Người trên 18 tuổi có được nhận làm con nuôi không?

1. Người trên 18 tuổi có được nhận làm con nuôi không?

Pháp luật hiện nay đã quy định cụ thể về điều kiện của người được nhận làm con nuôi. Căn cứ theo quy định tại Điều 8 của Luật nuôi con nuôi năm 2010 có quy định về người được nhận làm con nuôi. Cụ thể bao gồm:

– Trẻ em được xác định là người dưới 16 tuổi;

– Đối với những trẻ em trong độ tuổi từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi nếu thuộc một trong những trường hợp sau đây:

+ Được cha dượng nhận làm con nuôi hoặc được mẹ kế nhận làm con nuôi;

+ Được cô ruột, cậu ruột, dì ruột, chú ruột, bác ruột nhận làm con nuôi.

– Một người sẽ chỉ được làm con nuôi của một người độc thân hoặc của cả hai người đang trong mối quan hệ là vợ chồng;

– Nhà nước hiện nay khuyến khích việc nhận trẻ em mồ côi, nhận trẻ em bị bỏ rơi hoặc những trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn làm con nuôi.

Theo điều luật phân tích nêu trên thì có thể nói, độ tuổi tối đa của người được nhận làm con nuôi theo quy định của pháp luật hiện nay được xác định là dưới 18 tuổi. Vì vậy phải người trên 18 tuổi sẽ không thuộc một trong những điều kiện được nhận làm con nuôi theo quy định của pháp luật về nuôi con nuôi.

2. Tại sao người trên 18 tuổi không đủ điều kiện để được nhận làm con nuôi? 

Theo điều luật phân tích nêu trên thì có thể nói, người được nhận làm con nuôi là trẻ em dưới 16 tuổi, trong một số trường hợp thì người được nhận làm con nuôi có thể là người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi (nếu làm con nuôi của cha dượng, mẹ kế, cô ruột, cậu ruột, dì ruột, chú ruột, bác ruột). Nhìn chung thì có thể nói, việc quy định trẻ em dưới 16 tuổi được nhận làm con nuôi là một trong những quy định hoàn toàn phù hợp với quan điểm bảo vệ trẻ em của nhà nước Việt Nam. Theo quy định tại Luật trẻ em năm 2018, thì trẻ em là người dưới 16 tuổi. Trẻ em là người chưa thành niên nên vẫn được đặt dưới sự đại diện của cha mẹ hoặc người giám hộ. Mỗi đứa trẻ được sinh ra và lớn lên đều trải qua những biến đổi tâm sinh lý và trạng thái khác nhau. Mục đích của việc nhận nuôi con nuôi trước hết hướng tới đối tượng là trẻ em, do hoàn cảnh nào đó mà không thể tự nuôi dưỡng và chăm sóc trong gia đình ruột thịt, nên việc nuôi con nuôi là suất phát từ lợi ích của trẻ em được nhận nuôi. Trong pháp luật Việt Nam hiện nay, khái niệm trẻ em hoàn toàn khác biêt và không đồng nhất với khái niệm người chưa thành niên (tức là người dưới 18 tuổi). Trẻ em là người chưa phát triển đầy đủ về thể chất và tinh thần, chưa có đầy đủ các quyền và nghĩa vụ pháp lý giống như người đã trưởng thành trong khi độ tuổi trưởng thành trong pháp luật Việt Nam vẫn quyết định là từ đủ 18 tuổi. 

Trên thực tế, công tác bảo vệ trẻ em và bảo vệ quyền của nhóm trẻ em trong độ tuổi từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, tuy đã nói rõ trách nhiệm của nhà nước, trách nhiệm của gia đình và xã hội trong vấn đề bảo vệ và bồi dưỡng thanh niên thuộc nhóm tuổi này vì họ vừa là thành viên vừa là trẻ em, tuy nhiên việc triển khai các quy định này trên thực tiễn vẫn đang gặp nhiều trở ngại. Do đặc điểm lứa tuổi, nhóm trẻ này thường phát triển chưa đầy đủ về thể chất và tinh thần, thể hiện rõ ràng nhất là ở bộ não đang trong quá trình hoàn thiện, thể chất và tâm sinh lý ở độ tuổi dậy thì với nhiều biến động, rất cần sự chăm sóc và hỗ trợ của người lớn và sự quan tâm đặc biệt từ gia đình, nhà trường và xã hội nhằm giúp đỡ các em hiểu biết về sự biến đổi của cơ thể, hiểu biết về sự phát triển và thay đổi tâm sinh lý, chuẩn bị bước vào tuổi trưởng thành. 

