách của Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo;
– Trường hợp người được hưởng án treo được khen thưởng hoặc lập công thì hồ sơ phải có
– Trường hợp người được hưởng án treo đã được rút ngắn thời gian thử thách thì phải có bản sao quyết định rút ngắn thời gian thử thách.
Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ đề nghị rút ngắn thời gian thử thách, Chánh án Tòa án nhân dân cấp huyện, Chánh án Tòa án quân sự khu vực nơi người được hưởng án treo cư trú hoặc làm việc thành lập Hội đồng và tổ chức phiên họp để xét, quyết định rút ngắn thời gian thử thách. Thành phần Hội đồng gồm 03 Thẩm phán; phiên họp có sự tham gia của Kiểm sát viên Viện kiểm sát cùng cấp. Trường hợp hồ sơ phải bổ sung theo yêu cầu của Tòa án thì thời hạn mở phiên họp được tính từ ngày nhận được hồ sơ bổ sung.
Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày ra quyết định về việc chấp nhận toàn bộ, chấp nhận một phần hoặc không chấp nhận rút ngắn thời gian thử thách của án treo, Tòa án phải gửi quyết định đó cho người chấp hành án, Viện kiểm sát cùng cấp, Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp, cơ quan đề nghị rút ngắn thời gian thử thách, Tòa án đã ra quyết định cho hưởng án treo, Sở Tư pháp nơi Tòa án ra quyết định cho hưởng án treo có trụ sở.
Như vậy, bản chất của quyết định rút ngắn thời gian thử thách của án treo chính là việc giảm án, thể hiện sự nhân đạo của Nhà nước đối với người bị kết án có nhiều tiến bộ trong quá trình chấp hành án treo, khuyến khích họ quyết tâm cải tạo tốt. Các quy định của pháp luật về xét, quyết định rút ngắn thời gian thử thách của án treo đã đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn. Tuy nhiên, trên thực tế các quy định này ít được áp dụng, thậm chí có nhiều Tòa án chưa từng tiến hành xét xử rút ngắn thời gian thử thách cho người được hưởng án treo nào gây thiệt thòi đối với người chấp hành tốt về án treo, lý do là không có sự đề nghị của cơ quan, tổ chức có trách nhiệm giám sát, giáo dục người được hưởng án treo cũng như không có đề nghị của bản thân người được hưởng án treo xin rút ngắn thời gian thử thách của án treo. Theo tác giả, pháp luật cần có sự ràng buộc trách nhiệm cụ thể cho Tòa án cũng như các cơ quan, tổ chức có trách nhiệm giám sát, giáo dục người được hưởng án treo trong việc thực hiện về đề nghị rút ngắn thời gian thử thách là bắt buộc, nếu không đề nghị việc rút ngắn thời gian thử thách cho người được hưởng án treo thì phải nêu rõ lý do và báo cáo với Tòa án, làm như vậy mới nâng cao được trách nhiệm của Tòa án, cơ quan, tổ chức có trách nhiệm giám sát, giáo dục, đồng thời thấy được tầm quan trọng của án treo, khuyến khích người được hưởng án treo rèn luyện, cải tạo để sớm được hòa nhập với cộng đồng. Mặt khác, Tòa án cũng như các cơ quan, tổ chức có trách nhiệm giám sát, giáo dục người bị án treo cần có sự giải thích cụ thể cho người được hưởng án treo về quyền và nghĩa vụ của mình trong thời gian thử thách của án treo, đặc biệt là quyền được đề nghị rút ngắn thời gian thử thách, nếu họ thật sự cải tạo tốt thì phải xem xét để xét giảm thời gian thử thách cho họ.
