Nghỉ bù là gì? Quy định nghỉ bù khi ngày nghỉ lễ trùng với ngày nghỉ hằng tuần? Người lao động có bắt buộc đi làm ngày lễ, tết? Mức xử phạt khi doanh nghiệp ép người lao động đi làm ngày lễ, tết?
Hiện nay, căn cứ cụ thể vào tính chất của từng công việc mà các chủ thể là những người lao động được bố trí, sắp xếp lịch làm việc khác nhau. Tuy nhiên, pháp luật đã quy định tất cả người lao động đều sẽ được đảm bảo số ngày nghỉ giống như nhau. Nhằm mục đích đảm bảo quyền lợi cho các chủ thể là người lao động, pháp luật lao động đã quy định rõ về chế định nghỉ bù khi ngày nghỉ lễ trùng với ngày nghỉ hằng tuần cho các đối tượng người lao động. Bài viết dưới đây chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về chế định này.
Căn cứ pháp lý:
– Nghị định 145/2020/NĐ-CP hướng dẫn Bộ luật Lao động về điều kiện lao động và quan hệ lao động.
– Thông tư 24/2015/TT-BCT quy định về thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi đối với người lao động làm công việc có tính chất đặc biệt trong lĩnh vực thăm dò, khai thác dầu khí trên biển do Bộ trưởng Bộ Công thương ban hành.
– Nghị định 12/2022/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động, bảo hiểm xã hội, người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng
Mục lục bài viết
1. Nghỉ bù là gì?
Theo quy định của Bộ luật Lao động năm 2019, trong những trường hợp đặc biệt bởi vì chu kỳ lao động không thể nghỉ hằng tuần thì các chủ thể là những người sử dụng lao động phải bảo đảm cho chủ thể là người lao động được nghỉ tính bình quân 01 tháng ít nhất 04 ngày. Bên cạnh đó, pháp luật cũng quy định, nếu như ngày nghỉ hằng tuần trùng với ngày nghỉ lễ, tết thì các chủ thể là những người lao động được nghỉ bù ngày nghỉ hằng tuần vào ngày làm việc kế tiếp với ngày nghỉ lễ đó.
Như vậy, căn cứ theo quy định của pháp luật hiện hành cụ thể là tại Bộ luật Lao động năm 2019, chế độ nghỉ bù của các chủ thể là những người lao động có hai dạng: nghỉ bù sau khi làm thêm giờ và nghỉ bù ngày lễ.
Theo đó, chúng ta có thể hiểu đơn giản nghỉ bù là một chế độ nghỉ ngơi của các chủ thể là người lao động, trong đó những người lao động sẽ được nghỉ bù trong một khoảng thời gian nhất định theo đúng quy định pháp luật sau khi làm thêm giờ hoặc trong trường hợp ngày nghỉ lễ trùng với ngày nghỉ hằng tuần.
2. Quy định nghỉ bù khi ngày nghỉ lễ trùng với ngày nghỉ hằng tuần:
Bộ luật Lao động năm 2019 đưa ra quy định một trường hợp các chủ thể là người lao động được nghỉ bù tại khoản 3 Điều 111 cụ thể với nội dung như sau:
“3. Nếu ngày nghỉ hằng tuần trùng với ngày nghỉ lễ, tết quy định tại khoản 1 Điều 112 của Bộ luật này thì người lao động được nghỉ bù ngày nghỉ hằng tuần vào ngày làm việc kế tiếp.”
Theo quy định của pháp luật hiện hành thì vào những ngày lễ, tết được quy định tại khoản 1 Điều 112 của Bộ luật Lao động năm 2019 các chủ thể là người lao động sẽ được nghỉ, số ngày nghỉ cụ thể được quy định cụ thể như trên. Một vấn đề rất quan trọng nữa đó là vào những ngày lễ, tết được quy định tại khoản 1 Điều 112 của Bộ luật Lao động năm 2019 thì chủ thể là người lao động được hưởng nguyên lương.
Ta nhận thấy rằng, chủ thể là người lao động sẽ được nghỉ bù nếu ngày nghỉ lễ, Tết trùng với ngày nghỉ hằng tuần. Lúc này, các chủ thể là những người lao động sẽ được nghỉ bù ngày nghỉ hằng tuần đó vào các ngày làm việc tuần kế tiếp.
Theo đó, chúng ta cũng sẽ có thể hiểu đơn giản nghỉ bù ngày lễ là một chế độ nghỉ ngơi của các chủ thể là người lao động, trong đó các chủ thể là những người lao động sẽ được nghỉ bù ngày nghỉ hằng tuần vào ngày làm việc kế tiếp của ngày nghỉ lễ nếu như ngày nghỉ lễ đó trùng với ngày nghỉ hằng tuần của các đối tượng người lao động đó.
Trước đây, theo khoản 3 Điều 4
3. Người lao động có bắt buộc đi làm ngày lễ, tết?
Theo Điều 112 Bộ luật Lao động (BLLĐ) năm 2019, các chủ thể là những người lao động được nghỉ làm hưởng nguyên lương trong các ngày lễ sau:
– Những người lao động được nghỉ làm hưởng nguyên lương vào tết Dương lịch: 01 ngày (ngày 01 tháng 01 dương lịch).
– Những người lao động được nghỉ làm hưởng nguyên lương vào tết Âm lịch: 05 ngày.