Thực tế ở Việt Nam, nhóm trẻ từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi có những trẻ em đang phải đối mặt với rất nhiều rủi ro, dễ bị tổn thương, có nguy cơ cao bị xâm hại tình dục và bóc lột sức lao động. Việc thiết lập quan hệ nuôi con nuôi trong độ tuổi này sẽ đảm bảo cho người được nhận làm con nuôi có thể được chăm sóc và giáo dục tốt nhất từ phía cha mẹ nuôi. Trong khi pháp luật hiện hành chỉ cho phép người từ 16 đến dưới 18 tuổi được nhận làm con nuôi trong trường hợp đặc biệt. Thiết nghĩ, việc nhận người từ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi làm con nuôi là việc nên làm để bảo vệ người chưa thành niên.

Hơn nữa, quy định người được nhận làm con nuôi là trẻ em dưới 16 tuổi nhằm mục đích tạo điều kiện cho trẻ em có cơ hội được nhận làm con nuôi, được sống trong môi trường gia đình với sự bảo vệ chăm sóc và nuôi dưỡng của cha mẹ nuôi. Vì thế đây được đánh giá là quy định phù hợp với thực tế tình hình phát triển của Việt Nam, có sự tiếp thu và học hỏi quy định pháp luật của các quốc gia tiên tiến trên thế giới, tuân thủ đầy đủ các điều ước quốc tế mà nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên, bảo vệ tối đa quyền lợi của trẻ em.

3. Người muốn nhận con nuôi cần phải đáp ứng những điều kiện gì?

Căn cứ theo quy định tại Điều 14 của Luật nuôi con nuôi năm 2010 có quy định về điều kiện đối với người nhận con nuôi. Cụ thể như sau:

– Cá nhân nhận nuôi con nuôi phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ theo quy định của pháp luật về dân sự;

– Cá nhân luận nuôi con nuôi phải có độ tuổi hơn con nuôi từ 20 tuổi trở lên;

– Cá nhân nhận nuôi con nuôi phải có điều kiện về sức khỏe cũng như đảm bảo điều kiện về kinh tế, có công ăn việc làm và có chỗ ở đảm bảo cho quá trình chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục con nuôi;

– Cá nhân nhận nuôi con nuôi phải có tư cách đạo đức tốt. 

Đối với trường hợp người Việt Nam đang định cư ở nước ngoài mà muốn nhận nuôi con nuôi là người Việt Nam thì cũng phải đáp ứng được các điều kiện nêu trên, ngoài ra còn phải đáp ứng thêm được các điều kiện nữa theo quy định của pháp luật nước nơi người đó thường trú. Bên cạnh đó, các chủ thể là cá nhân thuộc các trường hợp sau đây sẽ không được quyền nhận nuôi con nuôi, cụ thể như sau:

– Các cá nhân đang bị hạn chế một số quyền của cha mẹ đối với những chủ thể là con chưa thành niên;

– Các cá nhân đang bị chấp hành các quyết định xử lý hành chính tại các cơ sở giáo dục và các cơ sở khám chữa bệnh; 

– Các cá nhân đang chấp hành hình phạt tù theo quyết định hoặc bản án của cơ quan nhà nước có thẩm quyền;

– Các cá nhân chưa được xóa án tích về một trong các tội liên quan đến tính mạng và sức khỏe, danh dự và nhân phẩm của người khác, ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu, người có công nuôi dưỡng mình; dụ dỗ, ép buộc hoặc chứa chấp người chưa thanh niên vi phạm pháp luật; mua bán, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em.

Theo đó thì có thể nói, cá nhân sẽ được quyền nhận con nuôi khi đáp ứng được đầy đủ các điều kiện sau đây:

– Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ;

– Hơn con nuôi tối thiểu với độ tuổi từ 20 tuổi trở lên;

– Có đầy đủ điều kiện về sức khỏe, kinh tế và chỗ ở hợp pháp đảm bảo cho quá trình chăm sóc và giáo dục con nuôi;

– Có tư cách đạo đức tốt.

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết: 

– Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014;

– Luật Nuôi con nuôi năm 2010;

– Nghị định 114/2016/NĐ-CP lệ phí đăng ký nuôi con nuôi.

THAM KHẢO THÊM:

• Con nuôi là gì? Điều kiện đối với người được nhận làm con nuôi?