Quy định về xác định thời điểm sử dụng đất như thế nào?

1. Quy định về xác định thời điểm sử dụng đất như thế nào?

– Thời điểm sử dụng đất được hiểu là một sự kiện pháp lý trong lĩnh vực đất đai. Theo đó, nó sẽ xác định thời gian người sử dụng đất bắt đầu sử dụng đất một cách ổn định lâu dài. 

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 21 Nghị định 43/2014/NĐ-CP, sử dụng đất ổn định là việc sử dụng đất liên tục vào một mục đích chính nhất định kể từ thời điểm bắt đầu sử dụng đất vào mục đích đó đến thời điểm cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất hoặc đến thời điểm quyết định thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với trường hợp chưa cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (sau đây gọi chung là Giấy chứng nhận).

– Thời điểm bắt đầu sử dụng đất ổn định được xác định căn cứ vào thời gian và nội dung có liên quan đến mục đích sử dụng đất ghi trên một trong các giấy tờ sau đây:

+ Thời điểm xác định thời điểm sử dụng đất được xác định dựa trên biên lai nộp thuế sử dụng đất nông nghiệp, thuế nhà đất;

+ Xác định thời điểm sử dụng đất dựa trên biên bản hoặc quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong việc sử dụng đất, biên bản hoặc quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong việc xây dựng công trình gắn liền với đất;

+ Thời điểm sử dụng đất được xác định dựa trên căn cứ về quyết định hoặc bản án của Tòa án nhân dân đã có hiệu lực thi hành, quyết định thi hành bản án của cơ quan Thi hành án đã được thi hành về tài sản gắn liền với đất;

+ Xác định thời điểm sử dụng đất dựa trên cơ sở quyết định giải quyết tranh chấp đất đai của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã có hiệu lực thi hành; biên bản hòa giải tranh chấp đất đai có chữ ký của các bên và xác nhận của đại diện Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất; quyết định giải quyết khiếu nại, tố cáo của cơ quan nhà nước có thẩm quyền có liên quan đến việc sử dụng đất; giấy tờ về đăng ký hộ khẩu thường trú, tạm trú dài hạn tại nhà ở gắn với đất ở; Giấy chứng minh nhân dân hoặc Giấy khai sinh, giấy tờ nộp tiền điện, nước và các khoản nộp khác có ghi địa chỉ nhà ở tại thửa đất đăng ký; giấy tờ về việc giao, phân, cấp nhà hoặc đất của cơ quan, tổ chức được Nhà nước giao quản lý, sử dụng đất; giấy tờ về mua bán nhà, tài sản khác gắn liền với đất hoặc giấy tờ về mua bán đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất có chữ ký của các bên liên quan;

+ Bản đồ, sổ mục kê, tài liệu điều tra, đo đạc về đất đai qua các thời kỳ; bản kê khai đăng ký nhà, đất có xác nhận của Ủy ban nhân dân cấp xã tại thời điểm kê khai đăng ký cũng là một trong những căn cứ xác định thời điểm sử dụng đất.

– Đối với trường hợp thời điểm sử dụng đất thể hiện trên các loại giấy tờ quy định tại các trường hợp nêu trên có sự không thống nhất thì thời điểm bắt đầu sử dụng đất ổn định được xác định theo giấy tờ có ghi ngày tháng năm sử dụng đất sớm nhất.

– Trong trường hợp không có một trong các loại giấy tờ xác định trên hoặc trên giấy tờ đó không ghi rõ thời điểm xác lập giấy tờ và mục đích sử dụng đất thì phải có xác nhận của Ủy ban nhân dân cấp xã về thời điểm bắt đầu sử dụng đất và mục đích sử dụng đất trên cơ sở thu thập ý kiến của những người đã từng cư trú cùng thời điểm bắt đầu sử dụng đất của người có yêu cầu xác nhận trong khu dân cư (thôn, làng, ấp, bản, buôn, phum, sóc, tổ dân phố) nơi có đất.

Trên đây là quy định về thời điểm sử dụng đất theo quy định của pháp luật. Hay nói cách khác, trong trường hợp cần xác định thời điểm sử dụng đất, người ta sẽ dựa vào các căn cứ cụ thể nêu trên để xác định. Các căn cứ này chính là các mốc thời gian, sự kiện pháp lý để xác định thời điểm sử dụng đất một cách khách quan và xác thực nhất. Đồng thời, nó tạo nên sự thống nhất giữa các mặt giấy tờ liên quan đến đất đai sau này.

