Quy định của pháp luật về di chúc? Quy định về di chúc bằng văn bản không có người làm chứng?
Di chúc chính là sự thể hiện ý chí của mình về việc định đoạt tài sản để lại cho người khác, Di chúc phải phù hợp với các điều kiện và yêu cầu do pháp luật đề ra. Vậy đối với các trường hợp lập di chúc nhưng không có người là chứng thì có hợp pháp hay không? Pháp luật quy định như thế nào về di chúc bằng văn bản không có người làm chứng. Dưới đây chúng tôi xin cung cấp thông tin chi tiết về nội dung này.
Cơ sở pháp lý:
Luật sư
1. Quy định của pháp luật về di chúc
1.1. Khái niệm Di chúc
Tại Điều 624. Di chúc Bộ Luật Dân Sự 2015 quy định:
“Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.”
Dựa theo quy định chúng tôi đưa ra căn cứ vào quy định của điều 624 Bộ luật dân sự 2015, di chúc là việc thể hiện ý chí của cá nhân chứ không phải pháp nhân, tổ chức (tức là pháp nhân, tổ chức không có quyền để lại di chúc) với mục đích là để chuyển tài sản thuộc sở hữu của mình cho cá nhân, tổ chức khác sau khi mình chết.
Đặc điểm về nội dung của di chúc theo quy định của pháp luật thì nội dung của di chúc thể hiện mục đích dịch chuyển di sản của người chết cho người còn sống. Ý chỉ của chủ thể khi mà họ lập di chúc sẽ không thể được pháp luật điều chỉnh nếu không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ của các chủ thể khác. Theo đó cho nên về nội dung của di chúc cần phải đảm bảo sự dịch chuyển tài sản và hệ quả pháp sinh quyền sở hữu đối với chủ thể nào đó ví dụ như bố chết đi để lại mãnh đất cho con trai trong bản di chúc. Di chúc là một loại giao dịch chỉ pháp sinh hiệu lực khi người lập di chúc chết đó là đặc điểm đặc trưng mà chỉ giao dịch này có. Di chúc là phương tiện phản ánh ý chí và phản ánh những mong muốn định đoạt di sản của cá nhân sau khi chết cho một cá nhân nào đó. Di chúc phản ánh quá trình hình thành chế định thừa kế theo di chúc theo quy định của pháp luật nêu rõ. Quan hệ về thừa kế chỉ phát sinh khi có sự kiện một người chết nên việc lập di chúc chỉ có thể phát sinh hiệu lực khi người lập chết căn cứ dựa trên bộ luật bân sự 2015 quy định cụ thể.
Bên cạnh đó chúng ta còn có thể nhận thấy được di chúc là loại giao dịch có nhiều nét đặc thù. Như trên đã phân tích, Theo đó đặc thù của di chúc được biểu hiện qua những tiêu chí đó là:
+ Điều kiện về người lập di chúc yêu cầu khắc khe hơn so với các loại giao dịch khác
+ Tính tự nguyện trong di chúc cũng được loại bỏ yếu tố nhầm lẫn
+ Di chúc trọng hình thức hơn so vói các giao dịch thông thường.
1.2. Hình thức của di chúc
Tại Điều 627. Hình thức của di chúc có đưa ra quy định về hình thức của di chúc cụ thể đó là:
“Di chúc phải được lập thành văn bản; nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng.”
Theo đó có thể thấy có 2 loại hình thức lập di chúc đó là bằng miệng hay bằng văn bản, tùy theo các trường hợp xuất hiện trên thực tế. Di chúc bằng văn bản thì cần đáp ứng các yêu cầu chung về nội dung, trình tự theo quy định của pháp luật và được chia ra thành di chúc bằng văn bản có người làm chứng hay di chúc bằng văn bản không có người làm chứng.
Theo đó nếu lập di chúc bằng văn bản thì nên có công chứng, chứng thực. Theo đó người lập di chúc có thể yêu cầu công chứng, chứng thực bản di chúc. Trường hợp, người lập di chúc tự viết bản di chúc và yêu cầu công chứng nhà nước chứng nhận hoặc Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn chứng thực thì người lập di chúc phải ký vào bản di chúc trước mặt người có thẩm quyền chứng nhận hoặc chứng thực. Việc lập di chúc tại tổ chức hành nghề công chứng hoặc Uỷ ban nhân dân cấp xã phải tuân theo thủ tục quy định của pháp luật.
