Phải cấp dưỡng khi nào? Con đủ 18 tuổi có phải trợ cấp nữa không?

Nghĩa vụ cấp dưỡng là một trong những nghĩa vụ phát sinh giữa những người có mối quan hệ về huyết thống, hôn nhân đặc biệt là giữa cha, mẹ sau khi ly hôn phải thực hiện đối với con chưa thành niên tức là con chưa đủ 18 tuổi. Tuy nhiên không phải trường hợp nào cũng phải thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng và nghĩa vụ cấp dưỡng sẽ chấm dứt khi có những điều kiện nhất định. Sau đây Ban Biên tập – Công ty Luật Dương Gia sẽ phân tích các quy định của pháp luật về cấp dưỡng như sau:

1. Khái niệm cấp dưỡng

Cấp dưỡng được quy định tại khoản 24 Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, theo đó cấp dưỡng là việc một người sẽ có nghĩa vụ đóng góp về tiền hoặc tài sản khác nhằm mục đích đáp ứng các nhu cầu thiết yếu của người không sống chung với mình nhưng có quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống hoặc quan hệ nuôi dưỡng với mình trong trường hợp người đó là người chưa thành niên, người đã thành niên nhưng không có khả năng lao động và không có nguồn tài sản để tự nuôi bản thân hoặc những người gặp hoàn cảnh khó khăn, túng thiếu theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014.

Từ khái niệm nêu trên ta có thể rút ra được các trường hợp phải thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng bao gồm:

– Đối với người chưa thành niên;

– Cấp dưỡng cho những người đã thành niên nhưng không có sức lao động và không có nguồn tài sản riêng để tự nuôi mình;

– Cấp dưỡng cho những người gặp khó khăn, túng thiếu.

Đối với nghĩa vụ cấp dưỡng thì không thể được thay thế bằng nghĩa vụ một khác và người phải thực hiện nghĩa vụ này không thể chuyển giao nghĩa vụ của mình cho người khác.

2. Các mối quan hệ phát sinh nghĩa vụ cấp dưỡng

Theo quy định tại Điều 107 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 thì nghĩa vụ cấp dưỡng sẽ phát sinh trong các mối quan hệ về hôn nhân, về huyết thống, cụ thể như sau:

2.1. Nghĩa vụ cấp dưỡng được thực hiện giữa cha, mẹ và con

Được quy định cụ thể tại Điều 110 và Điều 111 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, theo đó:

– Nghĩa vụ cấp dưỡng của cha, mẹ đối với con:

Cha, mẹ sẽ phải có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con của mình nếu là con chưa thành niên, con đã thành niên không có khả năng để lao động và con không có tài sản để tự nuôi mình khi cha mẹ không sống cùng với con hoặc khi cha mẹ sống cùng với con nhưng có những hành vi vi phạm về nghĩa vụ nuôi dưỡng con. Đồng thời cha, mẹ mà người nào không trực tiếp nuôi con sau ly hôn thì sẽ phải có nghĩa vụ cấp dưỡng đối với con.

– Nghĩa vụ cấp dưỡng của cha mẹ đối với con đã đủ 18 tuổi:

Như vậy dựa vào quy định nêu trên ta thấy trường hợp con đủ 18 tuổi tức là đã thành niên thì vẫn có thể sẽ phát sinh nghĩa vụ cấp dưỡng nếu con không có khả năng để lao động và con không có tài sản để tự nuôi mình mà cha, mẹ không sinh sống cùng với con hoặc khi cha mẹ sống cùng với con nhưng có những hành vi vi phạm về nghĩa vụ nuôi dưỡng con.

– Nghĩa vụ cấp dưỡng của con đối với cha, mẹ:

Con sẽ phải cấp dưỡng cho cha mẹ nếu là người đã thành niên nhưng không sống cùng với cha, mẹ nhưng cha, mẹ không còn hoặc không có khả năng lao động và không có nguồn tài sản nào để tự nuôi mình.