2. Trong các trường hợp nào người ta thường phải xác định thời điểm sử dụng đất:

Thời điểm sử dụng đất có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trọng việc thực hiện các sự kiện pháp lý liên quan đến đất đai.

Trong thực tiễn sử dụng đất đai, cùng các quy định cụ thể của Nhà nước về thực hiện các thủ tục hành chính liên quan đến đất đai, thì trong các trường hợp cụ thể sau đây, người ta thường phải xác định thời điểm sử dụng đất.

– Trường hợp 1: Xác định thời điểm sử dụng đất khi muốn tính tiền sử dụng đất. Theo quy định của pháp luật, khi tính toán tiền sử dụng đất mà người dân phải nộp cho cơ quan chức năng có thẩm quyền, người ta thường căn cứ vào thời điểm sử dụng đất (đối với các trường hợp mới được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và thực hiện nghĩa vụ đóng thuế lần đầu đối với đất đai).

– Trường hợp 2: Thời điểm sử dụng đất là căn cứ để giải quyết các tranh chấp liên quan đến đất đai. Trong thực tiễn hiện nay, có rất nhiều tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất. Để giải quyết tranh chấp, cơ quan chức năng có thẩm quyền sẽ dựa vào nhiều căn cứ pháp lý để xác minh xem là là người có quyền sử dụng hợp pháp đối với đất đai bị tranh chấp. Một trong số đó là dựa vào thời điểm sử dụng đất.

– Trường hợp 3: Thời điểm sử dụng đất giúp người sử dụng đất xác minh được việc kê khai thời gian sử dụng đất, cũng như nghĩa vụ đóng thuế của người dân; phục vụ cho hoạt động rà soát, kiểm tra, quản lý đất đai của cơ quan chức năng có thẩm quyền.

3. Lợi ích của việc sử dụng đất ổn định dựa vào thời điểm sử dụng đất:

Theo quy định tại khoản 1 Điều 100 Luật đất đai 2013, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất ổn định mà có một trong các loại giấy tờ sau đây thì được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất và không phải nộp tiền sử dụng đất:

+ Các loại giấy tờ về quyền được sử dụng đất trước ngày 15/10/1993 do cơ quan có thẩm quyền cấp trong quá trình thực hiện chính sách đất đai của Nhà nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa, Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;

+ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tạm thời được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp hoặc có tên trong Sổ đăng ký ruộng đất, Sổ địa chính trước ngày 15/10/1993;

+ Giấy tờ hợp pháp về thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất hoặc tài sản gắn liền với đất; giấy tờ giao nhà tình nghĩa, nhà tình thương gắn liền với đất;

+ Giấy tờ chuyển nhượng quyền sử dụng đất, mua bán nhà ở gắn liền với đất ở trước ngày 15/10/1993 được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận là đã sử dụng trước ngày 15/10/1993;

+ Giấy tờ thanh lý, hóa giá nhà ở gắn liền với đất ở; giấy tờ mua nhà ở thuộc sở hữu nhà nước theo quy định của pháp luật;

+ Giấy tờ về quyền sử dụng đất do cơ quan có thẩm quyền thuộc chế độ cũ cấp cho người sử dụng đất;

+ Các loại giấy tờ khác được xác lập trước ngày 15/10/1993 theo quy định của Chính phủ.

Như vậy, dựa vào thời điểm đất, khi xác định được việc các cá nhân, hộ gia đình sử dụng đất ổn định lâu dài, cơ quan Nhà nước sẽ cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các chủ thể này. Đây chính là lợi ích lớn nhất mà ta có thể hướng đến.

Trong bối cảnh quản lý và sử dụng đất đai hiện nay (khi có nhiều đổi mới), thì về cơ bản, thời điểm sử dụng đất của cá nhân, hộ gia đình vẫn đóng một vai trò, ý nghĩa pháp lý đặc biệt quan trọng trong việc xác minh, xác nhận quyền sử dụng đất hợp pháp cho các chủ thể này. Điều này còn đặt ra yêu cầu về công tác quản lý Nhà nước về đất đai của cơ quan chức năng có thẩm quyền phải chặt chẽ, toàn diện, để xác minh thời điểm sử dụng đất một cách xác thực và hợp lý, hợp pháp nhất.

Văn bản pháp luật sử dụng trong bài viết:

Luật đất đai 2013;

Nghị định 43/2014/NĐ-CP về hướng dẫn thi hành luật đất đai.