Hình thức tiếp theo đó là di chúc bằng miệng đây có thể hiểu là sự thể hiện ý chí muốn để lại tài sản của minhd bằng lời nói của cá nhân nhằm dịch chuyển tài sản của người lập di chúc theo quy định của pháp luật cho người khác sau khi chết. Theo đó có thể thấy để có thể đảm bảo một cách tuyệt đối quyền tự định đoạt của người để lại di sản, pháp luật nước ta đã cho phép trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng. Người di chúc miệng phải thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, những người làm chứng phải ghi chép lại, cùng kí tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng. Sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị huỷ bỏ theo quy định của pháp luật.
2. Quy định về di chúc bằng văn bản không có người làm chứng
Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng được quy định tại Điều 633 Bộ luật dân sự 2015 như sau:
“Điều 633. Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng
Người lập di chúc phải tự viết và ký vào bản di chúc.
Việc lập di chúc bằng văn bản không có người làm chứng phải tuân theo quy định tại Điều 631 của Bộ luật này.”
Di chúc không có người làm chứng hay còn gọi là di chúc viết tay. Điều 633 Bộ luật dân sự 2015 quy định đối với di chúc bằng văn bản không có người làm chứng thì:
“Người lập di chúc phải tự tay viết và ký vào bản di chúc”.
Trên thực tế như thường lệ có các trường hợp có thể việc lập di chúc có người làm chứng. Nếu người lập di chúc không thể tự mình viết bản di chúc vì không biết đọc, biết viết hoặc vì lý do nào khác mà nhờ người khác viết hộ di chúc thì di chúc này buộc phải có người làm chứng. Người lập di chúc phải đọc cho người khác viết hộ di chúc trước mặt những người làm chứng. Di chúc viết xong phải do người làm chứng đọc to cho mọi người nghe. được người lập di chúc thừa nhận là di chúc viết hộ ghi đầy đủ và phù hợp với ý nguyện của người để lại di sản. Người lập di chúc phải kí hoặc điểm chỉ vào bản di chúc trước mặt những người làm chứng, nếu điểm chỉ thì trong di chúc phải ghi rõ lý do không ký được. Những người làm chứng xác nhận chữ kí hoặc xác nhận điểm chỉ của người lập di chúc và kí tên vào bản di chúc với danh nghĩa người làm chứng. Thiếu một trong các điều kiện này thì bản di chúc sẽ không có hiệu lực pháp luật.
Bên cạnh đó có những trường hợp lập di chúc không có người làm chứng luật quy định rất cụ thể đó là người để lại di chúc phải do chính người để lại di sản viết thì di chúc mới có giá trị bởi nếu không thì rất dễ có những trường hợp giả mạo, nếu nội dung di chúc do người khác viết hay có thể là người khác đánh máy, dù cho chính người để lại di sản đánh máy thì di chúc vô giá trị bởi vì không có căn cứ để xác định nội dung đánh máy, không có ai giám định chữ viết đánh máy vì đánh máy là kết quả của máy móc tạo ra, và theo đó thì không đối kháng được với những người thừa kế khác. Theo đó đối với bản di chúc đó không có chữ kí của người lập di chúc thì không được thừa nhận dù di chúc do chính tay họ viết ra vì chữ kí biểu hiện cho sự đồng ý, chấp thuận nếu họ viết mà không kí có thể là bản đó không phải bản họ xác định làm di chúc nên có thể thấy quy định này nhằm xác định đúng người có tài sản lập di chúc bằng chữ viết của mình, tránh gian lận trong việc lập di chúc và là chứng cứ chứng minh di chúc do chính người có tài sản lập ra mà không phải do người khác.
Trong thực tế có những trường hợp người lập di chúc có những điều kiện khách quan, chủ quan mà không thể lập di chúc bằng văn bản có chứng nhận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Nhiều trường hợp do người lập di chúc không am hiểu pháp luật hoặc có nhiều lí do khác nhau mà họ không thể đến cơ quan công chứng, Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn để làm thủ tục chứng nhận. Họ lập di chúc bằng văn bản không có người làm chứng vẫn được coi là hợp pháp.
Ngoài ra, Bộ luật dân sự 2015 không qui định người viết di chúc phải sử dụng chất liệu gì để viết di chúc, do đó người viết di chúc có thể sử dụng bất cứ chất liệu nào để viết di chúc, ví dụ như dùng bút bi, viết chì, bút mực hay chất liệu nào khác để thể hiện tự tay người để lại di sản đã viết di chúc đều có giá trị, miễn là tuân thủ theo quy định tại bộ luật dân sự 2015 về di chúc.
Trên đây là thông tin chúng tôi cung cấp về nội dung Quy định về di chúc bằng văn bản không có người làm chứng và các thông tin pháp lý khác dựa trên quy định của pháp luật hiện hành.