2.2. Mối quan hệ giữa ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại và cháu

– Nghĩa vụ cấp dưỡng của cháu đối với ông bà sẽ phát sinh khi cháu là người đã thành niên không sinh sống cùng với ông bà nội, ông bà ngoại đồng thời ông bà nội, ông bà ngoại không có tài sản, không có khả năng lao động để tự nuôi bản thân và không có bất kỳ người khác có nghĩa vụ cấp dưỡng  cho ông bà nội, ông bà ngoại theo quy định của luật.

– Nghĩa vụ cấp dưỡng của ong bà nội, ông bà ngoại cho cháu sẽ phát sinh khi ông bà không sống chung với cháu và cháu là người chưa thành niên hoặc cháu là người đã thành niên nhưng không có khả năng lao động, không có nguồn tài sản để tự nuôi được bản thân đồng thời hiện không có bất kỳ người cấp dưỡng nào.

2.3. Mối quan hệ giữa anh, chị, em ruột với nhau

– Nghĩa vụ cấp dưỡng của anh, chị với em sẽ phát sinh thuộc các trường hợp sau: khi cha mẹ không còn hoặc cha mẹ không có khả năng lao động và cha mẹ không có tài sản để thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng cho con theo quy định; anh chị là người đã thành niên nhưng không chung sống cùng với em chưa thành niên không có nguồn tài sản để nuôi mình hoặc không sinh sống cùng với em là người đã thành niên nhưng không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi bản thân.

– Nghĩa vụ cấp dưỡng của em đối với anh, chị sẽ phát sinh đối nếu em là người đã thành niên nhưng không sống cùng với anh, chị mà anh, chị là người không có khả năng lao động và không có nguồn tài sản để tự nuôi mình.

2.4. Mối quan hệ giữa cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột

– Cháu là người đã thành niên khi không sống cùng với cô, dì, chú, cậu, bác ruột của mình sẽ phải có nghĩa vụ cấp dưỡng cho cô, dì, chú, cậu, bác ruột nếu họ là người không có khả năng lao động và họ không có nguồn tài sản để tự nuôi sống mình và không có bất kỳ người nào khác có nghĩa vụ cấp dưỡng  cho họ theo quy định.

– Cô, dì, chú, cậu, bác ruột khi không sống cùng với cháu ruột của mình sẽ có nghĩa vụ cấp dưỡng cho cháu nếu cháu là người chưa thành niên hoặc cháu là người đã thành niên nhưng không có tài sản và khả năng lao động để tự nuôi bản thân và cháu không có người nào khác có nghĩa vụ cấp dưỡng cho mình theo quy định.

2.5. Mối quan hệ giữa vợ chồng với nhau

Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa vợ chồng với nhau chỉ phát sinh sau khi ly hôn nếu một trong hai bên gặp các khó khăn hoặc rơi vào tình trạng túng thiếu có nhu cầu cấp dưỡng và có lý do chính đáng thì lúc này bên kia sẽ phải có nghĩa vụ cấp dưỡng nằm trong khả năng cho phép của mình.

3. Phương thức và mức cấp dưỡng

– Cấp dưỡng khi nhiều người cùng có nghĩa vụ cấp dưỡng cho một người hoặc cho nhiều người:

Nếu nhiều người mà cùng có nghĩa vụ phải cấp dưỡng cho một người hoặc phải cấp dưỡng cho nhiều người thì những người cùng thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng này tiến hành thỏa thuận cùng với nhau về phương thức cấp dưỡng, mức cấp dưỡng dựa trên khả năng thực tế, thu nhập của mỗi người và dựa trên nhu cầu thiết yếu của người được cấp dưỡng. Trong trường hợp các bên không thỏa thuận được với nhau thì có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết.