– Những người lao động được nghỉ làm hưởng nguyên lương vào ngày Chiến thắng: 01 ngày (ngày 30 tháng 4 dương lịch).
– Những người lao động được nghỉ làm hưởng nguyên lương vào ngày Quốc tế lao động: 01 ngày (ngày 01 tháng 5 dương lịch).
– Những người lao động được nghỉ làm hưởng nguyên lương vào ngày quốc khánh: 02 ngày (ngày 02 tháng 9 dương lịch và 01 ngày liền kề trước hoặc sau).
– Những người lao động được nghỉ làm hưởng nguyên lương vào ngày Giỗ Tổ Hùng Vương: 01 ngày (ngày 10 tháng 3 âm lịch).
Như vậy, ta nhận thấy rằng, trong các dịp lễ, Tết được nêu cụ thể bên trên, các chủ thể là những người lao động sẽ không phải đi làm mà vẫn được hưởng lương của ngày làm việc đó.
Vì vậy, nếu các chủ thể là những người lao động đi làm vào các ngày này, người lao động sẽ được tính là làm thêm giờ. Tuy nhiên, theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 107 Bộ luật lao động năm 2019 và quy định cụ thể tại điểm a khoản 1 Điều 59 Nghị định 145/2020/NĐ-CP, chủ thể là người sử dụng lao động chỉ được sử dụng người lao động làm thêm giờ khi có sự đồng ý của người lao động về 03 nội dung cụ thể như sau:
– Người sử dụng lao động chỉ được sử dụng người lao động làm thêm giờ khi có sự đồng ý của người lao động về thời gian làm thêm.
– Người sử dụng lao động chỉ được sử dụng người lao động làm thêm giờ khi có sự đồng ý của người lao động về địa điểm làm thêm.
– Người sử dụng lao động chỉ được sử dụng người lao động làm thêm giờ khi có sự đồng ý của người lao động về công việc làm thêm.
Như vậy, chúng ta cũng có thể thấy, việc người lao động đi làm vào những ngày lễ, tết theo quy định là không bắt buộc và trong điều kiện bình thường, các chủ thể là những người lao động hoàn toàn có quyền từ chối làm thêm giờ vào các ngày lễ.
Tuy nhiên, căn cứ theo Điều 116 Bộ luật lao động năm 2019, với một số công việc đặc biệt chúng ta có thể kể đến như thăm dò, khai thác dầu khí trên biển, làm việc trên biển, sử dụng kỹ thuật bức xạ và hạt nhân, ứng dụng kỹ thuật sóng cao tần, công việc của thợ lặn, công việc trong hầm lò, công việc phải thường trực 24/24 giờ và một sẽ công việc cụ thể khác thì việc người lao động nghỉ lễ sẽ do các Bộ, ngành quản lý cụ thể quy định sau khi đã có sự thống nhất với Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội.
Cụ thể như đối với các chủ thể là những người lao động làm các công việc có tính chất đặc biệt trong lĩnh vực thăm dò, khai thác dầu khí trên biển, căn cứ theo quy định tại Điều 10 Thông tư 24/2015/TT-BCT của Bộ tài chính, các chủ thể là những người lao động được bố trí nghỉ lễ phù hợp với quy định pháp luật về lao động.
Cũng theo Thông tư 24/2015/TT-BCT, trường hợp ngày nghỉ lễ trùng với phiên làm việc, các chủ thể là những người lao động được thanh toán tiền lương làm thêm giờ phù hợp với quy định của pháp luật. Vì vậy, nếu như trong trường hợp khi ngày lễ trùng với phiên làm việc thì các chủ thể là những người lao động làm công việc có tính chất đặc biệt trong thăm dò khai thác dầu khí trên biển vẫn phải làm việc và được thanh toán lương làm thêm giờ.
4. Mức xử phạt khi doanh nghiệp ép người lao động đi làm ngày lễ, tết:
Như đã phân tích, các chủ thể là những người sử dụng lao động theo quy định của pháp luật sẽ chỉ được huy động làm việc vào ngày lễ nếu như các chủ thể là những người lao động đồng ý. Trường hợp các doanh nghiệp có hành vi ép buộc các chủ thể là người lao động đi làm vào các dịp lễ sẽ bị coi là hành vi vi phạm pháp luật. Trong trường hợp đó, các doanh nghiệp sẽ bị xử phạt hành chính theo tại khoản 3 Điều 18 Nghị định 12/2022/NĐ-CP của Chính Phủ với nội dung cụ thể như sau:
“3. Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:
a) Thực hiện thời giờ làm việc bình thường quá số giờ làm việc theo quy định của pháp luật;
b) Huy động người lao động làm thêm giờ mà không được sự đồng ý của người lao động, trừ trường hợp theo quy định tại Điều 108 của Bộ luật Lao động.”
Như vậy, căn cứ theo quy định được nêu trên, doanh nghiệp ép các chủ thể là người lao động đi làm ngày lễ sẽ bị phạt lên đến 25 triệu đồng. So với quy định được ban hành trước đây, mức phạt khi doanh nghiệp ép các chủ thể là người lao động đi làm ngày lễ đã được tăng gấp 20 lần. Vì vậy, doanh nghiệp cần hết sức lưu ý để có thể tránh bị phạt trong trường hợp cụ thể này.