– Cấp dưỡng khi một người có nghĩa vụ cấp dưỡng cho nhiều người cùng lúc:

Nếu một người mà phải có nghĩa vụ cấp dưỡng cho nhiều người cùng lúc thì giữa hai bên là người cấp dưỡng và những người được cấp dưỡng sẽ tiến hành thỏa thuận với nhau về mức cấp dưỡng, phương thức cấp dưỡng sao cho phù hợp với thu nhập, khả năng thực tế của người có nghĩa vụ cấp dưỡng và phù hợp với nhu cầu thiết yếu hàng ngày của những người được cấp dưỡng. Trường hợp các bên không thỏa thuận được thì có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết.

– Phương thức cấp dưỡng:

Việc cấp dưỡng có thể được thực hiện theo các phương thức được quy định tại Điều 117 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, theo đó có thể cấp dưỡng định kỳ theo tháng, quý, nửa năm, hàng năm hoặc một lần cho cả thời gian cấp dưỡng.

Việc thay đổi phương thức cấp dưỡng hoặc tạm ngừng thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng sẽ do các bên tự thỏa thuận với nhau nếu người có nghĩa vụ cấp dưỡng rơi vào tình trạng có khó khăn về mặt kinh tế mà không có khả năng thực hiện được nghĩa vụ cấp dưỡng của mình. Trường hợp các bên không thỏa thuận được với nhau thì một trong hai bên có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết.

– Mức cấp dưỡng:

Mức cấp dưỡng sẽ được ấn dịch dựa trên sự thỏa thuận giữa người có nghĩa vụ cấp dưỡng và người được cấp dưỡng hoặc với người giám hộ của người được cấp dưỡng sau khi căn cứ vào khả năng thực tế, nguồn thu nhập của người có nghĩa vụ cấp dưỡng và căn cứ nhu cầu thiết yếu của người được cấp dưỡng. Trong trường hợp các bên không thỏa thuận được với nhau về mức cấp dưỡng thì có quyền yêu cầu Tòa án để giải quyết. Mức cấp dưỡng có thể sẽ bị thay đổi nếu có lý do chính đáng, việc thay đổi mức cấp dưỡng sẽ do các bên tự thỏa thuận với nhau trừ khi không thỏa thuận được thì có quyền yêu cầu Tòa án để giải quyết.

– Người có quyền yêu cầu thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng:

Những người sau đây sẽ có quyền yêu cầu người khác thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng:

+ Bản thân người được cấp dưỡng; cha, mẹ hoặc người giám hộ của người được cấp dưỡng có quyền yêu cầu Tòa án buộc người có nghĩa vụ cấp dưỡng khi không tự nguyện thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng của mình phải thực hiện nghĩa vụ đó theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.

+ Ngoài ra các cá nhân, cơ quan, tổ chức khác cũng có quyền yêu cầu Tòa án buộc những người không tự nguyện thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng của mình phải thực hiện nghĩa vụ đó, bao gồm: những người là người thân thích với người được cấp dưỡng; Hội liên hiệp phụ nữ các cấp; các cơ quan quản lý nhà nước về gia đình; các cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em.

– Chấm dứt nghĩa vụ cấp dưỡng:

Nghĩa vụ cấp dưỡng của một người sẽ chấm dứt nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

+ Người được cấp dưỡng đã được người khác nhận làm con nuôi theo quy định của Luật nuôi con nuôi;

+ Người được cấp dưỡng đã là người thành niên và là người có khả năng lao động hoặc là người có nguồn tài sản để tự nuôi bản thân;

+ Người được cấp dưỡng hoặc người có nghĩa vụ cấp dưỡng chết;

+ Người có nghĩa vụ cấp dưỡng đã trực tiếp nhận nuôi dưỡng người được cấp dưỡng;

+ Vợ hoặc chồng là bên được cấp dưỡng sau khi ly hôn đã đăng ký kết hôn;

+ Các trường hợp chấm dứt nghĩa vụ cấp dưỡng khác theo quy định của pháp luật.